زهرا ایلیاتی

شهر سیه نا یکی از شهرهای قرون وسطایی است که در سال 30 میلادی با هدف پادگان نظامی توسط رومن ها در نزدیکی رم ساخته می شود. بعدها این شهر در قرون وسطی رشد کرده و تا به امروز با همان ساخت قرون وسطایی به حیات خود ادامه داده است. سیه نا از معدود شهرهایی است که چنین سازمان فضایی دارد. نکته قابل توجه در مورد این شهر، میدان شهری بزرگ آن است که با وجود کاخِ مهم شهرداری در یک جبهه از آن، تمامی شهر به گونه ای در راستای اقتدار و اهمیت میدان به سمت آن جهت گیری کرده  است و این ساختار درست زمانی اتفاق می افتد که دین یکی از عناصر برجسته حکومتی در شهر محسوب می شود. با علم به تمامی مطالب ذکر شده، هدف از پژوهش پیش رو، یافتن ارتباطی منطقی میان باورهای قرون وسطایی و شکل گیری میدان شهری «دل کامپو» در شاکله شهری سیه ناست. با توجه به ساخت کاخ شهرداری در قسمت جنوبی میدان و جهت گیری میدان به سمت این بنا، مشخص می شود که شکل گیری آن حتی در دوران گوتیک زمانی اتفاق می افتد که نظام سرمایه داری بر جامعه قرون وسطی حکمفرما شده و این امر سبب شکل گیری جامعه کمون و ساخت کاخ های شهرداری در جهت حمایت از حکومت های مردم سالار می شود. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات آن به صورت مشاهده و استفاده از اسناد کتابخانه ای است.

نقاط عطف به عنوان فضاهای پررونق و بستر زندگی جمعی، مکان های خاطره انگیز و از عناصر بنیادین شهر به شمار می روند. امروزه نقش و جایگاه نقاط عطف در زندگی شبانه نیز آنها را به عناصر اصلی شناخت شهروندان از شهر بدل کرده است. بنابراین نقاط عطف نقشی تعیین کننده در هویت شهر داشته و پیونددهنده نقشه ذهنی شهروندان از منظر روز و شب است. با توجه به نقش نقاط عطف در خوانایی نقشه ذهنی، اهمیت مدیریت منظر شبانه این نقاط برای ارتقای میزان رضایت مردم از مطلوبیت فضاهای شهر و نیز هدایت و پرورش سلیقه عمومی جامعه روشن می شود. در حال حاضر منظر شبانه تهران علی رغم اجرای برنامه های نورپردازی مقطعی توسط مدیریت شهری و صرف هزینه های بسیار از سوی بخش خصوصی، همچنان مغشوش و ناخواناست. در بسیاری از موارد، نورپردازی بناها در نقاط عطف با معنا و هویت آنها انطباق ندارد. این مقاله با تمرکز بر مجتمع های تجاری نقاط عطف به عنوان دانه های درشت تأثیرگذار بر منظر شبانه، به ارزیابی چند پروژه جدید نورپردازی می پردازد. ابتدا اهداف نورپردازی و مهم ترین اصول آن به عنوان شاخص ارزیابی وضع موجود به طور خلاصه بیان شد و سپس سه مجتمع تجاری (نشانه) در نقاط عطف (در مقیاس میانی) تهران، مورد بررسی قرار گرفت. در تشخیص دلایل موفقیت یا عدم موفقیت آنها روند طراحی و اجرای این طرح ها نیز مدنظر قرار گرفت. در پایان پیشنهاداتی به مدیریت شهری برای هدایت منظر شبانه شهر با کنترل نورپردازی اینگونه بناها ارائه شده است.