منزلت نظامیان در نگاه برخی از فرماندهان و مسئولان
منبع:
حصون 1384 شماره 5
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
بررسى منزلت اجتماعى نظامیان همواره مورد نیاز سازمانهاى نظامى بوده و شناسایى دقیق مؤلفه ها و عوامل مؤثر بر آن، تأثیر به سزایى در ارتقاى توانمندى کارکنان و افزایش اثر بخشى و کارآیى سازمانى نیروهاى مسلح خواهد داشت. در همین راستا؛ در تاریخ 12/12/76 الى 12/3/77 پژوهشى پیرامون منزلت اجتماعى و سازمانى نظامیان توسط پژوهشکده تحقیقات اسلامى نمایندگى ولى فقیه در سپاه طى مصاحبه با نوزده تن از فرماندهان ارشد و مسئولان انجام و با موفقیت به پایان رسید که با بازنگرى و تحلیل شاخص ها و محورهاى اصلى منزلت نظامیان در این مطالعه اکتشافى با طرح سوال هاى باز نکات و سرفصل هاى بسیار ارزشمند و مهمى از آن به دست آمد که گزارشى از آن به همراه جداول آمارى جهت بهره بردارى و زمینه سازى پژوهشهاى بعدى تقدیم خوانندگان بویژه مسئولین و کارشناسان منابع انسانى سپاه مى گردد.متن
مقدمه
به سادگى مى توان اذعان داشت که بخش اعظم رفتارهاى انسان، تحت تأثیر حضور دیگران قرار مى گیرد و حاصل عوامل اجتماعى است.
از آنجا که انسان موجودى اجتماعى است، بسیار طبیعى است که رفتار او از دیگران اثر بپذیرد و از حضور دیگران تأثیر پذیرد؛ این مسئله آنچنان بدیهى است که مى توان به جرأت ادعا کرد که رفتارهاى ما، حتى در تنهایى، تحت تأثیر دیگران قرار دارد. بسیارى از الگوهاى رفتارى نظامیان نیز تحت تأثیر جامعه و عوامل اجتماعى شکل گرفته و مى گیرند. به طوریکه گفته شده: «انسان موجودى روانى ـ اجتماعى است و رفتار او در وضعیتهاى اجتماعى، تحت تأثیر دو وجه ویژگیهاى روانى و هویت اجتماعى شکل مى گیرد.
به عبارت دیگر در یک سیستم اجتماعى مانند سازمان که اجزاى آن را افراد انسان تشکیل مى دهد رفتار هر فرد نتیجه تعامل میان ابعاد جامعه شناختى و روان شناختى آن سازمان و محیط اجتماعى اش است. یعنى سازمان به منزله سیستم اجتماعى تلقى مى شود.»
بنابراین هر سیستم اجتماعى مانند سازمان نظامى، پدیده اى اجتماعى ـ روانى است.
وجه اجتماعى سیستم را، بعد هنجارى برون سازمانى و وجه روانى آن را بعد شخصى یا فردى مى توان نامید. از این رو رفتار هر فرد در سیستم سازمان (اجتماعى)، تحت تأثیر هر دو بعد هنجارى و شخصى قرار مى گیرد. به این ترتیب در یک سیستم سازمانى رفتار منزلت آور هر فرد، تابعى است از تعامل میان ابعاد هنجارى و شخصى.
با توجه به مقدمه مزبور مى توان چنین نتیجه گیرى نمود که منزلت اجتماعى، میزان خشنودى واحساس مثبت فرد از ایفاى نقش سازمانى درجامعه است که موجب احساس پیوستگى و افزایش فعالیتهاى سازمانى فرد و افزایش همبستگى اجتماعى خواهد شد. هر چه فرد از منزلت اجتماعى و سازمانى بیشترى برخوردار باشد، این احساس منزلت در فعالیت سازمانى اش و سایر زندگى او تأثیرات خود را بهتر نشان مى دهد. منزلت اجتماعى در مطالعه اکتشافى از مصاحبه با فرماندهان ارشد نظامى در دو محور اصلى مطرح است:
الف) چگونگى و میزان خشنودى فرد یا کارکنان سازمانهاى نظامى از روابط در درون سازمان نسبت به نحوه اولیه خدمات سازمان، نوع نگرش سازمان به نیروى انسانى، الگوى ارتباطى حاکم در سازمان نوع مأموریت و وظایف سازمانى، نحوه اداره و هدایت سازمانى، نحوه نظارت و ارزشیابى.
ب) چگونگى و میزان خشنودى کارکنان سازمان نظامى از روابط متقابل او به عنوان نقش نظامیگرى و محیط اجتماعى یا جامعه.
به نظر مى رسد مقدمه مزبور به عنوان آشنایى خوانندگان محترم با مفهوم منزلت اجتماعى و اهمیت آن در کارآمدى سازمانى نیروهاى مسلح کفایت نماید، و حال مى توان با ذهنى روشن و جهت گیرى علمى دیدگاه فرماندهان ارشد نظامى را در این زمینه مورد جستجو و ارزیابى قرار داد.
ابتدا نظر شما را به جدول فراوانى مربوط به شاخص هاى اساسى منزلت درون سازمانى و برون سازمانى نیروهاى مسلح که از طریق مصاحبه با نوزده تن از فرماندهان ارشد نظامى و مسئولان بعمل آمد جلب مى نمایم:
همچنانکه در چکیده مقاله اشاره گردید در تاریخ 12/12/1376 الى 12/3/77 طى یک مصاحبه اکتشافى با طرح سؤالهاى باز از نوزده تن از فرماندهان ارشد نیروهاى مسلح بعمل آمد، که این عزیزان شاخص هایى را در راستاى توصیف عوامل منزلت نظامیان معرفى نمودند که در جداول زیر مى توانید آن را به تفکیک و به همراه فراوانى هر یک از متغیرها مورد مشاهده و مطالعه قرار دهید. افرادى که در این مصاحبه ها شرکت داشته اند عبارتند از:
1. سردار حجازى، فرمانده وقت نمسا.
2. سردار افشار، فرمانده وقت دانشگاه امام حسین (ع).
3. سردار استکى، فرمانده وقت دانشکده افسرى سپاه.
4. سردار عبداللهى، رئیس وقت اد. تحقیق بازرسى ستاد مشترک سپاه.
5. سردار گل وردى، فرمانده وقت منطقه یکم دریایى سپاه.
6. سردار کمیل، از نیروى زمینى سپاه.
7. سردار فرهنگى، فرمانده وقت نیروى مقاومت تبریز.
8. سردار مبلّغ، یکى از فرماندهان وقت وزارت دفاع.
9. سردار حاتمى از وزارت دفاع.
10. سردار دقیقى، یکى از فرماندهان وزارت دفاع.
11. سردار زارعى، فرمانده وقت دانشکده فنى ـ مهندسى دانشگاه امام حسین(ع).
12. سردار مطهر، یکى از فرماندهان نیروى زمینى.
13. سردار شفیعى، رئیس وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر.
14. سردار خمسه، فرمانده وقت نیروى انتظامى استان گیلان.
15. حجت الاسلام مصلحى، نماینده ولى فقیه در نمسا.
16. حجت الاسلام قوچانى؛ رئیس وقت عقیدتى سیاسى آجا.
17. حجت الاسلام حاجى صادقى، نماینده وقت ولى فقیه در دانشگاه امام حسین(ع).
18. حجت اللّه شمس اللهى، جانشین وقت نمایندگى ولى فقیه در دانشکده فنى ـ مهندسى امام حسین (ع).
19. دکتر حسینى تاش، رئیس وقت کمیسیون علمى، فرهنگى دبیرخانه تشخیص مصلحت نظام.
