مهدی مسعودی آشتیانی

دوام هر جامعه ای بر قانون و امنیت مردم آن استوار می باشد. همچنین از قانون می توان به مثابه مهمترین رشته پیوند میان مردم و حاکمیت نام برد. لذا در طول تاریخ میان اندیشمندان در باب قانون، حاکم و مردم همواره دیدگاه های مختلفی مطرح شده است. مقاله حاضر با روش تاریخی- تحلیلی به طرح این سوال می پردازد که، اندیشه سیاسی توماس هابز، اندیشمند انگلیسی قرن هفدهم میلادی و خواجه نظام الملک طوسی به لحاظ خاستگاه و پیامد چه شباهت ها و تفاوت هایی دارد؟ در فرضیه مطرح شده نیز می توان گفت: مهمترین خاستگاه اندیشه سیاسی هابز مبتنی برقرارداد اجتماعی می باشد، اما خاستگاه اندیشه سیاسی خواجه نظام الملک مبتنی بر دین است، مهمترین وجه تشابه هابز و خواجه نظام الملک طوسی را می توان بر تقدم امنیت بر عدالت و برابری و به مثابه اصلی ترین مفهوم در توجیه حاکمیت مطلقه نام برد. مهمترین یافته های این پژوهش عبارتند از: در منظومه فکری هابز، قانون بیشتر به نفع حاکم بوده و مردم می بایست از حاکم فرمانبرداری کامل داشته باشند، اما خواجه نظام الملک با تاکید بر حق الهی پادشاهی، مردم را رعیت حاکم دانسته و سیاست استیلا و غلبه را تشدید می سازد. هابز و نظام الملک هر دو امنیت جامعه و مردم را در سایه حاکم قرار می دهند، اما حاکم هابز برگزیده مردم و قرارداد اجتماعی است، اما حاکم خواجه نظام المک برگزیده خداوند می باشد.

مهمترین مسئله کشورهای در حال توسعه در مدل سازی ها، ملاک قرار دادن کشورهای توسعه یافته است که با چالش-های کنونی قرن 21 و مشکلات کشورهای توسعه یافته مهمترین چالش پیش رو شده است. برای چند دهه، بسیاری از مردم تنها انتخابی که در نظام توسعه داشتند نظام سوسیالیسم دولتی و یا سرمایه داری شرکتی بوده است. مقاله حاضر تلاش می کند که به طور ریشه ای گفتمان ملی در مورد آینده را به دور از بحث های سیاسی ساختار، تغییر را ایجاد کند چرا که معتقد است تغییرات کنونی هیچ روند قابل توجهی را تغییر نمی دهد و معتقد است که به سمت آگاهی برود که آنچه باید تغییر یابد ماهیت خود سیستم اقتصاد سیاسی در ساختار کشورهای در حال توسعه است. بنابر تحقیقات انجام شده در کشورهای در حال توسعه به طور پیوسته مجموعه ای از نهادهایی جهت بررسی مسیرهای توسعه در سطح کشورهای در حال توسعه و در سراسر جهان، همراه با یک تحول از ایده های جدید در حال تلاش و ایجاد مدل های نو و مسیرهای بروز شده هستند. زمان آن است که با قاطعیت در مورد آنچه مورد نیاز است برای مقابله با مشکلات سیستمیک که کشورهای در حال توسعه و حتی کشورهای توسعه یافته با آن مواجه است فکر کنیم. زمان آن است گزینه های واقعی و مدل های جدید سیستم جدید توسعهکاوش کنیم. زمان بحث درباره اینکه اگر به یک مکان و مسیر بسیار متفاوت توسعه برویم، باید بپرسیم که چه خواهد شد؟ آیا نتایج توسعه واقعاً پایدار، عادلانه، و دموکراتیک خواهد بود؟ و آیا واقعاً متداول خواهند شد؟