عبدالله آقاسی زاده

گردشگری صنعتی است که توسعه آن نیازمند شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در هر منطقه است. شهرستان چابهار در منتهی الیه جنوب شرقی ایران و در یک محیط بکر و دور از هیاهوی شهرهای پرجمعیت و شلوغ کشور قرار دارد و با توجه به ویژگی های محیطی، جاذبه های فرهنگی و انسانی آن(شهرستان چابهار با 228 جاذبه گردشگری شامل: 74 مورد جاذبه طبیعی، 44 مورد جاذبه فرهنگی- تاریخی و 110 مورد جاذبه انسان ساخت است) و نزدیکی به کشورهای حوزه خلیح فارس، هند، افغانستان و پاکستان و همین طور برخوداری از منطقه آزاد تجاری- صنعتی، می تواند با مدیریت و برنامه ریزی علمی به قطب توریستی مهمی در سطح منطقه تبدیل گردد و یکی از محورهای مهم گردشگری کشور باشد. تحلیل های حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که این شهر علی رغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقه نمونه گردشگری، تعدد تصمیم گیران و مسایل مدیریتی، کمبود زیر ساخت ها و ضعف تبلیغات را به عنوان موانع اساسی در راه رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد. با این حال، وجود زمینه اشتغال زایی، درآمد ارزی و سرمایه گذاری زیر بنایی، به ترتیب با امتیاز های وزنی 40/0، 28/0 و 18/0 مهمترین فرصت ها و وجود آثار تاریخی، جاذبه های ورزشی- تفریحی و برخورداری از سواحل شنی و جذابیت های طبیعی به عنوان نقاط قوت و جاذب در کنار امکان توسعه و اصلاح نهادهای مدیریتی، تقویت تبلیغات، تعامل و هم فکری بین مسؤولان منطقه آزاد و سازمان های مرتبط با گردشگری و مردم و توسعه اکوتوریسم، از مهم ترین رهیافت ها به منظور توسعه گردشگری این ناحیه تلقی می گردند.

اصولاً بسیاری از کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه برای دستیابی به هدف هایی چون؛ توسعه ی اقتصاد ملی، جذب سرمایه های خارجی، استفاده از مزیت های نسبی منطقه ای، ایجاد فرصت های شغلی، افزایش درآمدهای ناشی از فعالیت های خدماتی، توسعه منطقه ای و تبدیل بخش های عقب مانده به قطب های توسعه و غیره اقدام به تاسیس مناطق آزاد نموده اند و توسعه ی فعالیت های گردشگری در مناطق آزاد، یکی از راهبردهای مهم جهت تحقق اهداف مذکور تلقی می گردد. سازمان منطقه ی آزاد تجاری- صنعتی چابهار یکی از مناطق آزاد ایران است که با توسعه ی کارکردهای گردشگری به عنوان یکی از راهبردها و اهداف توسعه ای، می تواند تحقق بخش توسعه ی منطقه ای در جنوب شرق کشور باشد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل رگرسیونی این تحقیق بیانگر آن است که در این زمینه موفقیت چندانی نداشته است. بطوریکه مؤلفه های حمل و نقل دریایی، تبلیغات و بازاریابی، امکانات گردشگری درمانی و امکانات تفریحی و فرهنگی به ترتیب با ضرایب 0.087- 0.081- 0.078- 0.076 دارای بیشترین میزان تاثیرگذاری منفی و عواملی مثل ساختارهای زیربنایی مربوط به گاز و تلفن و مدیریت با ضرایب 0.034- 0.06 - 0.061 دارای کمترین میزان تاثیرگذاری در این عدم توفیق بوده اند. اینک رهیافت این پژوهش آن است که جهت رفع این نارسایی ها، عواملی مانند توسعه ی تبلیغات و بازاریابی، حمل و نقل ریلی، زیرساخت های مربوط به فاضلاب، ایجاد اماکن و امکانات ورزشی، افزایش تعداد اقامتگاهها و آژانس های مسافرتی و راهنمای مخصوص گردشگری در آینده، در عین حال تحول در نظام مدیریت گردشگری منطقه و جهت گیری به سوی مدیریتی جامع- واحد و همه جانبه نگر با مشارکت و همفکری مردم محلی در تمامی مراحل برنامه ریزی و اجرای طرح های توسعه گردشگری می تواند در این ارتباط رهگشا بوده و بیشترین تاثیر را در توسعه ی توریسم منطقه ی چابهار داشته باشند.