بررسى شاخص هاى محورى منزلت درون و برون سازمانى نیروهاى مسلح از سوى برخى فرماندهان ارشد
اهمیت کارآمدى و کارآیى نیروى انسانى در هر سازمان بقدرى زیاد است که به تنهایى مى تواند عامل تعیین کننده منزلت سازمانى محسوب شود. به اعتقاد فرماندهان ارشد مصاحبه شونده این عامل نیز خود با پنج شاخص محورى در بخش منزلت درون سازمانى و سه شاخص محورى در بخش منزلت برون سازمانى معرفهاى مربوط که در جداول زیر نشان داده شده است همبسته است، از این رو براى دستیباى به حداکثر منزلت سازمانى و اجتماعى نیروهاى مسلح بایستى به این شاخص ها توجه نمود.
جدول شاخص هاى اساسى منزلت درون سازمانى در نگاه برخى از فرماندهان ارشد نظامى
ردیف شاخص هاى اساسى منزلت سازمانى نظامیان از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 محور توجه به نیروى انسانى 1/1 گزینش افراد اصیل و ریشه دار مذهبى و اجتماعى داراى تخصص 8 2/1 تقویت آموزشهاى مهارتى و فرهنگى متناسب با نیاز سازمان و کارکنان 16 3/1 به کارگیرى نیروى انسانى بر اساس تخصص، تعهد و شایستگى ها 13 4/1 افزایش توانمندى علمى و مهارتى کارکنان متناسب با نیازهاى خارج از سازمان 8 5/1 توجه کامل نیروى انسانى سازمان نسبت به اهداف و رسالتهاى کلان سپاه ونیروهاى مسلح 1 6/1 تقویت ارزش شناسى و دشمن شناسى در بین نظامیان 6 2 محور ارایه خدمات سازمانى به کارکنان 1/2 تأمین معیشت کارکنان نظامى در سطح مطلوب 17 2/2 تقویت و یکسان سازى سیستم توزیع خدمات رفاهى کارکنان 7 3/2 پاسخگویى صحیح و اصولى سازمان نسبت به مشکلات مختلف نیروهاى انسانى بر اساس عدالت 3 3 حاکمیت الگوى ارتباطى بر اساس اصول اسلامى انسانى و مؤثر 1/3 برقرارى ارتباط بین فرماندهان و کارکنان بر اساس مساوات و تعهد برقرارى ارتباط بین فرماندهان و کارکنان بر اساس مساوات و تعهد 9 2/3 برقرارى ارتباط بین کارکنان با یکدیگر بر اساس تقوا و اخلاق انسانى 10 3/3 امکان ارتباط کارکنان با سطوح بالاى مدیریت سازمان 9 4 محور بهسازى اداره و هدایت سازمان 1/4 پرهیز کامل فرماندهان از سوء رفتار، نسبت به کارکنان 15 2/4 عمق و میزان انسجام و هماهنگى سازمانى 7 3/4 رعایت احترامات و سلسله مراتب نظامى 5 4/4 به کار بستن و حاکمیت ارزشهاى دوران دفاع مقدس در سازمان 11 ردیف شاخص هاى اساسى منزلت سازمانى نظامیان از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 5/4 وجود یک ساختار مؤثر سازمانى 3 6/4 دورى مدیران و فرماندهان از دنیاطلبى (بى آلایش و تکلف بودن فرماندهان و مدیران) 10 7/4 حمایت و حفظ آبروى کارکنان را در رأس تدابیر فرماندهى قرار دادن 3 8/4 ایجاد امنیت شغلى 4 9/4 تفویض اختیار لازم به مدیران و فرماندهان صنفى و اجرایى 6 10/4 ارایه و بیان نظرات و انتقادها از سوى کارکنان 3 11/4 حاکمیت قانون و مقررات بجاى حاکمیت سلیقه و رابطه 5 5 محور چگونگى مأموریت و وظایف سازمانى 1/5 وجود ارزشمندى و فایده مندى پست سازمانى و وظایف شغلى در نظر کارکنان 6 2/5 کارآمد سازى مأموریت سازمانهاى نظامى در زمان صلح بر اساس نیاز جامعه 7 6 محور نظارت و ارزشیابى 1/6 با تخلفات سازمانى بویژه در خصوص مدیران و فرماندهان با قاطعیت برخورد نمودن (عدم وجود تبعیض در برخورد با تخلفات سازمانى) 3 2/6 وجود ملاک هاى شفاف ارزشیابى و تأثیر آن در انتصابات و تعیین جایگاه. 15
جدول شاخص هاى اساسى منزلت درون سازمانى در نگاه برخى از فرماندهان ارشد نظامى
ردیف شاخص هاى اساسى منزلت اجتماعى نظامیان از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 محور افزایش امتیازات اجتماعى براى نظامیان 1/1 همخوانى و معادل سازى مدارک تحصیلى نظامى با مدارک دانشگاهى 6 2/1 همخوانى و معادل سازى درجات نظامى با جایگاهها و پست هاى کشورى 5 3/1 وجود برنامه و ساز و کار براى حمایت و حفظ منزلت اجتماعى نظامیان در دوران بازنشستگى 7 4/1 وجود تسهیلات ویژه اجتماعى براى خانواده نظامیان 2
ردیف شاخص هاى اساسى منزلت اجتماعى نظامیان از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 2 محور کارآمدسازى خدمات نظامى در زمان صلح (عملکرد مطلوب سازمانهاى نظامى متناسب زمان صلح) 1/2 ایفاى نقش غیر نظامى در جامعه مانند امداد رسانى، سازندگى و عمران و نظایر آن 10 2/2 انجام وظایف و مأموریتهاى سازمانى بطور شایسته و مطلوب (کارآمدى سازمانى در زمینه بازدارندگى) 15 3/2 ترویج فرهنگ آینده نگرى و دور اندیشى (خلاقیت و پیشرو بودن) 7 4/2 تبعیت مطلق از رهبرى و بکار بستن توصیه هاى ایشان در مدیریت و اداره سازمانى 7 5/2 کاهش هزینه ها و کوچک کردن سازمانهاى نظامى در دوران صلح 9 6/2 بهسازى چگونگى به کارگیرى سربازان و رفتار مناسب با آنان 2 7/2 بهسازى هدایت و سازماندهى نیروهاى بسیج 6 3 محور اطلاع رسانى و توسعه ارتباطات اجتماعى سازمانهاى نظامى 5 1/3 تقویت آگاهى جامعه نسبت به نقش و اهمیت سازمانهاى نظامى 4 2/3 عدم دخالت و شرکت نظامیان در امور سیاسى و احزاب 10 3/3 هماهنگ بودن با ارزشهاى ملى و دینى جامعه 7 4/3 حمایت و تقویت ارزشها و باورهاى ملى، انقلابى و اسلامى جامعه 6 5/3 کاهش قیود و محدودیتهاى نظامیان در عرصه ارتباطات اجتماعى مانند خروج از کشور 4
نقش و تأثیر «شاخص نیروى انسانى» بر منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
بى شک نیروى انسانى مهم ترین رکن سازمان است و هیچ وظیفه اى مهم تر از هدایت عامل انسانى در سازمان نیست.
از این رو یکى از بارزترین شاخصهاى منزلت سازمانى، با انگیزه و کارآمد بودن نیروى انسانى است زیرا هر گونه موفقیت و توسعه سازمانى مرهون عامل حیاتى نوى به نام منزلت وکارآمدى کارکنان سازمان است. در این رابطه برخى از صاحبنظران کارآمدى سازمانى را حاصل ضرب دو عامل منزلت و شایستگى نیروى انسانى آنان مى دانند.
