ابولفضل مشکینی

شهر زنجان در دهه های اخیر از رشد جمعیّتی و کالبدی چشمگیری برخوردار بوده است، ازجمله پیامدهای ناگوار این رشد شتابان و بی قواره، شکل گیری مناطق اسکان غیر رسمی در این شهر است. منطقه ی اسلام آباد، از دسته مناطق بزرگ اسکان غیر رسمی شهر زنجان است که در پی مهاجرت گسترده ی روستاییان طی دهه ی 1350 به بعد، از سوی مهاجران روستایی ساخته شده است. این منطقه گرچه اکنون جزء مناطق رسمی درون شهر به شمار می رود؛ اما از دیدگاه کالبدی، نظام کاربری و خدمات رسانی، جمعیّتی، اجتماعی و فرهنگی با مشکلات مختلفی روبه رو است. هدف این پژوهش تحلیل فضایی کالبدی ناهنجاری های اجتماعی در منطقه ی اسلام آباد و تشریح عوامل مؤثّر در بروز ناهنجاری های این منطقه است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است و برای شناسایی الگوهای فضایی توزیع جرایم در سطح منطقه ی اسلام آباد از مدل های آماری گرافیک مبنا، شامل آزمون مرکز متوسّط و بیضی انحراف معیار و برای تشخیص کانون های جرم خیز شهری، از شاخص نزدیکترین همسایه و روش درون یابی تخمین تراکم کرنل استفاده شده است. جامعه ی آماری پژوهش، مجموع جرایم ارتکابی است که در دوره ی زمانی یک ساله در این محدوده رخ داده است. یافته ها نشان می دهند این منطقه، یکی از مهم ترین کانون های وقوع بزهکاری شهر زنجان است و توزیع فضایی جرایم مورد بررسی در این منطقه، از الگوی خوشه ای و متمرکز پیروی می کند. بیشترین جرایم ارتکابی در این منطقه، جرم شرارت و درگیری، اعتیاد و قاچاق موادّ مخدّر است. همچنین بین تراکم جمعیّت در این محدوده و نرخ وقوع بزهکاری در آن، رابطه ی مستقیم وجود دارد. از سوی دیگر، بالابودن میزان کاربری مسکونی و کمبود و نبود برخی کاربری های مورد نیاز شهروندان در توزیع جغرافیایی، نوع و میزان جرایم و شکل گیری الگوهای فضایی بزهکاری در این منطقه مؤثّر بوده است.

تحقیق حاضر با هدف تحلیل بنیان های معرفت شناختی و مدل های نظری حس مکان و ریشه داری در بین ساکنان محله هفت حوض تهران، انجام یافته است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و جهت گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل ساکنین محله هفت حوض تهران است که بر اساس نتایج سرشماری 1395 تعداد آن ها 30401 نفر بود و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 379 نفر، به عنوان حجم نمونه تعیین شد. برای دستیابی به نتایج بهتر، حجم نمونه به 500 افزایش یافت. نمونه های تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، انتخاب شدند. نوآوری این تحقیق در بهره گیری از مدل ادراک مکان و تحلیل کمی آن در رابطه با اصالت و ریشه داری ساکنان منطقه می باشد. جهت تحلیل داده ها از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه در نرم افزار SPSS، استفاده شد. طبق نتایج به دست آمده، حس مکان به میزان زیادی در بین ساکنین محله هفت حوض وجود دارد، میزان حس مکان در بین گروه های مختلف از نظر وابستگی به زمین و مدت سکونت تفاوت معنا داری نشان داد.  

افزایش نرخ بیکاری یکی از شاخص های اقتصاد در شهراست بر اساس آمار به دست آمده نرخ بیکاری در شهر زنجان بیشتر از کل استان است و افزایش نرخ بیکاری در شهر زنجان و به ویژه در میان تحصیل کرده های شهری ،باعث ایجاد معضلات اجتماعی و آسیب های فراوانی شده است. این روند منحصر به شهر زنجان نیست و بسیاری از شهرای دیگر با آن دست به گریبان هستند.از طرفی شهرداری ها نیز پتانسیل بی شماری برای توسعه کسب و کار و حمایت از کارآفرینی دارند که از جمله آنها می توان به امکان بر قراری تعاملاتی کارآمد با بخش های دولتی خدمات رسان در حوزه شهر و محوریت و جهت دهی ارائه خدمات آنها به سمت کارآفرینی ،داشتن دفاتر اداری در تمام مناطق ،نواحی و محلات شهر ،حمایت از کسب و کار کوچک شهری ،تبدیل بافت های فرسوده به مکانی تولیدی، دسترسی به بازارچه های مختلف و زمین ها و املاک بلاتکلیف ،آشنایی با کسب و کار نواحی ومحلات شهر اشاره کرد. از این رو ،این مقاله سعی دارد با روش کیفی – استقرایی و به کار گیری تحلیل کیفی وتحلیل نمونه های جهانی ،چارچوبی مفهومی برای توسعه اقتصاد شهری تحت تاثیر رویکر های شهر کارآفرین بیابد. طرحی جدید و در کسب و کار در جامعه شهری خود در اندازند ،و زمینه اشتغال را فراهم آورند. مراکز رشد کار آفرینی شهری یکی از ایده های جدید می تواند در حال حاضر مشکل بیکاری در جامعه شهری حل نماید و اشتغال یکی ازمولفه های بعد اقتصادی زیست پذیری شهری است که زمینه کیفیت زندگی در شهر را تقویت خواهد نمود . نتیجه این مقاله نشان می دهد با به کارگیری چنین فرایندی در کشور ما بخصوص شهر زنجان زمینه رشد کسب و کار را با به کارگیری مدیریت کارا فراهم آورد.