محمد سعید اکبری دهقان

در سنت برهان آوری کلاسیک، برهان های اخلاقی برای اثبات خدا اقامه شده است. به موازات این برهان ها و هم ارز با آنها براهین اخلاقی برای انکار خدا اقامه شده است. این سؤال مطرح می شود که آیا وجود برهان های اخلاقی در ردّ خدا به معنای بی اعتباری براهین اخلاقی در اثبات خداست؟ و آیا این براهینِ ضد باعث نمی شود ایمان خداباوران نامعقول باشد؟ ادعای ما این است که طرحی در زمینه بازتعریف برهان یافته ایم که می تواند سبب برون رفت براهین اخلاقی خداباوری از چالش برهان های اخلاقی ضد باشد. در این پژوهش هشت برهان اخلاقی الحادی را در تاریخ فلسفه استخراج کردیم و طرح اصلاح ماهیت برهان از سوی ماورودس را بر آنها پیاده کردیم و نشان دادیم که خداباور می تواند همچنان از براهین اخلاقی خداباورانه دفاع کند و در باور به وجود خدا معقول باشد. البته توجه داریم که طرح اصلاح ماهیت برهان هزینه ای معرفت شناختی در پی دارد و آن این که براهین ضد نیز می توانند در چشم اندازها و دیدگاه های مورد پذیرش خود معقول انگاشته شوند.