محمدعلی طاهری نژاد

موضوع سرمایه و انباشتن آن در جامعة بشری ازجمله مشکلات ویرانگر در همة اعصار بوده است. امروزه به واسطة ابزارهای جدید، محاسبه های رایانه ای، ماشینی شدن ابزارهای تولید و مصرف، دامنة تخریب و تأثیرگذاری این بیماری بزرگ اجتماعی، بسیار عمیق تر شده است. از رهاوردهای شوم آن می توان به جنگ ها و نابسامانی های گسترده در ابعاد اجتماعی که از طریق انباشتن سرمایه و ایجاد نظام سرمایه داری است، اشاره کرد. در این نوشتار که به روش توصیفی تحلیلی سامان یافته، سعی شده تا نظام سرمایه داری و تکاثرگرایی که از جهت مفهومی، مصداقی و کاربرد قرآنی، همان فزون طلبی، برتری جویی و پیشی گرفتن از دیگران در اندوحتن مال است، در سیرة قولی و فعلی امام رضا (ع) ، با معیارها و ملاک های تکاثر به طور عام و تکاثرگرایی و آثار مادی و معنوی آن بررسی شود. واکاوی سیره و روایت های رضوی نشان می دهد اصالت دادن به مالکیت انسان، انحصار و احتکار و بینش غلط در کسب مال، از مهم ترین معیار و ملاک های تکاثر در آموزه های دینی است. از سوی دیگر، رباخواری، کم فروشی، استثمار و تجمل گرایی، از آثار مادی و ترک کارهای خیر و گرایش به سودجویی، بی مسئولیتی و فراموش کردن آخرت نیز در شمار آثار معنوی تکاثر بر زندگی شمرده می شود.