و این امر به تنهایى امکان پذیر نیست و باید هماهنگى بسیار نزدیکى میان گزینش، آموزش، به کارگیرى و حفظ منابع انسانى و سایر عوامل ایجاد انگیزش و منزلت سازمانى همچنین افزایش توانمندى نیروها وجود داشته باشد.
جدول شماره 3 ـ معرفهاى همبسته با شاخص نیروى انسانى در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص نیروى انسانى» از نظر برخى فرماندهان نظامى 19N = فراوانى 1 گزینش افراد اصیل و ریشه دار مذهبى و اجتماعى که داراى تخصص یا تحصیلات دانشگاهى مى باشد. 8 2 تقویت آموزشهاى مهارتى و فرهنگى متناسب با نیاز سازمان و کارکنان 16 3 به کارگیرى نیروى انسانى براساس تخصص، تعهد و شایستگى ها 13 4 افزایش توانمندى علمى و مهارتى کارکنان متناسب با نیازهاى جامعه و بازار کار 8 5 توجیه کامل نیروى انسانى سازمان نسبت به اهداف و رسالتهاى کلان سپاه و نیروهاى مسلح 7 6 تقویت ارزش شناسى و دشمن شناسى در بین نظامیان 6
تعداد فراوانى
19
8
معرف 1
16
معرف 2
13
معرف 3
8
معرف 4
7
معرف 5
6
معرف 6
معرفهاى همبسته
نقش و تأثیر «شاخص خدمات سازمانى به کارکنان» در منزلت سازمانى آنان
ارایه خدمات معیشتى از سوى سازمان پیامدى است که رضایت شغلى به وجود مى آورد و مشکلى را بر طرف مى کند وقتى این اتفاق مى افتد، منزلت فرد در سازمان و جامعه افزایش مى یابد.
نظام خدمات باید کارا و اثر بخش و به دور از سود جویى باشد. به بیان دیگر، تخصیص و ارایه خدمات در سازمان باید به گونه اى باشد که بیشترین بازده را براى فرد و سازمان ممکن سازد.
در نخستین گام در این راه نظام خدمات باید به گونه اى طراحى شود که دو شاخص رفع نیاز لوازم اولیه متناسب با فرهنگ دینى و عدالت یا مساوات به همراه داشته باشد، و منجر به فرهنگ رفاه زدگى نشود؛ در ارایه خدمات باید توجه داشت که اگر ما مى خواهیم فرهنگ جهادى در کارکنان تقویت شود، باید به این نکته توجه داشت که ارایه نوع و میزان خدمات از سوى سازمان مى تواند یک روحیه و اخلاق خاص را بر فرد و سازمان حاکم نماید در صورتى که ما از طریق یک نظر سنجى یا پژوهش نتیجه رسیده باشیم که فرهنگ جهادى تقویت گردد.
در این جا این سؤال مطرح مى شود که در سازمانهاى نظامى چه نوع خدماتى باید به کارکنان ارایه شود تا با ارزشهاى سازمان تطابق داشته باشد و منجر به کم رنگ شدن ارزش ها و فرهنگ سازمان نگردد؟
اگر سازمانهاى نظامى نتوانند متناسب با آرمانها و ارزشهاى جهادى ما از یک نظام ارایه خدمات خاص برخوردار گردند و بخواهد همانند سایر مراکز خدماتى عمل نمایند، به تدریج روح حاکم بر این سازمانها از آرمانگرایى فاصله خواهد گرفت و از طرف دیگر بى توجهى به نظام خدمات نیز منزلت اجتماعى کارکنان را در جامعه کاهش داده و به دنبال آن انگیزه هاى کارى بتدریج رو به خاموشى خواهد گرایید. به عبارت دیگر بى توجهى نسبت به نیازهاى معیشتى کارکنان مى تواند افراد را از «توجه به آرمان سازمان» به «توجه به خود» تنزل دهد.
در سازمانهایى که براى رسیدن به اهداف استراتژیک و آرمانهاى بلند، تلاش همگانى انجام مى گیرد، موضوعى به نام تعهد به آرمانها مطرح است و کارکنان چون رسیدن به آرمان سازمان را آرمان شخصى خود تلقى مى نمایند، تلاشهاى مجدانه اى را در این راه انجام مى دهند و آنچه برایشان اهمیت دارد بر آورده کردن آرمان مشترک سازمانى است.
آنها کار را، نه صرفاً براى دریافت دستمزد و نه براى دریافت پاداش نقدى و غیر نقدى و نه حتى براى اینکه مورد ستایش مدیران و یا همکارانش قرار گیرند، بلکه براى رسیدن به آرمان بلند جهادى انجام مى دهند.
پرورش چنین افرادى در سازمانهاى آرمانگرا حایز اهمیت بسیار است، و این مهم نیازمند مدیریت انگیزشى در سازمان آرمانگرا است.
جدول ش 4 ـ معرفهاى همبسته با شاخص خدمات سازمانى در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص خدمات سازمانى» نسبت به کارکنان از نظر برخى فرماندهان ارشد19N= فراوانى 1 تأمین معیشت کارکنان نظامى در سطح مطلوب 17 2 تقویت و یکسان سازى سیستم خدمات رفاهى کارکنان 7 3 پاسخ گویى صحیح و اصولى سازمان نسبت به مشکلات مختلف کارکنان براساس عدالت 9
تعداد فراوانى
19 = N
17
1
7
2
9
3
معرفهاى همبسته
شاخص الگوى ارتباطى در سازمان و تأثیر آن در منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
سازمانها از تلاش هماهنگ افراد و اعضاى وابسته به آن به وجود مى آیند و تنها از طریق افزایش هماهنگى و تأثیر بخش عامل انسانى است که مى توان سازمان را در جهت بارورى رهنمون کرد، از این رو به منظور تعمیق و کارآمدى روابط انسانى، کلیه عوامل مؤثر در افزایش منزلت سازمانى کارکنان مورد توجه قرار مى گیرد. در این رابطه، برخى خواسته اند مبناى ارتباطات آدمى را در حد ارضاى نیازهاى اولیه تقلیل دهند و گرایش انسانها را به همدیگر، در حد رفع نیازهاى طبیعى تحلیل کنند، و غایت هدفمندى و انسجام سازمانى را این امر بدانند، ولى آنچه حائز اهمیت بوده این است که ماهیت ارتباطات آدمیان در سطح رفع نیازهاى جسمانى باقى نمى ماند، بلکه از آن فراتر رفته و به مرتبه بى پایان و گسترده «محبت بر پایه دین» مى رسد، و این تکامل در ماهیت ارتباطات، تا بدان جاست که اراده آدمى در نتیجه حرکت او به سوى هدف و انجام کار، برخاسته از نوع علاقه و محبتى است که به هدف یا موضوع انجام کار، دارد و این مدعا، در گستره واقعیتهاى روزمره زندگى امرى قابل اثبات است، بدین گونه که آدمى تا به چیزى دلبستگى نداشته باشد هرگز در جهت رسیدن به آن تلاش نخواهد کرد.
