معرفی کتاب معجم طبقات المتکلمین (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
متن
علم کلام در بین دیگر علوم از معارف اسلامی، از جهت موضوع، «شریفتر» از حیث قلمرو «گستردهتر» ، و از لحاظ اهداف و رسالت «سترگتر» و از نگاه تاریخی «کهنتر» است.
علم کلام نسبت به علوم دیگر وظیفه «موضوعسازی» را برعهده دارد. در راستای عقاید دینی به «تبیین» ، «دفاع» و «پاسخ شبهات » میپردازد و در خدمت به مردم «ارشاد و هدایت» حق جویان و ره پویان و «الزام و اقناع» لجوجان و عنودان را به انجام میرساند متکلمان شیعی همیشه الطاف و عنایات ائمهعلیهم السلام شامل حالشان بوده است. آنان همواره زینت بخش عقاید دینی، موجب خرسندی و خوشحالی اهل بیتعلیهم السلام و مورد تشویق آن ذوات مقدسه بودهاند. امام صادق علیه السلام برای مناظره با مردی از اهل شام به یونس بن یعقوب فرمود: به بیرون از منزل برو «اُنظر مَنْ تری من المتکلّمین فادخله» ، قیس بن ماصر آمد و در مناظره با مرد شامی پیروز شد و امام خود را با انجام وظیفه و ادای رسالتش خرسند ساخت «فأقبل أبو عبد الله علیه السلام یضحک».
و در پایان همان مناظره امام علیه السلام در تشویق هشام بن حکم فرمود: «مثلک فلیکلم الناس» بعدها ابن قبه رازی با کتاب «الانصاف» و«المستثبت» به تحکیم عقیده امامت پرداخت و سید مرتضی با الشافی فی الامامه نقدها و اشکالات این بحث را جواب داد و شیخ طوسی با تلخیص الشافی این بحث را در اختیار عموم نهاد. در ادامه ابوصلاح حلبی با «تقریب المعارف» و سدیدالدین حمصی رازی با «المنقذ من التقلید» مباحث کلام شیعی را ساختارمند کردند و خواجه نصیرالدین طوسی با «تجرید العقاید» آن را به اروج خود رساند، علاّمه حلی با «کشف المراد» و عبدالرزاق لاهیجی با «شوارق الالهام» به شرح و بسط آن پرداختند علامه طباطبایی با اصول فلسفه و روش رئالیسم و شهید مطهری با آثار متعددش مانند «عدل الهی»، «مقدمهای بر جهان بینی» شبهات رایج در عصر حاضر را پاسخ دادند. استاد علاّمه سبحانی با تدوین «الالهیات علی هدی الکتاب والسنة والعقل» علم کلام را به طور مبسوط و مستند به جامعه علمی عرضه نمود.
در کتاب «طبقات المتکلّمین» که با اشراف و نظارت حضرت آیة الله سبحانی و تهیه و تدوین شده است و چاپ مجلدات بعدی آن نیز در دست است. ترتیب نام متکلمان بر اساس تاریخ وفات و به سال قمری است . در پایان هر قرن نام متکلمانی که در همان قرن میزیستهاند ولی تاریخ دقیقی وفاتشان معلوم نیست آمده است.
در ذیل نام هر یک منابع متعددی درباره شرح حال او با ذکر جلد و صفحه آمده است. از امتیازات این اثر طرح مباحثی مفید و لازم در عرصه علم کلام است که به قلم استاد نگاشته شده است.
در مقدمه جلد اوّل که احتمالاً مفصلترین مقدمه در این مجموعه است کلیات و درآمدی بر علم کلام آمده است که عبارت است از: نامگذاری، تعریف، موضوع، بررسی شبهات منکرین علم کلام ، عوامل پیدایش و گسترش علم کلام و مدارس کلامی، مباحثی درباره مسائل جدید علم کلام، مراحل کلام شیعی و در نهایت نقش ائمه اهل بیتعلیهم السلام در تبیین عقیده اسلامی و نمونههایی از مناظرههای آن بزرگواران آمده است.
در مقدمه جلد دوم استاد جایگاه خبر واحد در مباحث اعتقادی را طرح کردهاند ایشان معتقدند:
«وهو لا یغنی فی مجال العقیدة عن الحق شیئاً».
و در ادامه به نقد کتاب «موقف المتکلّمین من الکتاب والسنّة» تألیف شیخ سلیمان بن صالح بن عبدالعزیز غضی پرداختهاند و سپس دیدگاههایی در باب صفات خبریه را طرح و نقد کردهاند.
