معصومه دانش شکیب

روش های رایج تفکیک و رتبه بندی بنگاﻩها در بورس تهران، از قابلیت اتکاء کمی برخوردار هستند و نتایج حاصل از آنها فاقد اعتبار می باشند. هدف از این مقاله ارائه مدلی ترکیبی برای تصمیم گیری است که عملکرد مالی شرکت ها را مورد ارزیابی قرار داده و روشی بهینه در حل مسئله رتبه بندی ارائه نماید. رویکرد مطرح شده بر مبنای تحلیل سلسله مراتبی فازی و تکنیک الویت بندی با تشابه به راﻩحل ایدﻩآل است؛ تحلیل سلسله مراتبی فازی در تعیین وزن و اهمیت معیارها (نسبت های مالی) مورد استفاده قرار می گیرد و رتبه بندی نهایی بنگاﻩها با استفاده از اوزان و ارزش مقداری نسبت های مالی، به وسیله تکنیک الویت بندی با تشابه به راﻩحل ایدﻩآل انجام می شود. این رویکرد ترکیبی در رتبه بندی و ارزیابی عملکرد مالی شرکت های صنعت سیمان بورس اوراق بهادار تهران (30 شرکت)، با استفاده از جداول و صورتهای مالی آنها در بازه زمانی 1380 تا 1386 بکار گرفته شد. همچنین نتایج حاصل از رویکرد ترکیبی با هر یک از دو تکنیک (ذکر شده در بالا) بطور جداگانه مورد مقایسه قرار گرفت؛ در نتیجه برتری و توان بالاتر رویکرد ترکیبی اثبات شد. با توجه به توان بالاتر این رویکرد، نتیجه حاصل از این پژوهش برای سرمایه گذاران بسیار راهگشا خواهد بود. شرکت ها نیز می توانند جایگاه خود را در صنعت به درستی تشخیص دهند و استراتژی های لازم را جهت حفظ یا بهبود آن بکار گیرند.

در کشورهای درحالتوسعه، صنایع کوچک و متوسط عامل راهبردی برای توسعه اقتصادی، اشتغالزایی و رقابتپذیری صنایع میباشند. در ایران باوجوداینکه بیش از 90 درصد صنایع را بنگاههای کوچک و متوسط تشکیل میدهند، اما این بنگاهها نتوانستهاند سهم قابلتوجهی در ایجاد ارزشافزوده داشته باشند و از کمبودهای شدید رنج میبرند. پژوهش حاضر پس از بررسی عوامل مؤثر بر توسعه بنگاههای کوچک و متوسط با توجه به مطالعات 25 سال اخیر و مصاحبه با اهل فن، مدلی برای توسعه خوشههای صنعتی (بهعنوان روشی برای توسعه بنگاههای کوچک و متوسط و کسب مزیت رقابتی) ارائه میکند. در این راستا از رویکرد سیستمهای پویا استفادهشده و روابط علت و معلولی بین متغیرها در نظر گرفتهشده است و اثر سیاستهای داخلی خوشه، سیاستهای سرمایهگذاری و مزیت رقابتی را موردبررسی قرار میدهد. نتایج حاصل از شبیهسازی و بررسی نشان میدهد که چنانچه سیاستهای در نظر گرفتهشده اعمال شوند، خوشه سریعتر رشد یافته و توسعه مییابد.

کارآفرینان بر اساس خصوصیات و توانایی های فردی شان، می توانند انگیزه های متفاوتی از راه اندازی کسب وکار داشته باشند. تصمیم به تأسیس یک شرکت جدید بر مبنای انگیزه های فردی و ذهنی و شرایط محیطی صورت می گیرد. هر چه افراد برای راه اندازی کسب وکار مصمم تر و با انگیزه تر باشند تعهد بیشتری به پروژه یا ایده کسب وکار داشته و در نتیجه بنگاه در آینده عملکرد موفقیت آمیزتری خواهد داشت. با توجه به ضرورت توسعه شرکت های دانش بنیان به عنوان موتور رشد اقتصادی کشور، در این مقاله با استفاده از روش کیو، عوامل انگیزشی راه اندازی شرکت های دانش بنیان که کارآفرینان در مورد میزان اهمیت آنها اتفاق نظر دارند و همچنین الگوهای متفاوت انگیزشی این کارآفرینان شناسایی شده است. ابتدا با مطالعه مقالات متعدد در پیشینه موضوع و مصاحبه با پنج پژوهشگر حوزه شناخت رفتار و انگیزش لیستی از عوامل انگیزشی کارآفرینان شرکت های دانش بنیان مشتمل بر 38 عبارت تهیه و برای کارآفرینان انواع مختلف شرکت های دانش بنیان ارسال شد. تحلیل مرتب سازی انگیزه های 30 مشارکت کننده از راه اندازی شرکت دانش بنیان، منجر به شناسایی پنج الگوی متفاوت انگیزشی شد که عبارتند از نوع دوستان، کنترل گرایان، توفیق طلبان، جستجوگران فرصت و پیروی کنندگان. علی رغم الگوهای انگیزشی شناسایی شده، کارآفرینان در مورد مهم یا غیرمهم بودن برخی عوامل انگیزشی اتفاق نظر داشتند. داشتن شبکه ارتباطی مؤثر با سایر کارآفرینان، مخترعان، دانشگاهیان، تولید کنندگان و سرمایه گذاران و استفاده از تحصیلات و تحقیقات علمی و تجاری سازی ایده و اختراع از انگیزه های مهم مشترک بین مشارکت کنندگان بوده و از طرف دیگر داشتن روابط دوستانه و سرخورده بودن از کار قبلی انگیزه های کم اهمیتی برای همه مشارکت کنندگان به شمار می رفتند. نتایج این پژوهش به سیاست گذاران کشور کمک می کند با تمرکز بر عوامل انگیزشی مشترک و متناسب با الگوهای متفاوت ذهنی افراد، سیاست های مناسبی جهت نیل به اقتصاد دانش بنیان تدوین نموده و تمهیداتی بیاندیشند که نرخ ایجاد این گونه بنگاه ها و شانس موفقیت آنها افزایش یابد.