لیلی الله بخشیان

مقدمه: با توجه به تأثیر طراحی پایگاه های اطلاعاتی در استفاده ی کاربران و میزان بهره برداری آنان از محتوای پایگاه های اطلاعاتی در زمینه ی موضوعات پزشکی و لزوم رعایت استاندارد ها و معیار های جهانی در طراحی پایگاه های اطلاعاتی، این پژوهش به بررسی پنج پایگاه اطلاعاتی کتاب شناختی فارسی Iranmedex، Irandoc، Magiran، SID و ParsMedline بر اساس معیار ارزیابی Gulliver 2002 پرداخته است. روش بررسی: پژوهش حاضر به روش پیمایشی در سال 1387 انجام شد. جامعه ی پژوهش پنج پایگاه اطلاعاتی کتاب شناختی فارسی Irandoc، Iranmedex، Magiran، Parsmedline و SID بود که با استفاده از معیار ارزیابی Gulliver 2002 به صورت چک لیست مورد بررسی قرار گرفتند و داده ها به روش توصیفی تحلیل شدند. روایی چک لیست با استفاده از نظر صاحب نظران تأیید شد. یافته ها: در دوازده معیار مورد بررسی شامل صفحه ی مدخل، جستجو، محدود کردن، مشاهده و دستکاری رکوردها، تصاویر، بازیابی مدارک، خدمات اشاعه ی گزینشی اطلاعات، طراحی کلی، اصطلاح شناسی، طراحی و جای گذاری آیکون ها، کمک و مشخصات پیشرفته، در مجموع Iranmedex با کسب 8/45 درصد و Irandoc با کسب 45 درصد از کل امتیاز، بالاترین رتبه و پس از آن ها ParsMedline با 40 درصد، SID با3/38 درصد و Magiran با 5/37 درصد به ترتیب در رتبه های بعد قرار دارند. نتیجه گیری: وضعیت طراحی پایگاه های اطلاعاتی فارسی به هیچ وجه مطلوب نیست، به طوری که حداکثر امتیاز کسب شده توسط پایگاه ها از نصف کل امتیاز معیار پایین تر بود. از این رو به نظر می رسد نظارت بر طراحی این پایگاه ها و توجه به رعایت معیارها و استانداردهای بین المللی در طراحی آن ها ضروری باشد.

هدف: یکی از راههای بازیابی اطلاعات استفاده از موتورهای جستجو است. هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای جامعیت و دقت موتورهای جستجوی عمومی براساس شاخص ربط سیستمی و بر اساس منطق جستجو می باشد. روش: این مطالعه به روش تطبیقی با استفاده از سه کلید واژه علم سنجی- تولیدات علمی و تحلیل استنادی که بر اساس جستجو در پایگاه اطلاعاتی ایرانداک پرتکرار ترین کلیدواژه ها در سالهای 1389-1393 در حوزه علم اطلاعات بوده اند انتخاب و در پنج موتور جستجوی Google- Yahoo- Bing- Ask- AOI و با استفاده از منطق های جستجوی بولی، برداری و منطق فازی (روش کوتاه سازی) و به دو زبان جستجو شدند. 10 نتیجه اول هر موتور، بازیابی و میزان جامعیت و دقت آن محاسبه شد . یافته ها و نتیجه گیری: در هر سه منطق جستجو، Google بیشترین سطح دقت و جامعیت (دقت: 20/0±833/0 و جامعیت: 03/0±125/0) و Bing کمترین سطح دقت و جامعیت در موتور های کاوش (دقت: 12/0±277/0 و جامعیت: 02/0±041/0) به خود اختصاص دادند. موتور ASK در هر سه منطق رتبه دوم را در دقت و بازیافت به خود اختصاص داده و AOL در منطق برداری و Bing در روش کوتاه سازی ضعیفترین دقت را داشته اند. موتور Google با منطق بولی بهترین و با روش کوتاه سازی کمترین و موتورASK در سه منطق جستجو به یک میزان و موتور کاوش Yahoo، با منطق بولی کمترین و با منطق برداری بیشترین و موتور Bing با روش کوتاه سازی کمترین و در نهایت موتور AOL با منطق برداری کمترین مدرک مرتبط را بازیابی کردند.