جدول شماره 5 ـ معرفهاى همبسته با شاخص الگوى ارتباطى در سازمان
در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص الگوى ارتباطى در سازمان» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N= فراوانى 1 برقرارى ارتباط بین فرماندهان و کارکنان براساس مساوات و تعهد 9 2 برقرارى ارتباط بین کارکنان با یکدیگر براساس تقوى و اخلاق انسانى 10 3 امکان ارتباط کارکنان با سطوح بالاى مدیریت سازمان 9
تعداد فراوانى
19 = N
9
1
10
2
9
3
معرفهاى همبسته
نقش و تأثیر «شاخص بهسازى اداره و هدایت» سازمان در منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
نیروهاى مسلح در نظام جمهورى اسلامى عضوى فعال و آگاه براى حفاظت از ارزشها هستند از این رو حفظ و نگهدارى منزلت اجتماعى نیروهاى نظامى چیزى بیش از سازمان رسمى و هماهنگى در نیروهاى نظامى را مى طلبد، واگذارى منابع انسانى و قرار دادن آنان تحت نظر یک فرمانده کافى نیست، افراد باید بگونه اى باشند که معناى کارشان را به عنوان بخشى از کل بزرگتر درک کنند. بر این اساس، هیچ وظیفه اى در مدیریت و اداره سازمان مهم تر از هدایت و رشد دادن منابع انسانى در سازمان نیست،و در این رابطه مدیریت منابع انسانى به عنوان یک هنر مواج مى باشد، از این رو طرح ریزى مدیریت صحیح باید با وظایف و نقش انسانى آن با یکدیگر هماهنگى داشته باشد تا سیستم منابع انسانى به صورت پویا بتواند کارآیى داشته باشد و این کار فقط با افزایش منزلت سازمانى کارکنان به دست خواهد آمد.
جدول شماره6ـ معرفهاى همبسته با شاخص اداره وهدایت سازمان درمنزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص اداره و هدایت سازمان» از نظر برخى فرماندهان ارشد فراوانى 1 پرهیز کامل فرماندهان و مدیران از سوء رفتار، نسبت به کارکنان 15 2 عمق و میزان انسجام و هماهنگى سازمانى 7 3 رعایت احترامات و سلسله مراتب نظامى 5 4 به کار بستن و حاکمیت ارزشهاى دوران دفاع مقدس در سازمان 11 5 وجود یک ساختار مؤثر سازمانى 3 6 دورى مدیران و فرماندهان از دنیاطلبى (بى آلایش و تکلّف بودن) 10 7 حمایت و حفظ آبروى کارکنان را در رأس تدابیر فرماندهى قرار گرفتن 3 8 ایجاد امنیت شغلى 4 9 تفویض اختیار لازم به مدیران و فرماندهان صفى و اجرایى 6 10 ارایه و بیان نظرات و انتقادها از سوى کارکنان 3 11 حاکمیت قانون و مقررات به جاى حاکمیت سلیقه و رابطه 5
تعداد فراوانى
15
1
7
2
5
3
11
4
3
5
10
6
3
7
4
8
6
9
3
10
5
11
معرفهاى
همبسته19 = N
نقش و تأثیر «شاخص چگونگى مأموریت و وظایف سازمانى» در منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
مطالعات اولیه، حاکى از آن است که عملکرد، تابعى از انگیزش و توان است. به عبارت ساده تر کارکنان باید تا حدودى به کار و مهارتهاى لازم براى انجام دادن آن علاقه داشته باشند، برخى دیگر از صاحبنظران، این فکر را با افزودن ادارک فرد از نقش خود یا شناخت شغل و وظیفه سازمانى گسترش دادند، این اندیشمندان بر این باور بودند که ممکن است کارکنان، تمایل و مهارتهاى لازم براى انجام دادن کار را دارا باشند ولى این عامل در صورتى مؤثر است که از آنچه باید انجام شود و چگونگى آن، شناخت خوبى وجود داشته باشد.
عملکرد منزلت آور سازمانى = تابع (توان. تمایل و علاقمندى. شناخت شغل)
نمودار ارتباط عملکرد منزلت آور با توان و تمایل و شناخت شغل
از این رو هر چقدر مأموریت و وظیفه سازمانى متناسب با علایق و توانایى افراد باشد به همان میزان افراد احساس موفقیت و به طبع احساس منزلت سازمانى مى نمایند.
بنابراین علاقمندى و شناخت شغل از ملاکهایى است که در ارزشیابى رفتار منزلت آور مورد توجه واقع مى شود. علاقمندى و ادراک صحیح از وظیفه سازمانى موجب مى گردد که هر عضو از اعضاى سازمان از عملکرد خود و کارهایى که انجام مى دهد لذت ببرد و احساس رضایتمندى براى او حاصل گردد علاقمندى و تمایل به انجام وظایف سازمانى عمدتاً از نزدیکى و یا تطبیق هدفهاى کارکنان با اهداف سازمان و شخصیت فردى با هویت سازمانى ناشى مى گردد و بر اثر آن هر یک از اعضاى سازمان احساس وابستگى بیشترى با تشکیلات سازمانى دارد، وجود این احساس موجبات همکارى بیشتر و برقرارى ارتباط ارگانیک راحت تر را ممکن ساخته، در نتیجه در مورد منزلت سازمانى کارکنان تقویت شده است. بدون شک وجود علاقمندى و ادراک صحیح از انجام وظایف سازمانى موجب مى شود که آن وظیفه از ارزش بیشترى برخوردار گردد و به طبع عامل آن نیز از ارزشمندى و منزلت برخوردار شود.
جدول شماره 7 ـ معرفهاى همبسته با شاخص مأموریت و وظایف سازمان
در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص چگونگى مأموریت و وظایف سازمانى» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 وجود ارزشمندى و فایده مندى پست سازمانى و وظایف شغلى در نظر کارکنان 6 2 کارآمدسازى مأموریت سازمانهاى نظامى در زمان صلح براساس نیاز جامعه 7
تعداد فراوانى
6
1
7
2
معرفهاى همبسته19 = N
نقش و تأثیر «شاخص نظارت و ارزشیابى» در منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
بر اساس نظام نظارت و ارزشیابى و ارزیابى عملکرد سپاه، مى توان پیشرفت رفتارى سازمانى را به لحاظ منزلت سازمانى، نظارت نمود. در این راستا با استفاده از شیوه هاى علمى، این امکان را فراهم آورد تا با تلفیق دانش روز و آموزه هاى تجربى و دینى در افزایش منزلت اجتماعى نظامیان مورد استفاده قرار داد.
جدول شماره 8 ـ معرفهاى هبسته با شاخص نظارت و ارزشیابى در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص نظارت و ارزشیابى» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 با تخلفات سازمانى به ویژه درخصوص مدیران و فرماندهان با قاطعیت برخورد نمودن (عدم وجود تبعیض در برخورد با تخلفات سازمانى) 3 2 وجود ملاکهاى شفاف و ارزشیابى و تأثیر آن در انتصابات و تعیین جایگاه 15
تعداد فراوانى
3
1
15
2
معرفهاى همبسته19 = N
نقش و تأثیر شاخص امتیازات اجتماعى نظامیان در منزلت اجتماعى نیروهاى مسلح
بر اساس تعریف جایگاه اجتماعى (موقعیت اجتماعى) به معنى آن است که انسانها در یک گروه اجتماعى و یا در یک جامعه در یک مکان اجتماعى یا جایگاه اجتماعى خاصى قرار دارند که محدوده اى است با قواعد و هنجارهاى مشخص تر، متمایزتر و متفاوت تر از دیگران. از این رو جایگاه یک فرد را در سلسله مراتب درون یک گروه بر اساس منزلت و امتیازات و تفاوت او با دیگر اعضاء تعیین مى کند، این تفاوت را مى توان بر اساس میزان درآمد یا درجه اى که براى هر موقعیت تعیین مى شود، نشان داد.
مى توان براى توصیف مقام یا منزلت اجتماعى رابطه زیر را بیان نمود:
(درجه) موقعیت و جایگاه + ارزش = مقام
بر اساس واقعیت هاى موجود جامعه، نیز مى توان به معیارهاى درجه بندى جایگاه اجتماعى زیر نیز اشاره داشت:
1. ثروت (میزان درآمد و مالکیت)
2. تحصیلات و تخصص (یعنى توانایى علمى و مهارتى)
3. مشاغل، پایگاه بالا یا اقتدار (مقام و نقش اجتماعى)
در جامعه اسلامى، موقعیت و جایگاه اجتماعى، باید داراى بار ارزشى باشد.
