احمد کامرانی فر

پس از روی کار آمدن سلسله اشکانی در 247 ق.م مناسبات ایران با همسایگان و دولت های آن روز شکل جدیدی به خود گرفت. این دولت نوپا در همان اوان تأسیس مبارزات و تصادمات گسترده ای را برای به دست آوردن سلطه بر مرز و بوم ایران با اقوام مهاجم، دولت سلوکی و امپراتوری روم آغاز کرد. باید اذعان داشت که پادشاهان این سلسله نه تنها به مناقشات و کشمکش های نظامی توجه و اهمیت می دادند، بلکه از ابزار و شیوه های دیپلماسی در ارتباط با آن دولت ها نیز بهره می جست. اشکانیان با استفاده از دیپلماسی در حفظ مرزهای سیاسی خود و کسب امتیازهای اقتصادی و سیاسی، موفقیت های گوناگونی را به دست آورند. این پژوهش با استفاده از روش بررسی تاریخی مبتنی بر گردآوری اسناد و مدارک تاریخی، در پی پاسخ به این مسئله است که دیپلماسی شاهنشاهی اشکانی چگونه و بر مؤلفه هایی استوار بوده ؟ و چه نقش و جایگاهی در رویکرد های سیاسی و اقتصادی این سلسله داشته است؟. رهیافت این پژوهش این است که اشکانیان با ابزارهایی مانند مذاکره از طریق سفرای خود و انعقاد معاهدات سیاسی و اقتصادی تمامیت ارضی خود را حفظ نموده و از سود سرشار حاصل از تجارت توانستند به تجهیز سپاه و ادامه نبردهای استراتژیک خود بپردازند.

شاهنامه فردوسی میراث گران بهایی از تاریخ عصر باستان است که سراینده آن با حفظ امانت داری رویدادهای آن دوره را با جزییات به نظم کشیده است. فردوسی در آن اثر از سیاست ها و رخدادهای خسرو یکم – که کمال مطلوب دانش شاهی به شمار می رود، به طور مفصل سخن رانده است. روایت های او از اصلاحات مالیاتی خسروانوشیروان (۵۷۹ – ۵۳۱) مانند گزارش های متون کلاسیک اسلامی بسیار ارزشمند است و بسیاری از داده های آن متون در مورد اصلاحات مالیاتی انوشیروان در شاهنامه وجود دارد و برخی داده ها را تنها فردوسی روایت کرده است. هدف این پژوهش بررسی ارزش داده ها و جزئیات تاریخی شاهنامه در مورد اصلاحات مالیاتی انوشیروان و سنجش تطبیقی آن با سایرمتون کلاسیک اسلامی و بیان همانندی ها و تفاوت های روایات آن ها با تأکید بر شاهنامه شاه طهماسب می باشد که با استفاده از روش کتابخانه ای به صورت توصیفی – تحلیلی انجام شده است. فردوسی با دقت به اصلاحات مالیاتی خسرو یکم پرداخته و اطلاعات منحصربه فردی از نرخ های مالیاتی، رسم سه قسط، روش ابلاغ  اصلاحات و... می دهد و بر بعضی متون کلاسیک اسلامی رجحان دارد و گاهی نیز از مبحثی چون تأسیس دیوان جدید سخن نمی گوید.اهداف پژوهش:بررسی اصلاحات مالی خسروانوشروان در شاهنامه فردوسی و منابع کلاسیک اسلامی.بررسی اصلاحات مالی خسروانوشروان در شاهنامه شاه طهماسبی.سؤالات پژوهش:اصلاحات مالی خسروانوشروان چه بازتابی در شاهنامه فردوسی و منابع کلاسیک اسلامی داشته است؟اصلاحات مالی خسروانوشروان در شاهنامه شاه طهماسبی چگونه منعکس شده است؟

محمد ابراهیم باستانی پاریزی پژوهشگری است که در آثارش نقش و عملکرد زنان در تاریخ ایران بیشتر از سایر مورخین معاصر، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. وی علاوه بر ارزیابی و گزارش سرگذشت زنان مشهور، به جنبه هایی از حضور زن در تاریخ توجه داشته است که شاید از دید دیگر مورخان پنهان بوده و یا نادیده انگاشته شده است. وی در مقاله ها و کتاب های مختلف به نقش زنان و تأثیر حضور آن ها در جامعه پرداخته و در مقایسه با دیگر مورخان هم عصر خود، در تاریخ نگاری خویش التفات بیشتری نسبت به زنان نشان داده است. هدف این مقاله آن است که به روش توصیفی-تحلیلی و براساس داده های برگرفته از منابع کتابخانه ای، مقام و موقعیّت زنان در نگاه باستانی پاریزی را تبیین و تحلیل نماید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از جایگاه زن در آثار وی، وجهه نیک و مثبت زن بر وجه منفی آن برتری دارد و در مجموعه آثاری که با عنوان «هفتی» شهرت یافته، در مقایسه با دیگر آثارش، بیشتر به نقش و جایگاه زنان اشاره داشته است. علاوه بر پرداختن به نقش زن در اجتماع، او به نقش فرهنگی زن در آثارش نیز توجه کرده است. وی به نقش زن در خانواده و همچنین، قدرت اقتصادی زن توجه خاص دارد و در بسیاری از حوادث سیاسی نقش زنان را به عنوان عوامل پشت پرده و محرّک مردان در تصمیم گیری های مهم سیاسی جستجو کرده است.