زکیه سادات امیری

با شکل گیری فرقه های انحرافی، اتحاد امت شیعه به خطر افتاد. بحران ایجاد شده از سوی برخی افراد با مقاصد مختلف باعث تردید در پذیرش امام راستین و برحق شد. ائمه (ع) با مشکلاتی مانند مراقبت توسط خلفای وقت و اجبار به تقیه مواجه بودند و قدرت سیاسی را در اجتماع مسلمانان نداشتند، می کوشیدند تا پیروان خود را از افتادن به دام فرقه های انحرافی نجات دهند. به همین دلیل در برخورد با این گروه ها از روش های مختلف استفاده کرده و مسیر خود را از این فرقه ها جدا کردند و باعث طرد آنان از اجتماع شیعه و پیروان خاص خود می شدند. ائمه (ع) با رهبری معنوی و با عملکردی صحیح و به موقع شیعیانی را که در شناخت امامشان تردید داشتند به جامعه شیعه اثنی عشری بازگردانده و منحرفین از راه حق و حقیقت را زندیق، کافر و مشرک معرفی کردند. روشن است که افتراق این فرقه ها مسیر آنان را از جامعه شیعه و راه  اهل بیت (ع) جدا کرده و با نام فرقه ضاله و انحرافی به حیات خود ادامه دادند.

«مهریه» به عنوان یکی از ارکان ازدواج، سنتی دیرپا در میان مسلمانان است که از رسوم و شیوه های خاصی تبعیت می کند. هرچند این رسم از امور امضایی شریعت اسلامی است، اما تغییراتی در آن پدید آمد؛ تغییراتی چون میزان مهر و تعلق وجه آن به خود زن که جایگزین رسوم پیشین شد. این رسم در ادوار مختلف اسلامی تابع دگرگونی اوضاع معیشتی مسلمانان دچار تحولاتی شد و با همه تأکیدات اسلامی، و با شکل گیری مهرالسنه در جامعه اسلامی و اصرار بر اخلاقی بودن آن، هیچ گاه الگوی روشنی مورد اتباع مسلمانان قرار نگرفت. به دلایل گوناگون، این مقوله راهی پر فراز و نشیب پیموده و تحولاتی در چگونگی آن در جامعه اسلامی روی داد. در این مقاله کوشیده شد تا تصویری از این رسم در دو سده اولیه اسلامی که به گونه ای ظرف تحقق سنت اسلامی است، ارائه شود.