علیرضا باباخان

در دنیای رقابتی امروز، کشورها از روش های مختلفی برای اکتساب و جهش فن آوری استفاده می کنند. در حالی که هدف نهایی از اکتساب و انتقال فن آوری در کشورهای در حال صنعتی شدن، جذب و بومی سازی دانش فنی فن آوری است، به نظر می رسد، این مهم بعضی اوقات به دلیل وجود برخی موانع و عوامل، محقق نمی شود. اگرچه موانع موجود در مسیر بومی سازی فن آوری در کشور ایران نیز مانند سایر کشورهای رو به پیشرفت وجود داشته دارد، اما به دلیل مسایل ویژه ای مانند تحریم، از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این مقاله، عوامل بومی سازی فن آوری در سطح خرد و بنگاه با استفاده از مصاحبه عمیق از خبرگان جهاد دانشگاهی علم و صنعت و شرکت توربین سازی تجربه نور، استخراج شده و رابطه آنها با یکدیگر، در قالب یک مدل معادلات ساختاری، نشان داده شده است. اندازه جامعه آماری تحقیق 120 نفر بود که تمام اعضای این جامعه، به عنوان نمونه نیز مد نظر قرار گرفتند. پس از توزیع پرسش نامه طراحی شده توسط پژوهشگران این تحقیق بین تمام اعضای این جامعه، تنها 91 مورد برگشت داده شد. در این تحقیق، برای تعیین پایایی از روش پایایی ترکیبی استفاده شد که حداقل مقدار آن 0/87 محاسبه شد. نتایج نشان داد که شرکت های علاقه مند به بومی سازی فن آوری، باید در پنج حوزه سبک یادگیری، همکاری های فن آورانه، انطباق فن آوری، ظرفیت جذب و فعالیت های اصلی بومی سازی، سرمایه گذاری نمایند.

امروزه، نقش صنعت و فناوری در بهبود رفاه مردم بیشتر نمایان شده است و به تبع آن، تعداد زیادی از نظریه پردازان و محققان توسعه اقتصادی و صنعتی، اقدام به طرح نظریات خود برای توسعه صنعت و فناوری در کشورها می کنند. این در حالی است که آثار برخی از فلاسفه مسلمان در قرون گذشته نیز حاوی نظرات توسعه اقتصادی و صنعتی است و مقایسه نظرات ایشان با نظریه های جدید می تواند باعث روشن تر شدن نظر اندیشمندان مسلمان نسبت به مقوله توسعه صنعتی و نحوه تحقق آن شود. در این مقاله، با استفاده از روش مطالعه تطبیقی، نظر ابن خلدون به عنوان یکی از اندیشمندان اسلامی در باب توسعه صنعتی با یکی از نظرات جدید توسعه صنعتی، یعنی نظام بخشی نوآوری شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهند که با وجود فاصله زمانی زیاد بین مطرح شدن این دو نظریه، شباهت های بسیار زیادی بین پایه ها و اصول آنها وجود دارد و در برخی از جهات، نظریه های جدید تکامل یافته تر از نگاه ابن خلدون به مقوله رشد صنعتی است.