جدول شماره 9 ـ معرفهاى همبسته با شاخص امتیازات اجتماعى نظامیان
بر منزلت اجتماعى آنان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص امتیازات اجتماعى نظامیان» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N= فراوانى 1 همخوانى و معادل سازى مدارک تحصیلى نظامى با مدارک دانشگاهى 6 2 همخوانى و معادل سازى درجات نظامى با جایگاهها و پست هاى کشورى 5 3 وجود برنامه و ساز و کار براى حمایت و حفظ منزلت اجتماعى نظامیان در دوران بازنشستگى 7 4 وجود تسهیلات ویژه اجتماعى براى خانواده نظامیان 2
تعداد فراوانى
6
1
5
2
7
3
2
4
معرفهاى همبسته19 = N
نقش و تأثیر «شاخص کارآمد سازى خدمات نظامى در زمان صلح» در منزلت اجتماعى آنان
برخى معتقدند انسانها بر اساس سه نوع مرجع ساختار ارزیابى مى شوند و از آن طریق پایگاه و منزلت اجتماعى بالاترى کسب مى کنند:
الف ـ ساختار وابستگى سازمانى یا گروهى: مانند تعلق به یک گروه نژادى، شغلى، مذهبى اگر این گروه ها در جامعه با ارزش باشند، افرادى که به این گروه یا سازمانها وابسته اند، از سوى دیگران ارزش مثبت کسب مى نمایند، بنابراین در این موقعیت ها، افراد خود سهمى در با ارزش کردن موقعیت با منزلت خود ندارند، بلکه در یک موقعیت مناسب (در گروه یا سازمان برتر) و یا نامناسب (در گروه و یا سازمان پایین) بوجود مى آید.
به عنوان مثال: هرگاه در جامعه، ارزشهایى نظیر، تعهد به مکتب، ایثار، فداکارى، شهادت طلبى، تقوا، همیت در پاسدارى از انقلاب، کار و کوشش، خدمت به جامعه، اخوت اسلامى، احترام به شریعت و قانون اجتماعى حاکمیت داشته باشد. طبیعتاً به همان میزان اعضاء آن سازمان و گروه نیز احساس منزلت و جایگاه اجتماعى مى نماید.
ب ـ ساختار توانایى؛ وقتى که انسانها بر اساس توانایى هایشان ارزیابى شوند. در اینجا ضابطه آنست که تو چه مى توانى؟
فلسفه وجود و کارکرد اصلى سازمانهاى نظامى در هر جامعه اى عبارت است از جنگیدن و کسب پیروزى در جنگ و بازدارندگى براى حفظ امنیت و اعمال حاکمیت سیاسى، این کارکردها، سازمانها را از دیگر سازمانهاى اجتماعى ممتاز مى نماید. زیرا هیچ کشورى نمى تواند ابتدا منتظر حمله دشمن بماند و پس از آن ارتش و نیروهاى مسلح خود را تشکیل داده یا آماده نبرد کند.
بر این اساس سازمانهاى نظامى باید به طور دائمى، کارآئى خود را حفظ کنند و آمادگى واکنش لحظه اى را داشته باشد، بدیهى است که مدیریت بازدارندگى از سوى سازمانهاى نظامى و کارآیى آن به شدت به موفقیت و جایگاه آنان در جامعه همبسته مى باشد.
از این رو هر چه به این کارآیى و موفقیت افزوده شود، به همان میزان، منزلت اجتماعى نیروهاى مسلح افزایش مى یابد.
ج - ساختار نتایج؛ وقتى انسانها بر اساس نتایج کارشان ارزیابى شوند، یعنى بر اساس ضابطه، تو چه کردى؟ به عبارت دیگر چه نیازى از نیازهاى جامعه را بر طرف مى نماید. بدیهى است که هر چقدر نیاز مهم و بزرگ تر باشد، پاسخ مثبت به آن مى تواند موجب تصاحب جایگاه بالاترى در جامعه شود. از این رو در زمان صلح هر چقدر کارآمدى خدمات سازمانى نظامیان در بخش غیر نظامى بیشتر و مؤثر شود مى تواند منزلت اجتماعى نظامیان را در جامعه افزایش دهد.
جدول شماره 10 ـ معرفهاى همبسته با شاخص کارآمدسازى خدمات نظامى در زمان صلح
بر منزلت اجتماعى آنان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص کارآمدسازى خدمات نظامى در زمان صلح» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 ایفاى نقش غیر نظامى در جامعه مانند امداد رسانى، سازندگى و عمران و نظایر آن 10 2 انجام وظایف و مأموریتهاى سازمانى به طور شایسته و مطلوب (کارآمدى سازمان در زمینه بازدارندگى) 15 3 ترویج فرهنگ آینده نگرى و دوراندیشى (خلاقیت و پیشرو بودن) 7 4 تبعیت مطلق از رهبرى و به کار بستن توصیه هاى ایشان در مدیریت و اداره سازمان 9 5 کاهش هزینه ها و کوچک کردن سازمانهاى نظامى در دوران صلح 2 6 بهسازى چگونگى به کارگیرى سربازان و رفتار مناسب با آنان 6 7 بهسازى هدایت و سازماندهى نیروهاى بسیج 5
تعداد فراوانى
8
1
15
2
13
3
8
4
7
5
6
6
5
7
معرفهاى همبسته19 = N
نقش و تأثیر شاخص اطلاع رسانى و توسعه ارتباطات اجتماعى در منزلت اجتماعى نظامیان
جنگیدن و کسب پیروزى به عنوان کارکرد اصلى سازمانهاى نظامى، محسوب مى شود. زیرا مأموریت سازمانهاى نظامى با هستى و بود و نبود یک کشور، با حیثیت یا تمامیت ارضى آن سر و کار دارد و کمترین سازمانى در یک جامعه را مى توان یافت که اگر به وظیفه خود درست عمل نکند، هستى آن کشور به خطر بیفتد یا به خسارتهاى غیر قابل چشم پوشى مانند از دست دادن بخشى از سرزمین یا جمعیت یا دیگر منافع ملى منجر شود. از این رو نظامیان به نسبت سازمانهاى غیر نظامى، از منزلت بالایى برخوردار هستند. لکن در زمان صلح از یک سو ممکن است این حالت کاهش پیدا کند و از سوى دیگر در جامعه ارزشهایى همانند عدم تعهد، بى تفاوتى، خودباختگى، مصرف زدگى، خودکامگى ظهور پیدا کند. بر این اساس سازمانهاى نظامى بایستى اولاً فرهنگ و ارزشهاى جهادى را در جامعه تقویت نمایند، ثانیاً با خوددارى در جانبدارى از جناحهاى سیاسى خاص، استقلال و حمایت خود را از آرمانهاى دینى به اثبات برسانند، و اهمیت و نقش نظامیان را در بازگرداندن دشمن و حتى توسعه عمرانى جامعه اطلاع رسانى نمایند، در این صورت مى توان همانند دوران جنگ منزلت نظامیان را افزایش داد.
