نادر غفاری نسب

با افزایش جمعیت و رشد گسترده مصرف در سرتاسر جهان، شبکههای زنجیره تامین به شبکههای بسیار بزرگی تغییر کردهاند و اجزای مربوط به این شبکه های عظیم سبب ایجاد مشکلات جدی زیستمحیطی شدهاند. مدیریت زنجیره تامین پایدار در زمره مفاهیم نوظهور در عرصه تولید و عملیات است. شرکتها باید با بکارگیری زنجیره تامین پایدار نسبت به بهبود عملکرد زیستمحیطی و اجتماعی در کنار عملکرد اقتصادی اهتمام ورزند. مکانیزمهای مختلفی نیاز است تا ضایعات را کاهش دهد یا بتواند از اقلام فاسد شده بهرهبرداری کند. در این میان توجه به لجستیک معکوس و زنجیره تامین حلقه بسته میتواند کمک کننده باشد. این موضوع در زنجیره تامین محصولات کشاورزی کمتر مطرح شدهاست. مقاله حاضر، یک مدل برنامهریزی خطی عدد صحیح چندهدفه و چند دورهای برای بهینهسازی یک شبکه لجستیک یکپارچه مستقیم و معکوس میوه سیب، شامل سه سطح (باغها، مراکز توزیع و مناطق مشتریان داخلی و خارجی) در جریان مستقیم و دو سطح (مراکز کمپوستینگ و بازار کمپوست) در جریان معکوس، توسعه میدهد و حل میکند. به طوری که تمام جنبههای انتشار کربن دی اکسید در کل شبکه زنجیره تامین پیشنهادی را در نظر میگیرد و یک تعادل منصفانه و معقول بین اهداف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی برقرار مینماید.

مسئله مکانیابی هاب یکی از مسائل راهبردی در لجستیک محسوب میشود که کاربردهای مختلفی در حملونقل مسافران و کالاها، سرویسهای پستی، شبکههای مخابراتی و غیره دارد. مقاله حاضر با فرض یک بازار دوقطبی، مسئله مکانیابی رقابتی هاب ها را در شبکه تخصیص تکی مورد بررسی قرار میدهد. دو شرکت (تصمیمگیرندگان) تصمیمات متوالی را برای پیکرهبندی شبکههای هاب خود میگیرند تا سهم بازارشان را به حداکثر برسانند و مشتریان یکی از شرکتها را بر اساس سطح خدمتی (از نظر هزینه، مسافت و غیره) که هر یک از آنها ارائه دادهاند، انتخاب میکنند. مدلهای ریاضی بر اساس تعادل استکلبرگ برای مسائل شرکت اول و دوم (رهبر و پیرو) ارائه و یک الگوریتم حل بر مبنای جستجوی ممنوعه برای مسائل رهبر و پیرو پیشنهاد میشود. برای اعتبارسنجی روش حل و مدلهای ریاضی از مجموعه دادههای استاندارد موجود در ادبیات موضوع استفاده میشود. یافتههای تحقیق لزوم در نظر گرفتن رقابت در مکانیابی هابهای لجستیکی برای شرکتهای حملونقل بهمنظور جذب سهم بیشتر بازارهای بینالمللی حملونقل را نشان میدهند.