سیده محدثه ضیایی

 روش های متفاوتی برای بررسی وضعیت امنیت غذایی وجود دارد که یکی از آنها برآورد شاخص استراتژی مقابله (CSI) است. در این مطالعه، سطح امنیت غذایی 267 خانوار از مناطق روستایی گرگان با استفاده از شاخص استراتژی مقابله غذایی بررسی شد. همچنین با به کارگیری مدل لاجیت، عوامل مؤثر بر وضعیت امنیت غذایی نیز مشخص گردید.  مقادیر CSI  نشان داد که 60/17% خانوارها در وضعیت امنیت غذایی قرارگرفته اند و دیگر خانوارها سطح متفاوتی از عدم امنیت غذایی را تجربه می کنند. نتایج آزمون k میانگین نشان داد که 75/3% خانوارها در وضعیت عدم امنیت غذایی ضعیف، 80/52 % در عدم امنیت غذایی متوسط و 85/25% در عدم امنیت غذایی شدید قرارگرفته اند. همچنین نتایج مدل لاجیت نشان داد که متغیرهای درآمد سالانه، وضعیت شغلی و سن سرپرست تأثیر منفی و متغیر تعداد فرزندان تأثیر مثبت در سطح  ناامنی غذایی دارند. بنابراین،  بهبود وضعیت درآمدی و شغلی خانوارها تأثیرات مهم و قابل توجهی در بهبود وضعیت امنیت غذایی خواهد گذاشت و  تأکید و توجه بیشتر مسئولان بر این عامل اقتصادی می تواند بسیار راهگشا و مفید باشد.

راهبرد های مقابله ای مجموعه ای از واکنش های مردم است که در شرایط عدم امنیت غذایی انتخاب و اجرا می شوند. خوردن غذاهای ارزان قیمت و کمترمرجح یکی از همین راهبرد هاست که در چنین شرایطی، روی آوردن بدان در میان خانوارها عمومیت دارد. با توجه به اهمیت این راهبرد، تحقیق حاضر در پی شناسایی عوامل مؤثر بر انتخاب آن در قالب راهبردی مقابله ای از سوی خانوارهای روستایی شهرستان گرگان بود. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه مستقیم با اشخاص مسئول آماده سازی غذای خانوار در نمونه ای به حجم 267 نفر در بهار و تابستان 1392 گردآوری و برای تجزیه و تحلیل داده ها، از مدل لاجیت چندجمله ای بهره گیری شد. نتایج نشان داد که عواملی مانند درآمد سالانه، سطح تحصیلات همسر، کشاورز بودن، فاصله روستا تا بازار، شاغل بودن سرپرست خانوار، و بیماری یکی از اعضای خانوار بر انتخاب راهبرد مقابله «مصرف غذاهای کمترمرجح و ارزان قیمت مؤثرند.

شاخص استراتژی مقابلهیکی از شاخص های اندازه گیری امنیت غذایی می باشد. این شاخص یکی از ساده ترین و دقیق ترین شاخص های رایج اندازه گیری امنیت غذایی در هر جامعه ای می باشد که به راحتی با دیگر شاخص های امنیت غذایی همبستگی پیدا می کند. استراتژی های مقابله به دو گروه استراتژی ها ی مقابله ی غذایی و غیر غذایی تقسیم می شو ند. در این تحقیق با استفاده از شاخص استراتژی های مقابله غیر غذایی وضعیت امنیت غذایی خانوارها در مناطق روستایی گرگان برآورد شده است. نمونه ای با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده و 267 پرسشنامه با تخصیص متناسب به حجم، در پنج دهستان شهرستان گرگان تکمیل گردید. نتایج تحلیل خوشه ای k میانگین نشان داد که خانوارهای مناطق روستایی گرگان در سه دسته ی عدم امنیت غذایی ضعیف، متوسط و شدید قرار می گیرند. همچنین نتایج مدل لاجیت نشان می دهد که متغیرهای درآمد سالانه، وضعیت شغلی سرپرست خانوار، وضعیت مالکیت منزل، بیماری یکی از اعضای خانوار، سطح تحصیلات همسر، تعداد افراد خانوار، سطح تحصیلات سرپرست خانوار و اعتبارات بر سطح امنیت غذایی موثر می باشند.