جلد اوّل کتاب، متکلمان شیعی را تا پایان قرن سوم و جلد دوم از قرن چهارم تا پایان قرن هفتم قمری را معرفی کرده است.
علم کلام نسبت به علوم دیگر وظیفه «موضوعسازی» را برعهده دارد. در راستای عقاید دینی به «تبیین» ، «دفاع» و «پاسخ شبهات » میپردازد و در خدمت به مردم «ارشاد و هدایت» حق جویان و ره پویان و «الزام و اقناع» لجوجان و عنودان را به انجام میرساند متکلمان شیعی همیشه الطاف و عنایات ائمهعلیهم السلام شامل حالشان بوده است. آنان همواره زینت بخش عقاید دینی، موجب خرسندی و خوشحالی اهل بیتعلیهم السلام و مورد تشویق آن ذوات مقدسه بودهاند. امام صادق علیه السلام برای مناظره با مردی از اهل شام به یونس بن یعقوب فرمود: به بیرون از منزل برو «اُنظر مَنْ تری من المتکلّمین فادخله» ، قیس بن ماصر آمد و در مناظره با مرد شامی پیروز شد و امام خود را با انجام وظیفه و ادای رسالتش خرسند ساخت «فأقبل أبو عبد الله علیه السلام یضحک».
و در پایان همان مناظره امام علیه السلام در تشویق هشام بن حکم فرمود: «مثلک فلیکلم الناس» بعدها ابن قبه رازی با کتاب «الانصاف» و«المستثبت» به تحکیم عقیده امامت پرداخت و سید مرتضی با الشافی فی الامامه نقدها و اشکالات این بحث را جواب داد و شیخ طوسی با تلخیص الشافی این بحث را در اختیار عموم نهاد. در ادامه ابوصلاح حلبی با «تقریب المعارف» و سدیدالدین حمصی رازی با «المنقذ من التقلید» مباحث کلام شیعی را ساختارمند کردند و خواجه نصیرالدین طوسی با «تجرید العقاید» آن را به اروج خود رساند، علاّمه حلی با «کشف المراد» و عبدالرزاق لاهیجی با «شوارق الالهام» به شرح و بسط آن پرداختند علامه طباطبایی با اصول فلسفه و روش رئالیسم و شهید مطهری با آثار متعددش مانند «عدل الهی»، «مقدمهای بر جهان بینی» شبهات رایج در عصر حاضر را پاسخ دادند. استاد علاّمه سبحانی با تدوین «الالهیات علی هدی الکتاب والسنة والعقل» علم کلام را به طور مبسوط و مستند به جامعه علمی عرضه نمود.
در کتاب «طبقات المتکلّمین» که با اشراف و نظارت حضرت آیة الله سبحانی و تهیه و تدوین شده است و چاپ مجلدات بعدی آن نیز در دست است. ترتیب نام متکلمان بر اساس تاریخ وفات و به سال قمری است . در پایان هر قرن نام متکلمانی که در همان قرن میزیستهاند ولی تاریخ دقیقی وفاتشان معلوم نیست آمده است.
در ذیل نام هر یک منابع متعددی درباره شرح حال او با ذکر جلد و صفحه آمده است. از امتیازات این اثر طرح مباحثی مفید و لازم در عرصه علم کلام است که به قلم استاد نگاشته شده است.
در مقدمه جلد اوّل که احتمالاً مفصلترین مقدمه در این مجموعه است کلیات و درآمدی بر علم کلام آمده است که عبارت است از: نامگذاری، تعریف، موضوع، بررسی شبهات منکرین علم کلام ، عوامل پیدایش و گسترش علم کلام و مدارس کلامی، مباحثی درباره مسائل جدید علم کلام، مراحل کلام شیعی و در نهایت نقش ائمه اهل بیتعلیهم السلام در تبیین عقیده اسلامی و نمونههایی از مناظرههای آن بزرگواران آمده است.
در مقدمه جلد دوم استاد جایگاه خبر واحد در مباحث اعتقادی را طرح کردهاند ایشان معتقدند:
«وهو لا یغنی فی مجال العقیدة عن الحق شیئاً».
و در ادامه به نقد کتاب «موقف المتکلّمین من الکتاب والسنّة» تألیف شیخ سلیمان بن صالح بن عبدالعزیز غضی پرداختهاند و سپس دیدگاههایی در باب صفات خبریه را طرح و نقد کردهاند.
جلد اوّل کتاب، متکلمان شیعی را تا پایان قرن سوم و جلد دوم از قرن چهارم تا پایان قرن هفتم قمری را معرفی کرده است.
تبلیغات
