نگار استوار

یکی از ویژگی های فردی فراگیران که بر اثربخش بودن غالب مداخله های آموزشی تأثیر می گذارد، سبک یادگیری فراگیران است. سبک های یادگیری یکی از حوزه های پژوهشی مورد توجه در علوم رفتاری است؛ از این رو به دلیل حجم فزآینده تحقیقات حوزه سبک های یادگیری انجام پژوهش های ترکیبی در این حوزه ضرورت است. این پژوهش به روش فراتحلیل با هدف ترکیب عددی نتایج کمّی پژوهش های این حوزه انجام شد. جامعه آماری کلیه مقالات و پایان نامه های تحصیلات تکمیلی حوزه رابطه سبک های یادگیری با شاخص های پیشرفت تحصیلی داخل کشور بین سال 1371 تا سال 1401 است. از 189 مطالعه اولیه 98 مورد بر اساس ملاک های ورود و خروج وارد فراتحلیل شدند و در مجموع 384 اندازه اثر از این تعداد مطالعات به دست آمد نتایج نشان داد اندازه اثر ترکیبی سبک های یادگیری بر روی شاخص های پیشرفت تحصیلی برای مدل اثرات تثبیت شده برابر با 186/0 و برای مدل اثرات تصادفی برابر با 195/0 است که هر دو این اندازه های اثر ازلحاظ آماری معنادار هستند.. تحلیل های بعدی نشان داد مقدار اندازه اثر در سبک های مختلف یادگیری متفاوت است. بیشترین اندازه اثر مربوط به نیمرخ سبک های جکسون هست و کمترین اندازه اثر مربوط به سبک های فلمینگ با شاخص های پیشرفت تحصیلی می باشند. تلویحات این فراتحلیل تاثیر نسبتا پائین سبک های یادگیری بر پیشرفت تحصیلی را نشان می دهد و بر لزوم بررسی نقش متغیرهای میانجی در روابط بین این دو متغیر را تأکید می کند.

بدرفتاری های دانش آموزان در کلاس های درس می تواند بر اثربخشی فرایند یاددهی - یادگیری تأثیر مهمی داشته باشد. تشخیص عوامل مرتبط با این رفتارها اولین گام در تلاش برای طراحی هر برنامه اصلاحی است. این پژوهش با هدف تمایزگذاری دانش آموزان با رفتارهای استرس زای بالا و پایین بر اساس مؤلفه های طرح واره های ناسازگار اولیه و عملکرد خانواده انجام شد. رویکرد پژوهشی مبتنی بر فرد بود و از تجزیه تابع تشخیص برای این تمایزگذاری استفاده شد. گروهی از دانش آموزان با رفتارهای استرس زای بالا (62=n) و پایین (55=n) بر اساس نقاط برش چارک های اول و سوم پرسش نامه رفتارهای استرس زای دانش آموزان از یک گروه 360 نفری از دانش آموزان دختر پایه دهم شهر تبریز انتخاب شدند. برای اندازه گیری دو متغیر پیش بین از پرسش نامه طرح واره های ناسازگار اولیه و پرسش نامه سنجش عملکرد خانواده استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که دانش آموزان با رفتارهای استرس زای بالا در تمام مؤلفه های طرح واره های ناسازگار اولیه و عملکرد خانواده میانگین های بالاتری دارند. نتایج تابع تشخیص منجر به یک تابع تشخیصی معنادار با توان تشخیص متوسط شد که بر اساس آن مؤلفه حل مشکل بالاترین توان را داشت. بر اساس این تابع تشخیص در حدود 75 درصد از دانش آموزان به درستی در گروه های اولیه خود جایگزین شده اند. یافته های این پژوهش بر اهمیت توجه به مؤلفه های خانوادگی و طرح واره های دانش آموزان بر بدرفتاری های آن ها تأکید می کند.  

