داریوش مرادی

نیازها انگیزه های مهم رفتار فردی و جمعی معرفی شده اند که تداوم و بقای زندگی انسان ها در برآورده ساختن آن هاست و رفتارها بازتابی از نیازها هستند. رضایت درجه ای از عملکرد واقعی سازمان است ک ه انتظ ارات ساکنین را برآورده می کند. در یک اجتماع محلی نبود سازوکار سنجش نیاز و رضایت در سیستم مدیریت و برنامه ریزی شهری، کاستی هایی چون نبود شناخت کامل از خواسته ها و نیازهای ساکنین، کاستی در ارتباط های دوسویه بین تصمیم گیرندگان و جامعه و نبود پایه های نظری قابل به کارگیری در برنامه ریزی و حکمرانی شهری را ایجاد می کند. این مشکلات، انگیزه های اصلی برای تدبیر یک پژوهش پس نگر توصیفی- تحلیلی و پیش نگر تحلیلی- تجویزی بر پایه ی راهبرد پژوهش استقرایی در شهر جوزدان شد که با به کارگیری روش هایی چون ممیزی اجتماعی بر پایه ی اندازه گیری رفتار، مقیاس گذاری لیکرت، انجام آزمون های آماری و نیز تحلیل مستند متون مدون انجام شد. یافته های پژوهش نشان از نیاز به رفع مشکلات معابر، تردد خودروهای سنگین، بهبود آمدوشد با اتوبوس دارند و بیشترین میزان رضایت، به ترتیب از مدیریت جمع آوری زباله، نظافت و پاکیزگی محله ها و شرایط زیرساخت های شهری حاصل شده است. شدت نیاز و رضایت با یکدیگر رابطه ی معکوس دارند و سنجش توأمان آنان در یک اجتماع محلی اطمینان بیشتری برای اولویت بندی دستور کارهای مدیریت شهری فراهم می کند.

پروگرام های شهری در راستای رفع مشکلات و بهبود شرایط اجتماعی تهیه، طراحی و اجرا می گردند. عاملی که اجرای موفقیت آمیز آن را تضمین می کند، برخورداری از نظریه پروگرام می باشد، چرا که نظریه پروگرام به تعریف انگاشتی می پردازد که پروگرام قصد انجام آن را دارد. در این راستا به منظور هدایت عمل برنامه ریزی، فرآیند ارزیابی نظریه پروگرام می تواند به عنوان یک فرآیند قابل به کارگیری معرفی گردد. از این رو این مقاله به ارزیابی نظریه پروگرام در فرآیند ارزشگذاری به همراه گشودن مفاهیم مرتبط با آن در راستای نیل به توصیف، تشریح و ارزیابی نظریه پروگرام ارگ جهان نما 1 می پردازد. از این رو ادبیات این مفهوم به هدف دستیابی به اصول پایه و روش های آن بررسی شده و در نهایت بر اساس روش تحلیلی- توصیفی ارزیابی نظریه به ارزیابی نظریه پروگرام ارگ جهان نما پرداخته تا نشان دهد که آیا پروگرام مذکور به نتایج مورد نظر دست اندرکاران (ذی نفعان) کلیدی دست یافته است؟ آیا این پروگرام، دارای نظریه قوی و معتبر بوده است؟ آیا خدمات ارائه شده به جمعیت هدف به نیاز آن ها پاسخ خواهد داد؟ آیا اثراتی که از پروگرام انتظار آن می رود باعث بهبود شرایط اجتماعی و رفع مشکل مورد نظر ذی نفعان خواهد شد؟ سرانجام با بررسی های صورت گرفته می توان بیان داشت که نظریه پروگرام ارگ جهان نما ضعیف است چرا که خدمات ارائه شده فراتر از جمعیت هدف و نیاز آن ها می باشد. همچنین برخی از پیامدهای غیر مستقیم نظریه پروگرام ارتباطی با شرایط اجتماعی و مشکلات حاصل از نیاز ندارد و براین مبنا منجر به رفع مشکل مورد نظر دست اندرکاران کلیدی و بهبود شرایط اجتماعی به میزان مطلوبی نخواهد شد. از سوی دیگر، عملکردهای نظریه پروگرام ارگ جهان نما برای دستیابی به اثرات تعیین شده، دچار نامعلومی های می باشد و نظریه فرآیند پروگرام برای دستیابی به آن اثرات به خوبی تشریح نشده است. همچنین ضعیف بودن پروگرام ارگ جهان نما به معنای مشخص نبودن راه دقیق و برنامه ریزی شده برای انجام پروگرام و گویای احتمال قوی در شکست پروگرام از ابتدای شروع فعالیت پروگرام بوده است.