جدول شماره 11 معرفهاى همبسته با شاخص اطلاع رسانى در منزلت اجتماعى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص اطلاع رسانى و توسعه ارتباطات اجتماعى» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 تقویت آگاهى جامعه نسبت به نقش و اهمیت سازمانهاى نظامى 4 2 عدم دخالت و شرکت نظامیان در امور سیاسى و احزاب 10 3 هماهنگ بودن با ارزشهاى ملّى و دینى جامعه 7 4 حمایت و تقویت ارزشها و باورهاى ملّى، انقلابى و اسلامى جامعه 6 5 کاهش قیود و محدودیتهاى نظامیان در عرصه ارتباطات اجتماعى مانند خروج از کشور 4
تعداد فراوانى
4
1
10
2
7
3
6
4
4
5
معرفهاى همبسته19 = N
نتیجه گیرى و خلاصه مطالب
سازمان ها از همکارى کارکنان و درحقیقت از تلاش هماهنگ آنان به وجود مى آیند، اگرچه معمولاً در تحلیل ساختارى سازمان به عناصرى دیگر از قبیل: برنامه، اهداف، مدیریت، روشها، امکانات و... اشاره مى شود. در عین حال آشکار است که هر کدام از عناصر یاد شده و نحوه انجام آنها نیز به نوبه خود از تلاش اعضاى سازمان متأثر مى باشد و عامل انسانى از طریق تلاش، مشى، چگونگى ارتباط و... در نهایت منزلت سازمانى بر کلیه عناصر و جنبه هاى سازمان تأثیر مى گذارد. بر این اساس از طریق میزان تأثیر گذارى عوامل سازمانى و اجتماعى در تحقق و یا افزایش، منزلت درون و برون سازمانى نظامیان را مى توان مورد سنجش قرار داد. بنابراین در این مقاله (مصاحبه اکتشافى) به طور کلى معیارها و یا عوامل عمده مؤثر بر افزایش منزلت سازمانى نظامیان را مى توان به شرح زیر بیان و خلاصه نمود:
1. بهسازى منابع انسانى و سیستم به کارگیرى آن.
2. بهسازى ارایه خدمات معیشتى به کارکنان.
3. حاکمیت عشق و بصیرت در الگوى ارتباطات سازمانى نیروهاى مسلح.
4. بهسازى سیستم مدیریت و اداره سازمان.
5 . متحول نمودن نوع مأموریت و وظایف سازمانى نظامیان در زمان صلح.
6 . افزایش امتیازات اجتماعى نظامیان.
7. کارآمدسازى خدمات نظامى در زمان صلح.
8 . اطلاع رسانى و تقویت یا توسعه ارتباطات اجتماعى سازمانهاى نظامى.
منابع و ماخذ
1. مصاحبه هاى اکتشافى از فرماندهان ارشد در طرح تفصیلى پروژه تحقیقاتى منزلت نظامیان ـ سال 76 ـ پژوهشکده تحقیقات اسلامى.
2. کریمى، یوسف، روان شناسى اجتماعى ـ انتشارات بعثت، سال 1372، ص 39.
3. حبى، محمد باقر، مدیریت نظام انگیزش در سازمانهاى آرمانگرا ـ فصلنامه بینا ـ سال چهارم ـ ش نهم ـ بهار 84 .
4. «درآمدى بر جامعه شناسى جنگ و نیروهاى نظامى» ترجمه محمد حسن آغاسى اصفهانى ـ فصلنامه مصباح ـ ش 3 و 4، سال 1371 .
5 . آوى کوبر «عناصر سازنده تفکر نظامى نوین» ترجمه بهادر امینیان ـ مجله سیاست دفاعى ـ ش 3 و 2 سال 74.
6 . رضائیان، على، مدیریت رفتار سازمانى انتشارات دانشگاه تهران، سال 1372، ص 271.
7. رفیع پور، فرامرز، آناتومى جامعه، انتشارات سهامى، سال 1378، ص 418.
به سادگى مى توان اذعان داشت که بخش اعظم رفتارهاى انسان، تحت تأثیر حضور دیگران قرار مى گیرد و حاصل عوامل اجتماعى است.
از آنجا که انسان موجودى اجتماعى است، بسیار طبیعى است که رفتار او از دیگران اثر بپذیرد و از حضور دیگران تأثیر پذیرد؛ این مسئله آنچنان بدیهى است که مى توان به جرأت ادعا کرد که رفتارهاى ما، حتى در تنهایى، تحت تأثیر دیگران قرار دارد. بسیارى از الگوهاى رفتارى نظامیان نیز تحت تأثیر جامعه و عوامل اجتماعى شکل گرفته و مى گیرند. به طوریکه گفته شده: «انسان موجودى روانى ـ اجتماعى است و رفتار او در وضعیتهاى اجتماعى، تحت تأثیر دو وجه ویژگیهاى روانى و هویت اجتماعى شکل مى گیرد.
به عبارت دیگر در یک سیستم اجتماعى مانند سازمان که اجزاى آن را افراد انسان تشکیل مى دهد رفتار هر فرد نتیجه تعامل میان ابعاد جامعه شناختى و روان شناختى آن سازمان و محیط اجتماعى اش است. یعنى سازمان به منزله سیستم اجتماعى تلقى مى شود.»
بنابراین هر سیستم اجتماعى مانند سازمان نظامى، پدیده اى اجتماعى ـ روانى است.
وجه اجتماعى سیستم را، بعد هنجارى برون سازمانى و وجه روانى آن را بعد شخصى یا فردى مى توان نامید. از این رو رفتار هر فرد در سیستم سازمان (اجتماعى)، تحت تأثیر هر دو بعد هنجارى و شخصى قرار مى گیرد. به این ترتیب در یک سیستم سازمانى رفتار منزلت آور هر فرد، تابعى است از تعامل میان ابعاد هنجارى و شخصى.
با توجه به مقدمه مزبور مى توان چنین نتیجه گیرى نمود که منزلت اجتماعى، میزان خشنودى واحساس مثبت فرد از ایفاى نقش سازمانى درجامعه است که موجب احساس پیوستگى و افزایش فعالیتهاى سازمانى فرد و افزایش همبستگى اجتماعى خواهد شد. هر چه فرد از منزلت اجتماعى و سازمانى بیشترى برخوردار باشد، این احساس منزلت در فعالیت سازمانى اش و سایر زندگى او تأثیرات خود را بهتر نشان مى دهد. منزلت اجتماعى در مطالعه اکتشافى از مصاحبه با فرماندهان ارشد نظامى در دو محور اصلى مطرح است:
الف) چگونگى و میزان خشنودى فرد یا کارکنان سازمانهاى نظامى از روابط در درون سازمان نسبت به نحوه اولیه خدمات سازمان، نوع نگرش سازمان به نیروى انسانى، الگوى ارتباطى حاکم در سازمان نوع مأموریت و وظایف سازمانى، نحوه اداره و هدایت سازمانى، نحوه نظارت و ارزشیابى.
ب) چگونگى و میزان خشنودى کارکنان سازمان نظامى از روابط متقابل او به عنوان نقش نظامیگرى و محیط اجتماعى یا جامعه.
به نظر مى رسد مقدمه مزبور به عنوان آشنایى خوانندگان محترم با مفهوم منزلت اجتماعى و اهمیت آن در کارآمدى سازمانى نیروهاى مسلح کفایت نماید، و حال مى توان با ذهنى روشن و جهت گیرى علمى دیدگاه فرماندهان ارشد نظامى را در این زمینه مورد جستجو و ارزیابى قرار داد.
ابتدا نظر شما را به جدول فراوانى مربوط به شاخص هاى اساسى منزلت درون سازمانى و برون سازمانى نیروهاى مسلح که از طریق مصاحبه با نوزده تن از فرماندهان ارشد نظامى و مسئولان بعمل آمد جلب مى نمایم:
همچنانکه در چکیده مقاله اشاره گردید در تاریخ 12/12/1376 الى 12/3/77 طى یک مصاحبه اکتشافى با طرح سؤالهاى باز از نوزده تن از فرماندهان ارشد نیروهاى مسلح بعمل آمد، که این عزیزان شاخص هایى را در راستاى توصیف عوامل منزلت نظامیان معرفى نمودند که در جداول زیر مى توانید آن را به تفکیک و به همراه فراوانى هر یک از متغیرها مورد مشاهده و مطالعه قرار دهید. افرادى که در این مصاحبه ها شرکت داشته اند عبارتند از:
1. سردار حجازى، فرمانده وقت نمسا.