یکی از عوامل اصلی استرس در شغل معلمی بدرفتاری های دانش آموزان است. این پژوهش برای دستیابی به دو هدف طراحی شد: الف. تشخیص تنوع بی انضباطی های دانش آموزان و ب. تعیین میزان رخداد این بی انضباطی ها در کلاس های درس مدارس متوسطه.  برای انجام تحقیق از روش های کیفی، تحلیل محتوا و یک طرح درون گروهی استفاده شد. این پژوهش دارای دو نمونه آماری بود که برای هدف اول 47 نفر معلم به روش در دسترس و برای هدف دوم 255 نفر معلم به روش تصادفی ساده به عنوان آزمودنی انتخاب شدند. برای اندازه گیری داده ها از دو ابزار محقق ساخته استفاده شد. اولین پرسش نامه دارای یک سؤال باز بود که در آن از معلمان نمونه اول خواسته شد رفتاری های استرس زای دانش آموزان را فهرست نمایند. دومین پرسش نامه یک مقیاس 35 سؤالی بود که آیتم های آن به طریق تحلیل محتوا و تحلیل عاملی اکتشافی از بین رفتارهای استرس زای دانش آموزان انتخاب شده بود. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که کلیه رفتارهای استرس زای دانش آموزان را می توان در پنج دسته توهین به معلم، بی توجهی به قوانین، حواس پرتی، مبارزه طلبی و آزار همکلاسی ها دسته بندی کرد. نتایج تحلیل واریانس با اندازه های مکرر نشان داد که میزان استرس زایی رفتارهای مبارزه طلبانه از نظر معلمان دارای بیشترین مقدار و رفتارهای مرتبط با آزار همکلاسی ها کمترین استرس را دارد. دیگر نتایج نشان داد که میزان رخداد رفتارهای مرتبط با بی توجهی به قوانین و مقررات دارای بیشترین بسامد و توهین به معلم از کم ترین بی انضباطی ها است.  تشخیص تنوع و میزان شیوع بی انضباطی ها در انتخاب شیوه های برخورد مناسب با این رفتارها مؤثر خواهد بود.

یادگیری مشارکتی یکی از گسترده ترین حوزه های نظری، پژوهشی و اجرایی ثمربخش در تعلیم و تربیت است. این پژوهش با هدف تعیین تاثیر گذاری یکی از شیوه های یادگیری مشارکتی، به نام روش تقسیم بندی دانش آموزان به گروه های پیشرفت (STAD)1، بر شاخص های شناختی، فراشناختی و عاطفی در یادگیری درس ریاضی در دوره راهنمایی تحصیلی انجام شد. نمونه آماری پژوهش313 نفر از دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهر تبریز بودند. در این پژوهش از یک طرح نیمه آزمایشی درون گروهی و بین گروهی با پیش آزمون و پس آزمون و با گروه کنترل استفاده شد و روش یادگیری مشارکتی به شیوه تقسیم بندی به گروه های پیشرفت در طول 6 هفته بر روی آزمودنی های گروه آزمایشی اجرا شد. در این پژوهش از سه ابزار: 1: آزمون پیشرفت تحصیلی ریاضی برای سنجش پیشرفت تحصیلی ریاضی، 2: پرسش نامه تجدید نظر شده سنجش نگرش نسبت به مدرسه برای سنجش بازده های عاطفی و 3: پرسش نامه دانش و راهبردهای شناختی- فراشناختی برای سنجش میزان تغییر در دانش و راهبردهای فراشناختی ورودی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که آموزش به روش STAD در مقایسه با آموزش مرسوم تاثیر بیشتری بر نمرات پیشرفت تحصیلی و بخشی از شاخص های عاطفه تحصیلی دانش آموزان دارد. امّا این تأثیر در بازده های فراشناختی مشاهده نشد. با توجه به یافته های این پژوهش و نیز مرور مبانی نظری و تجربی حوزه یادگیری مشارکتی می توان نتیجه گرفت که کاربست این شیوه می تواند بر رشد مهارت های شناختی، عاطفی تحصیلی و زبانی کودکان نسبت به شیوه های آموزش انفرادی تأثیرگذار باشد.