برآورد توابع تقاضای نهاده های تولید و عرضه گندم آبی و دیم در کشاورزی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف مقاله حاضر براورد همزمان توابع سود، عرضه محصول و تقاضای نهاده‌های گندم‌آبی و دیم با استفاده از داده‌های سری زمانی دوره 1350ـ1378 و تعیین کششهای تولیدی‌محصول و تقاضای نهاده‌ها نسبت به قیمت محصول و عوامل تولید است. در این مقاله ضمن بررسی اهمیت گندم و سیاستهای پیشین قیمتگذاری در کشور، از تابع‌سود ترانسلوگ2 نرمال به منظور براورد توابع عرضه دو نوع گندم آبی و دیم و توابع تقاضای‌نهاده‌های این دو محصول استفاده شده است. سپس توابع سود، عرضه و تقاضای نهاده‌ها به طورهمزمان با به‌کارگیری روش سیستم معادلات به ظاهر نامرتبط تکراری3 تخمین زده شده وکششهای قیمتی خودی و متقاطع عوامل تولید و نیز کششهای محصول نسبت به قیمت محصول وعوامل محاسبه گردیده است. مزیت پژوهش حاضر نسبت به مطالعات مشابه قبلی، به‌کارگیری تابع سود انعطاف‌پذیرترانسلوگ و نیز تخمین همزمان معادلات سود، عرضه و تقاضای نهاده‌های محصول برای دستیابی‌به تابع عرضه محصول است4. ویژگی دیگر این مطالعه استفاده از اطلاعات سری زمانی به جای‌اطلاعات مقطعی و در نتیجه انعکاس شدیدتر تغییرات قیمتها و دستیابی به مقادیر دقیقترکششهایی است که با تخمین همزمان توابع سود انعطاف‌پذیر ترانسلوگ و عرضه و تقاضای‌نهاده‌های محصول به دست می‌آید. نتایج نشان می‌دهد که تمامی کششهای حاصل از براورد ضرایب برای هر دو نوع گندم‌آبی و دیم دارای علامتی مطابق با انتظارات نظری است. کششهای خودی تقاضای نهاده‌ها همگی‌گویای رابطه معکوس منفی میان قیمت و مقدار نهاده‌های تولید است. در ضمن ماشین‌آلات درکشت گندم آبی و بذر اصلاح شده در کشت گندم دیم با کشش است. همچنین مقادیر کششهای‌متقاطع تقاضا برای این نهاده‌ها نشاندهنده رابطه مکملی و جانشینی میان هر جفت از این‌نهاده‌هاست. کششهای تقاضای نهاده‌ها نسبت به قیمت گندم مثبت و تنها کششهای دو نهاده بذراصلاح شده و کود شیمیایی در کشت گندم آبی نسبت به قیمت گندم کوچکتر از یک است. به علاوه کششهای عرضه محصول نسبت به قیمت نهاده‌ها منفی و در کشت گندم دیم بجز درمورد نیروی کار کوچکتر از یک است.