2. سردار افشار، فرمانده وقت دانشگاه امام حسین (ع).
3. سردار استکى، فرمانده وقت دانشکده افسرى سپاه.
4. سردار عبداللهى، رئیس وقت اد. تحقیق بازرسى ستاد مشترک سپاه.
5. سردار گل وردى، فرمانده وقت منطقه یکم دریایى سپاه.
6. سردار کمیل، از نیروى زمینى سپاه.
7. سردار فرهنگى، فرمانده وقت نیروى مقاومت تبریز.
8. سردار مبلّغ، یکى از فرماندهان وقت وزارت دفاع.
9. سردار حاتمى از وزارت دفاع.
10. سردار دقیقى، یکى از فرماندهان وزارت دفاع.
11. سردار زارعى، فرمانده وقت دانشکده فنى ـ مهندسى دانشگاه امام حسین(ع).
12. سردار مطهر، یکى از فرماندهان نیروى زمینى.
13. سردار شفیعى، رئیس وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر.
14. سردار خمسه، فرمانده وقت نیروى انتظامى استان گیلان.
15. حجت الاسلام مصلحى، نماینده ولى فقیه در نمسا.
16. حجت الاسلام قوچانى؛ رئیس وقت عقیدتى سیاسى آجا.
17. حجت الاسلام حاجى صادقى، نماینده وقت ولى فقیه در دانشگاه امام حسین(ع).
18. حجت اللّه شمس اللهى، جانشین وقت نمایندگى ولى فقیه در دانشکده فنى ـ مهندسى امام حسین (ع).
19. دکتر حسینى تاش، رئیس وقت کمیسیون علمى، فرهنگى دبیرخانه تشخیص مصلحت نظام.
بررسى شاخص هاى محورى منزلت درون و برون سازمانى نیروهاى مسلح از سوى برخى فرماندهان ارشد
اهمیت کارآمدى و کارآیى نیروى انسانى در هر سازمان بقدرى زیاد است که به تنهایى مى تواند عامل تعیین کننده منزلت سازمانى محسوب شود. به اعتقاد فرماندهان ارشد مصاحبه شونده این عامل نیز خود با پنج شاخص محورى در بخش منزلت درون سازمانى و سه شاخص محورى در بخش منزلت برون سازمانى معرفهاى مربوط که در جداول زیر نشان داده شده است همبسته است، از این رو براى دستیباى به حداکثر منزلت سازمانى و اجتماعى نیروهاى مسلح بایستى به این شاخص ها توجه نمود.
جدول شاخص هاى اساسى منزلت درون سازمانى در نگاه برخى از فرماندهان ارشد نظامى
ردیف شاخص هاى اساسى منزلت سازمانى نظامیان از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 محور توجه به نیروى انسانى 1/1 گزینش افراد اصیل و ریشه دار مذهبى و اجتماعى داراى تخصص 8 2/1 تقویت آموزشهاى مهارتى و فرهنگى متناسب با نیاز سازمان و کارکنان 16 3/1 به کارگیرى نیروى انسانى بر اساس تخصص، تعهد و شایستگى ها 13 4/1 افزایش توانمندى علمى و مهارتى کارکنان متناسب با نیازهاى خارج از سازمان 8 5/1 توجه کامل نیروى انسانى سازمان نسبت به اهداف و رسالتهاى کلان سپاه ونیروهاى مسلح 1 6/1 تقویت ارزش شناسى و دشمن شناسى در بین نظامیان 6 2 محور ارایه خدمات سازمانى به کارکنان 1/2 تأمین معیشت کارکنان نظامى در سطح مطلوب 17 2/2 تقویت و یکسان سازى سیستم توزیع خدمات رفاهى کارکنان 7 3/2 پاسخگویى صحیح و اصولى سازمان نسبت به مشکلات مختلف نیروهاى انسانى بر اساس عدالت 3 3 حاکمیت الگوى ارتباطى بر اساس اصول اسلامى انسانى و مؤثر 1/3 برقرارى ارتباط بین فرماندهان و کارکنان بر اساس مساوات و تعهد برقرارى ارتباط بین فرماندهان و کارکنان بر اساس مساوات و تعهد 9 2/3 برقرارى ارتباط بین کارکنان با یکدیگر بر اساس تقوا و اخلاق انسانى 10 3/3 امکان ارتباط کارکنان با سطوح بالاى مدیریت سازمان 9 4 محور بهسازى اداره و هدایت سازمان 1/4 پرهیز کامل فرماندهان از سوء رفتار، نسبت به کارکنان 15 2/4 عمق و میزان انسجام و هماهنگى سازمانى 7 3/4 رعایت احترامات و سلسله مراتب نظامى 5 4/4 به کار بستن و حاکمیت ارزشهاى دوران دفاع مقدس در سازمان 11 ردیف شاخص هاى اساسى منزلت سازمانى نظامیان از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 5/4 وجود یک ساختار مؤثر سازمانى 3 6/4 دورى مدیران و فرماندهان از دنیاطلبى (بى آلایش و تکلف بودن فرماندهان و مدیران) 10 7/4 حمایت و حفظ آبروى کارکنان را در رأس تدابیر فرماندهى قرار دادن 3 8/4 ایجاد امنیت شغلى 4 9/4 تفویض اختیار لازم به مدیران و فرماندهان صنفى و اجرایى 6 10/4 ارایه و بیان نظرات و انتقادها از سوى کارکنان 3 11/4 حاکمیت قانون و مقررات بجاى حاکمیت سلیقه و رابطه 5 5 محور چگونگى مأموریت و وظایف سازمانى 1/5 وجود ارزشمندى و فایده مندى پست سازمانى و وظایف شغلى در نظر کارکنان 6 2/5 کارآمد سازى مأموریت سازمانهاى نظامى در زمان صلح بر اساس نیاز جامعه 7 6 محور نظارت و ارزشیابى 1/6 با تخلفات سازمانى بویژه در خصوص مدیران و فرماندهان با قاطعیت برخورد نمودن (عدم وجود تبعیض در برخورد با تخلفات سازمانى) 3 2/6 وجود ملاک هاى شفاف ارزشیابى و تأثیر آن در انتصابات و تعیین جایگاه. 15
جدول شاخص هاى اساسى منزلت درون سازمانى در نگاه برخى از فرماندهان ارشد نظامى
ردیف شاخص هاى اساسى منزلت اجتماعى نظامیان از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 محور افزایش امتیازات اجتماعى براى نظامیان 1/1 همخوانى و معادل سازى مدارک تحصیلى نظامى با مدارک دانشگاهى 6 2/1 همخوانى و معادل سازى درجات نظامى با جایگاهها و پست هاى کشورى 5 3/1 وجود برنامه و ساز و کار براى حمایت و حفظ منزلت اجتماعى نظامیان در دوران بازنشستگى 7 4/1 وجود تسهیلات ویژه اجتماعى براى خانواده نظامیان 2
ردیف شاخص هاى اساسى منزلت اجتماعى نظامیان از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 2 محور کارآمدسازى خدمات نظامى در زمان صلح (عملکرد مطلوب سازمانهاى نظامى متناسب زمان صلح) 1/2 ایفاى نقش غیر نظامى در جامعه مانند امداد رسانى، سازندگى و عمران و نظایر آن 10 2/2 انجام وظایف و مأموریتهاى سازمانى بطور شایسته و مطلوب (کارآمدى سازمانى در زمینه بازدارندگى) 15 3/2 ترویج فرهنگ آینده نگرى و دور اندیشى (خلاقیت و پیشرو بودن) 7 4/2 تبعیت مطلق از رهبرى و بکار بستن توصیه هاى ایشان در مدیریت و اداره سازمانى 7 5/2 کاهش هزینه ها و کوچک کردن سازمانهاى نظامى در دوران صلح 9 6/2 بهسازى چگونگى به کارگیرى سربازان و رفتار مناسب با آنان 2 7/2 بهسازى هدایت و سازماندهى نیروهاى بسیج 6 3 محور اطلاع رسانى و توسعه ارتباطات اجتماعى سازمانهاى نظامى 5 1/3 تقویت آگاهى جامعه نسبت به نقش و اهمیت سازمانهاى نظامى 4 2/3 عدم دخالت و شرکت نظامیان در امور سیاسى و احزاب 10 3/3 هماهنگ بودن با ارزشهاى ملى و دینى جامعه 7 4/3 حمایت و تقویت ارزشها و باورهاى ملى، انقلابى و اسلامى جامعه 6 5/3 کاهش قیود و محدودیتهاى نظامیان در عرصه ارتباطات اجتماعى مانند خروج از کشور 4
نقش و تأثیر «شاخص نیروى انسانى» بر منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
بى شک نیروى انسانى مهم ترین رکن سازمان است و هیچ وظیفه اى مهم تر از هدایت عامل انسانى در سازمان نیست.
