نوشین صادقی

با توجه به رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی، وقوع حوادث طبیعی مثل زلزله می تواند خسارات و تلفات سنگینی را ایجاد نموده و توسعه ی شهرها را دچار وقفه نماید. در همین راستا هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای ساختمان های شهر گرگان می باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر با توجه به موضوع آسیب پذیری ساختمان های شهری در برابر زلزله، از نوع توصیفی-تحلیلی است که پس از شناخت روش های مختلف ارزیابی ساختمان ها در برابر زلزله و انتخاب روش ارزیابی کیفی مناسب با توجه به شرایط ساخت و ساز منطقه مورد مطالعه و نحوه انجام برداشت های میدانی، با بهره گیری از روش آریای اصلاح شده و استفاده آنالیزهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) نظیرSpatial Analysis, Geostatistical analyst و درون یابی به روش Krigingضمن تهیه نقشه های پیش بینی و برآورد شاخص های تحقیق و تلفیق معیارها با پیاده سازی و اجرای مدل ارزیابی آریا به ارائه برآورد مناسبی از آسیب پذیری ساختمان های شهری و شناسایی پهنه های آسیب پذیر شهر در برابر زلزله اقدام شده است. نتایج به دست آمده نشان می-دهد که در حدود 300 هکتار از مساحت کل شهر گرگان معادل 33/17 در محدوده آسیب پذیری از نوع (خرابی و ریزش ساختمان، وجود احتمال تلفات جانی) بر اساس ضرایب خسارت مدل آریا قرار دارند. همچنین تحلیل درجات آسیب پذیری نشان می دهد که پهنه هایی که به دلیل رعایت اصول فنی ساخت وساز مطابق با آیین نامه 2800 دارای خسارت و آسیب پذیری کم بوده و ساختمان احداث شده قابل استفاده می باشند 58/25 درصد از کل فضای ساخته شده شهر را به خود اختصاص داده است که عمدتاً در مناطق توسعه و ساخت وساز جدید شهری و شکل گرفته در چند سال اخیر واقع شده اند. کلیدواژه ها: آسیب پذیری لرزه ای، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، مدل ارزیابی کیفی آریا، آنالیز زمین آمار (Geostatistical analyst)، شهر گرگان.

با گسترش شتابان و رشد بی رویه شهرهای کشور در طی چند دهه اخیر، روستاهای مجاور و یا نزدیک این سکونتگاه ها رفته رفته به شهرها ملحق شدند. بدین ترتیب روستاهای الحاقی که بدون برنامه ریزی و خودجوش به محدوده قانونی شهرها محلق شدند، زمینه را برای حضور و گسترش هر چه بیشتر اسکان غیررسمی در حاشیه شهرها فراهم ساختند. پژوهش حاضر با هدف بررسی موانع و چالش های فراروی توسعه روستاهای الحاقی به میزان رضایت حاشیه نشینان از امکانات موجود و از ارائه خدمات از سوی مسئولان شهری در شهر گرگان در دو روستای اوزینه و انجیراب پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بوده است. از دو روش اسنادی و میدانی برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. به منظور سنجش مولفه ها و متغیرهای تحقیق، از آزمون های کای اسکوئر، رگرسیون لجستیک، فای وT مستقل استفاده شد. با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل داده ها صورت پذیرفت. نتایج نشان داد بین شاخص های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی با میزان توسعه یافتگی روستاهای الحاقی رابطه معناداری وجود دارد و علاوه برآن مهاجرت و تبعات ناشی از آن در ناحیه مورد مطالعه به عنوان مهم ترین مانع و چالش فراروی توسعه فضایی این روستاها در حاشیه شهر محسوب می گردد. در ضمن با بررسی میزان رضایت مردم از عملکرد سازمان های ذی ربط در سطح محلات می توان اذعان داشت که سیاست های دستگاه های اجرایی به منظور پیشرفت و توسعه روستاهای الحاقی،کارآمد نبوده و بر مسائل و مشکلات ناحیه مورد مطالعه افزوده می شود.