میلاد مهدیزادخانی

حوزه آموزش ترجمه در مطالعات ترجمه دیداری شنیداری تا حد زیادی توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است، اما پژوهش های نسبتاً کمی به راهکارهای ترجمه نمودهای زبان تابو در آموزش ترجمه دیداری شنیداری پرداخته اند. از این رو، در پژوهشی توصیفی، از دانشجویان مترجمی زبان انگلیسی در مقطع کارشناسی خواسته شد فیلم پالپ فیکشن (تارانتینو، 1994) را به زبان اصلی تماشا کنند و سپس متن فیلم را به فارسی ترجمه کنند. به لطف وجود نسخه دوبله حرفه ای این فیلم، راهکارهای به کاررفته توسط دانشجویان در مواجه با نمودهای زبان تابو با ترجمه حرفه ای و رسمی آن قابل مقایسه و بررسی بود. نتایج نشان می دهد که شرکت کنندگان با حذف اغلب نمودهای زبان تابو مانند ترجمه حرفه ای، از راهکارهای ترجمه حرفه ای و رسمی ترجمه دیداری شنیداری استفاده می کنند. هرچند، دومین راهکار استفاده شده از نظر میانگین تعداد کاربرد در میان دانشجویان، جانشینی نمود زبان تابو با زبان غیرتابو است، ترجمه رسمی سعی کرده با کاهش اثر نمود زبان تابو ، آن را حفظ کند. پیشنهاد می شود از آنجایی که ترجمه مؤثر نمودهای زبان تابو می تواند نقش مهمی در موفقیت محصولات دیداری شنیداری ایفا کند، از نتایج مقاله حاضر برای افزایش آگاهی بیشتر دانشجویان در ترجمه آن ها استفاده شود.

در پیشینة ترجمة دیداری شنیداری، از ایران به عنوان کشوری دوبله محور یاد می شود. در حالی که در همین شیوه، مترجمان و دوبلورها با نشانه نظام های معنایی سروکار دارند که به صورت عنوان، زیرنویس و نوشته روی تصویر ظاهر می شود و در مجموع، در مطالعات فیلم «نشانه نظام گرافیکی» نامیده می شود. با توجه به رشد روز افزون مطالعات دیداری شنیداری و نقش مهم نشانه نظام گرافیکی در درک بهتر فیلم، مطالعات نسبتاً کمی در این حوزه انجام شده است. از این رو، نویسندگان این مقاله به بررسی و مقایسه دو روش ترجمه صدای برون کادری و جایگذاری در برگرداندن نشانه نظام گرافیکی در دو نسخه دوبلة رسمی فارسی از فصل اول شرلوک پرداخته اند. نتایج نشان می دهد از مجموع 28 صحنة مربوط به نشانه نظام گرافیکی متحرک، شبکه تلویزیونی بی بی سی تمام آن ها را با روش جایگذاری برگردانده، در حالی که صدا و سیمای ایران 5 صحنه را با روش ترجمه صدای برون کادری بدون ترجمه باقی گذاشته است. با بررسی کیفی محدودیت ها و برتری های دو روش نسبت به یکدیگر، نویسندگان عمده ترین دلیل ترجمه نشدن نشانه نظام گرافیکی در ترجمه صدای برون کادری را «تعامل نشانه نظام ها» یافتند. در پایان نیز، برای انجام پژوهش های آتی در این حوزه پیشنهادهایی ارائه شده است.