علی دماوندی کناری

یکی از مفاهیم اساسی و کلیدی در عرصه علم سیاست مفهوم قدرت است که در متن و بطن آن مفهوم منازعه قرار دارد. علمای سیاست بر این باورند که مفهوم منازعه امری طبیعی و به باور بسیاری حتی اجتناب ناپذیر است. در نظام جمهوری اسلامی نیز مانند همه نظام های سیاسی موجود دنیا، منازعه در عرصه سیاسی وجود داشته و دارد، اما اشکال، دامنه و شدت آن در دوره های مختلف نظام جمهوری متفاوت بوده است. یکی از بسترهای منازعه خیز در جمهوری اسلامی ساختار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. در این نوشتار، براساس رهیافت نهادی به مسئله توزیع قدرت در ساختار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پرداخته و به این سوال پاسخ می دهد که آیا اصولاً این دوگانگی یا چندگانگی در حاکمیت و نظام جمهوری اسلامی وجود داشته یا خیر و اگر و جود داشته چه ارتباطی با دوره های مختلف حیات جمهوری اسلامی دارد.

شناخت دقیق و عمیق ماهیت و محتوای عرصه سیاسی کشورها تا حد زیادی به بررسی نقش و تاثیر گروه ها و نیروهای اجتماعی تاثیرگذار در روند آنها بستگی دارد. در ایران، روحانیت شیعه از گذشته دور از جمله نیروهای مقتدر اجتماعی و یکی از ارکان مهم جامعه مدنی بشمار آمده است. استقلال مالی روحانیت شیعه، دارا بودن ساختار شبه حزبی در کنار سایر ویژگی ها، این گروه را بعنوان یک جامعه ویژه سیاسی و یک دولت بالقوه یا آلترناتیو در ادوار گذشته مبدل ساخته است. دولت بالقوه ای که با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 به دولت بالفعل تبدیل شده است. جریان سیاسی اسلام گرا که از سال های آغازین انقلاب تاکنون در کشور حاکم بوده، در پرتو رهبری و هدایت روحانیت بوده است. در این میان دو تشکل روحانی جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز نقش آفرینی بسیار مهمی داشته اند. این پژوهش تلاش دارد با استفاده از رهیافت مقایسه ای به بررسی نقش و تاثیر روحانیت مبارز با مجمع روحانیون مبارز در عرصه سیاست ایران تا سال 1388 بپردازد. مطالعه تاریخ انقلاب اسلامی – جریان های سیاسی - دورنمایی شفاف و واضح به علاقمندان مسائل تاریخ سیاسی معاصر کشور عرضه خواهد داشت تا با دقت بیشتری به تجزیه و تحلیل اوضاع و مواضع دو جناح در گذشته و حال پرداخته و موارد تغییر در مواضع یا میزان پایبندی هریک بر مواضع گذشته خویش را به روشنی دریابند.