جواد پرهیزکار کهنه اوغاز

کنترل قامت نیازمند یکپارچگی اطلاعات حسی سیستم های بینایی، وستیبولار و حسی پیکری است، از طرفی تحقیقات گذشته نشان می دهد که میزان مشارکت این سیستم های حسی در کنترل قامت با افزایش سن کاهش می یابد. ازاین رو هدف از پژوهش حاضر بررسی تفاوت های مرتبط با سن و نقش اطلاعات حسی در کنترل قامت است. تحقیق حاضر از جمله تحقیقات مقطعی- مقایسه ای است و آزمودنی های آن را 22 مرد سالمند (31/2±54/59) و 25 فرد جوان (26/3±12/23) تشکیل می دهد. جابه جایی قدامی– خلفی، میانی– جانبی و سرعت جابه جایی مرکز فشار پاهای (COP) هر آزمودنی طی 3 کوشش 30 ثانیه ای در چهار شرایط مختلف حسی شامل با چشم باز روی سطح سخت، با چشم باز روی سطح نرم، با چشم بسته روی سطح سخت و با چشمان بسته روی سطح نرم با استفاده از دستگاه فورس پلت فورم اندازه گیری شد. بعد از بررسی نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف و برابری واریانس ها با آزمون لون، داده ها به روش تحلیل واریانس چندمتغیری و تحلیل واریانس یک راهه در متن مانوا تحلیل شد. تفاوت معناداری بین جوانان و سالمندان در همه شرایط مشاهده شد، همچنین حذف بینایی و اطلاعات حس عمقی کف پایی به افزایش نوسان در دو گروه منجر شد که این افزایش در سالمندان نسبت به جوانان بیشتر بود. نتایج بیانگر اهمیت اطلاعات بینایی و حس عمقی کف پا در کنترل قامت به ویژه در سالمندان است.

کنترل پاسچر نقش مهمی در فعالیت­های روزانه و استقلال حرکتی افراد دارد. در سال­های اخیر توجه زیادی به جنبه­های هوشیارانة کنترل پاسچر مثل توجه و فرایندهای شناختی برای عملکرد بهینه تعادلی شده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تفاوت­های مرتبط با سن در شرایط توجه درونی و بیرونی در کنترل پاسچر است. به این منظور جابه­جایی قدامی – خلفی، میانی – جانبی و سرعت حرکت مرکز فشار پاهای (COP) 22 مرد سالمند (میانگین = 95/59 و انحراف معیار = 12/2) و 22 مرد جوان (میانگین = 16/24 و انحراف معیار = 76/2)، که از میان دانشجویان و کارکنان دانشگاه شهید چمران به­صورت هدفمند و در دسترس انتخاب شده بودند. طی سه کوشش 30 ثانیه­ای در شرایط توجه درونی و سه کوشش 30 ثانیه­ای در شرایط توجه بیرونی با استفاده از دستگاه فورس پلت فوم اندازه­گیری شد. بعد از بررسی نرمال بودن داده­ها به روش کلوموگروف اسمیرنوف و برابری واریانس­ها با استفاده از آزمون لون، داده­ها به روش تحلیل واریانس چندمتغیری، تحلیل واریانس یکطرفه در متن مانوا تحلیل شد. نتایج به­دست­آمده نشان داد هر دو گروه جوانان و سالمندان در شرایط توجه بیرونی ثبات پاسچر بیشتری نسبت به شرایط توجه درونی دارند. این نتایج از فرضیه­های عمل محدودشده و پردازش هشیار حمایت می­کند، همچنین در هر دو شرایط توجه بیرونی و توجه درونی، جوانان ثبات پاسچر بیشتری نسبت به سالمندان داشتند. به­نظر می­رسد عملکرد ضعیف­تر سالمندان نسبت به جوانان در هر دو شرایط توجه بیرونی و درونی ناشی از آثار افزایش سن بر سیستم­های حسی – حرکتی باشد.