یاسر پور‌اسماعیل

ادراک حسی یکی از مهم ترین انواع حالات ذهنی است، زیرا در شکل گیری بسیاری از باورهای روزمره و اساسی ما، و در نتیجه در معرفت ما درباره جهان و حتی مهم تر اینکه در شکل گیری بسیاری از مفاهیم ما سهیم است. من در این مقاله به تفصیل درباره واقعیت های ادراک حسی که هر نظریه ای باید آنها را لحاظ کند می پردازم؛ واقعیت هایی همچون شفافیت، خطا و توهّم حسی و نیز درباره مسائل ادراک حسی، به ویژه مسائل متافیزیکی و معرفت شناختی، که هر نظریه ای باید به آنها پاسخی درخور دهد بحث می کنم. به نظر می رسد که نظریه های مربوط به ادراک حسی یا تجربه ادراکی بخشی از واقعیت ها و مسائل مربوط به تجربه ادراکی را نادیده انگاشته اند و تنها به برخی از آنها توجه کرده اند. من در این نوشته می کوشم تا نشان دهم که نادیده گرفتن برخی از این واقعیت ها و مسائل از سوی نظریه های ادراک حسی بدان دلیل است که در خود این واقعیت ها و مسائل تنشی وجود دارد و در نتیجه نظریه های مختلف ناگزیرند که برای تبیین دسته ای از این واقعیت ها و مسائل اولویت قائل شوند.

نویسنده در نوشتار حاضر در راستای بررسی کتاب «مقدمه ای بر فلسفه ذهن» نوشته جاناتان لو ترجمه امیر غلامی، ابتدا به طور اجمالی به معرفی این اثر و بیان محتوای فصول آن، اقدام نموده است. سپس مزایا و معایب کتاب را ذکر و لزوم یا عدم لزوم ترجمه کتاب را از طریق معرفی مختصر کتبی که در مورد فلسفه ذهن به فارسی ترجمه شده اند، مورد نقد و بررسی قرار می دهد. در انتها با بررسی ترجمه و معادل هایی که مترجم برای اصطلاحات فلسفی کتاب برگزیده، مقاله خویش را به پایان می رساند.

برخی کیفیات محسوس را کیفیات اشیای بیرونی می دانند؛ برخی از طرفداران این دیدگاه معتقدند که ما در ادراک حسی به طور مستقیم و بی هیچ واسطه ای از این کیفیات مطلع می شویم و برخی دیگر از طرفداران این دیدگاه معتقدند که ما به واسطه امور دیگری به این کیفیات علم پیدا می کنیم. برخی دیگر هم کیفیات محسوس را کیفیات خود ذهن یا حس می دانند. در این مقاله نشان داده می شود که ابن سینا طرفدار تقریر خاصی از واقع گرایی نامستقیم است؛ یعنی این دیدگاه که کیفیات محسوس کیفیت های اشیای بیرونی اند و مُدرِک به واسطه صورت های انتزاعی خاصی از آنها مطلع می شود.