آمنه جوری

شهرها یادگارهای زمان های گذشته را در دل خود جای داده و میراث دار فرهنگ ها و تمدن تاریخی خود هستند که اکثر این یادمان ها در بخش مرکزی شهرها که اغلب قدیمی ترین بخش شهرند، جای دارند. امروزه این یادمان های تاریخی و تمدنی بشر به همراه سایر جاذبه های شهری؛ مانند مراکز خرید و پذیرایی و...، مجموعه متنوعی از قابلیت های گردشگری را در خود جای داده اند که در صورت توجه و هدایت مناسب می تواند به ارتقای گردشگری و در نتیجه توسعه شهری بینجامد. از جمله این ابزارها، طراحی و ایجاد یا تقویت مسیرهای گردشگری پیاده شهری براساس ضوابط و معیارهای مربوطه است. بخش مرکزی شهر زنجان نیز با دارابودن جاذبه های متنوع تاریخی، فرهنگی، خرید، پذیرایی و... می تواند در صورت برنامه ریزی مناسب، پذیرای گردشگران بسیار بوده و به تقویت گردشگری شهری منجر شود. مقاله حاضر با هدف بررسی امکان احیاء پیاده راه های مرکزی شهر زنجان برای استفاده گردشگران و شهروندان و دستیابی به استراتژی ها و راهکارهای مورد نیاز، به بررسی مبانی نظری موضوع و سابقه آن در سطح جهان و ایران و مزایای ایجاد آن پرداخته و ضمن توصیف بخش مرکزی زنجان از نظر توزیع جاذبه ها و کیفیت معابر و تعریف مسیرهای پیاده گردشگری، نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای آن را از طریق تحلیل سوات (SWOT) ارزیابی کرده و در نهایت استراتژی های تهاجمی و راهکارهای مورد نیاز ارائه شده است.

پایداری سیستم کلان شهرها حاصل تعامل صحیح خرده سیستم های موجود در آن می باشد. از اینرو شناخت عوامل و مولفه های تاثیرگذار بر پایداری، از ضروریات دستیابی به این مهم می باشد. در مقاله حاضر به دو خرده سیستم شهری و تعامل بین آنها توجه خاص شده است؛ حمل و نقل شهری و گردشگری شهری در بستر کلان شهر تهران، در محدوده منطقه 22 شهرداری و در حوزه نفوذ دریاچه شهدای خلیج فارس(دریاچه چیتگر). بر این اساس پس از بررسی مولفه های موثر بر پایداری، از طریق آزمونهای آماری به تحلیل این مولفه ها، البته در قالب چهار شاخص عمده پرداخته شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بوده که در آن گردآوری داده ها بر پایه پرسشنامه هایی می باشد که در میان کارشناسان و متخصصان حوزه های برنامه ریزی شهری، حمل ونقل و ترافیک و گردشگری، توزیع گردید. جامعه آماری حدود 100 نفر بوده که به روش غیر تصادفی هدفمند انتحاب شده اند و به منظور تحلیل آمارهای گردآوری شده از نرم افزار SPSS22 و از روش های آماری از قبیل آزمون تی تک متغیره و نیز آزمون فریدمن استفاده شده است. نتایج آزمونها نشان می دهد که معیارهای چهارگانه پایداری مورد مطالعه، فاقد پایداری لازم بوده و در میان مولفه های موثر بر پایداری، معیار زیست محیطی دارای بیشترین تاثیر و معیار حمل ونقلی دارای کمترین تاثیر در ارزیابی پایداری سیستم ها حمل و نقل منطقه 22 شهرداری تهران در دسترسی به دریاچه شهدای خلیج فارس می باشند.

   گسترش فزاینده محیط های شهری و به تبع آن نیازهای فراغتی ساکنان شهرها و نیز بازدیدکنندگان و گردشگران مراجعه کننده به فضاهای شهری، توجه ویژه ای را در برنامه ریزی و دستیابی به توسعه پایدار گردشگری شهری و زیرساختهای مرتبط آن می طلبد. از این رو شایسته است که بر کارکردها و تأثیرات این حوزه توجه شایان مبذول نموده و برنامه ریزی های لازم درخصوص ساماندهی متناسب فضاها و زیرساختهای شهری صورت پذیرد. از جمله زیرساختهای اساسی در حوزه گردشگری شهری، حمل و نقل شهری و چگونگی ارتباط این دو عملکرد بایکدیگر می باشد. براین اساس، مقاله حاضر با انتخاب یک کاربری گردشگری شاخص در کلانشهر تهران(دریاچه شهدای خلیج فارس)، سعی در شناسایی عوامل مؤثر در پایداری سیستم های حمل و نقل شهری در دسترسی به این سایت گردشگری نموده است. راهبرد پژوهش، کاربردی و شیوه انجام آن توصیفی و تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و نیز پرسشنامه استفاده شده و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی با کمک از روش آلفای کرونباخ و آزمونهای کایزر-مایر-اولکین ( KMO ) و بارتلت در نرم افزار SPSS22 بهره گرفته شده است. در این روش وضعیت پایداری سیستم های حمل و نقل موجود با استفاده از چهار مؤلفه اصلی و 24 شاخص منتخب مورد بررسی قرار گرفت و در نتیجه مشاهده گردید که پایداری سیستم های حمل و نقل در دسترسی به کاربری گردشگری دریاچه شهدای خلیج فارس به عواملی همچون؛ دسترسی عمومی، هزینه های (خسارات) زیست محیطی، هزینه های حمل و نقلی و همچنین عامل ترافیکی، ارتباط بسیار نزدیک دارند.