محمود توسلی

این مقاله به اصل ارتباط به مثابه اساسی ترین مفهومی که در تمام اصول و قواعد طراحی شهری جریان دارد. می پردازد. در مقدمه به هدف طراحی شهری و مراتب اصول از ساده و سنجش پذیر گرفته تا دشوار و پیچیده اشاره شده است. سپس به مفهوم ارتباط که با برخی مفاهیم دیگر مانند جزء و کل پیوند دارد توجه شده است در اشاره تاریخی ضمن مرور بر مفهوم ارتباط در برخی آثار برجسته جهان بر نظرات دو چهره برجسته تاریخ معماری و هنر و شهرسازی یعنی ویتروویوس و کالن تاکید شده است و یکی از مهم ترین ویژگی های اندیشه کالن در طرح های پیاپی که از نظر تحلیل گران غربی پنهان مانده نشان داده شده است. سرانجام مقدمتاً دو رهنمود مطرح شده و با آوردن شواهد تصویری مفهوم ارتباط در شهرهای تاریخی ایران و ترکیب بدنه خیابان توضیح داده شده است.

بسیاری از مورخان غربی و شرقی پیشرفت در تولید اقتصاد کشاورزی را عامل اصلی پیدایش شهرهای نخستین می دانند. این نظریه مورد پذیرش کسانی که «شهر اسلامی» را مورد بررسی قرار داده اند ، نیز قرار گرفته است. آنچه نوشته حاضر برآن تأکید دارد، جنبه فرهنگی و مداقه در فضای شهر از دیدگاه نظام ارزشها است. بسیارند شهرهایی که به برکت ارج نهادن به فرهنگ قرن ها دوام یافته و کانون انتقال ارزش ها به نسل های آینده شده اند. یک نمونه شهر اسکندریه است که می توان از ان بمنزله میراث فرهنگی تمدن باستان به جهان اسلام نام برد. گذشته از منابع تاریخ شهر، متونی که با جنبه های معرفت شناسی و ادب پارسی سرو کار دارند، اطلاعات ارزشمندی درباره این شهر به دست می دهند که نوشته حاضر مقدمتاً به طرح برخی از آنها نظر داشته است. کلیدواژگان: پیدایش شهر، فرهنگ، شهر: کانون فرهنگ، اسکندریه

این نوشته مقدمه ای است درباره فضای معماری و شهر ایرانی ومسایل آن در حال حاضر‘ به همراه اشاره ای تطبیقی با شرایط جهانی . این بحث مختصر در سه دوره تاریخی عنوان شده است. 1- دوره پیش از تسلط مدرنیسم یا نوگرایی؛ 2- دوره تسلط مدرنیسم ؛ 3- دوره سرگشتگی حاضر. همچنین پیرامون این سوال که : آیا در شرایط استحاله فضاهای شهر ایرانی در فرهنگ غربی امکان شکوفایی دوباره فضای شهر ایرانی میسر است؟ سخنی به میان خواهدآمد.