از این رو یکى از بارزترین شاخصهاى منزلت سازمانى، با انگیزه و کارآمد بودن نیروى انسانى است زیرا هر گونه موفقیت و توسعه سازمانى مرهون عامل حیاتى نوى به نام منزلت وکارآمدى کارکنان سازمان است. در این رابطه برخى از صاحبنظران کارآمدى سازمانى را حاصل ضرب دو عامل منزلت و شایستگى نیروى انسانى آنان مى دانند.
و این امر به تنهایى امکان پذیر نیست و باید هماهنگى بسیار نزدیکى میان گزینش، آموزش، به کارگیرى و حفظ منابع انسانى و سایر عوامل ایجاد انگیزش و منزلت سازمانى همچنین افزایش توانمندى نیروها وجود داشته باشد.
جدول شماره 3 ـ معرفهاى همبسته با شاخص نیروى انسانى در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص نیروى انسانى» از نظر برخى فرماندهان نظامى 19N = فراوانى 1 گزینش افراد اصیل و ریشه دار مذهبى و اجتماعى که داراى تخصص یا تحصیلات دانشگاهى مى باشد. 8 2 تقویت آموزشهاى مهارتى و فرهنگى متناسب با نیاز سازمان و کارکنان 16 3 به کارگیرى نیروى انسانى براساس تخصص، تعهد و شایستگى ها 13 4 افزایش توانمندى علمى و مهارتى کارکنان متناسب با نیازهاى جامعه و بازار کار 8 5 توجیه کامل نیروى انسانى سازمان نسبت به اهداف و رسالتهاى کلان سپاه و نیروهاى مسلح 7 6 تقویت ارزش شناسى و دشمن شناسى در بین نظامیان 6
تعداد فراوانى
19
8
معرف 1
16
معرف 2
13
معرف 3
8
معرف 4
7
معرف 5
6
معرف 6
معرفهاى همبسته
نقش و تأثیر «شاخص خدمات سازمانى به کارکنان» در منزلت سازمانى آنان
ارایه خدمات معیشتى از سوى سازمان پیامدى است که رضایت شغلى به وجود مى آورد و مشکلى را بر طرف مى کند وقتى این اتفاق مى افتد، منزلت فرد در سازمان و جامعه افزایش مى یابد.
نظام خدمات باید کارا و اثر بخش و به دور از سود جویى باشد. به بیان دیگر، تخصیص و ارایه خدمات در سازمان باید به گونه اى باشد که بیشترین بازده را براى فرد و سازمان ممکن سازد.
در نخستین گام در این راه نظام خدمات باید به گونه اى طراحى شود که دو شاخص رفع نیاز لوازم اولیه متناسب با فرهنگ دینى و عدالت یا مساوات به همراه داشته باشد، و منجر به فرهنگ رفاه زدگى نشود؛ در ارایه خدمات باید توجه داشت که اگر ما مى خواهیم فرهنگ جهادى در کارکنان تقویت شود، باید به این نکته توجه داشت که ارایه نوع و میزان خدمات از سوى سازمان مى تواند یک روحیه و اخلاق خاص را بر فرد و سازمان حاکم نماید در صورتى که ما از طریق یک نظر سنجى یا پژوهش نتیجه رسیده باشیم که فرهنگ جهادى تقویت گردد.
در این جا این سؤال مطرح مى شود که در سازمانهاى نظامى چه نوع خدماتى باید به کارکنان ارایه شود تا با ارزشهاى سازمان تطابق داشته باشد و منجر به کم رنگ شدن ارزش ها و فرهنگ سازمان نگردد؟
اگر سازمانهاى نظامى نتوانند متناسب با آرمانها و ارزشهاى جهادى ما از یک نظام ارایه خدمات خاص برخوردار گردند و بخواهد همانند سایر مراکز خدماتى عمل نمایند، به تدریج روح حاکم بر این سازمانها از آرمانگرایى فاصله خواهد گرفت و از طرف دیگر بى توجهى به نظام خدمات نیز منزلت اجتماعى کارکنان را در جامعه کاهش داده و به دنبال آن انگیزه هاى کارى بتدریج رو به خاموشى خواهد گرایید. به عبارت دیگر بى توجهى نسبت به نیازهاى معیشتى کارکنان مى تواند افراد را از «توجه به آرمان سازمان» به «توجه به خود» تنزل دهد.
در سازمانهایى که براى رسیدن به اهداف استراتژیک و آرمانهاى بلند، تلاش همگانى انجام مى گیرد، موضوعى به نام تعهد به آرمانها مطرح است و کارکنان چون رسیدن به آرمان سازمان را آرمان شخصى خود تلقى مى نمایند، تلاشهاى مجدانه اى را در این راه انجام مى دهند و آنچه برایشان اهمیت دارد بر آورده کردن آرمان مشترک سازمانى است.
آنها کار را، نه صرفاً براى دریافت دستمزد و نه براى دریافت پاداش نقدى و غیر نقدى و نه حتى براى اینکه مورد ستایش مدیران و یا همکارانش قرار گیرند، بلکه براى رسیدن به آرمان بلند جهادى انجام مى دهند.
پرورش چنین افرادى در سازمانهاى آرمانگرا حایز اهمیت بسیار است، و این مهم نیازمند مدیریت انگیزشى در سازمان آرمانگرا است.
جدول ش 4 ـ معرفهاى همبسته با شاخص خدمات سازمانى در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص خدمات سازمانى» نسبت به کارکنان از نظر برخى فرماندهان ارشد19N= فراوانى 1 تأمین معیشت کارکنان نظامى در سطح مطلوب 17 2 تقویت و یکسان سازى سیستم خدمات رفاهى کارکنان 7 3 پاسخ گویى صحیح و اصولى سازمان نسبت به مشکلات مختلف کارکنان براساس عدالت 9
تعداد فراوانى
19 = N
17
1
7
2
9
3
معرفهاى همبسته
شاخص الگوى ارتباطى در سازمان و تأثیر آن در منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
سازمانها از تلاش هماهنگ افراد و اعضاى وابسته به آن به وجود مى آیند و تنها از طریق افزایش هماهنگى و تأثیر بخش عامل انسانى است که مى توان سازمان را در جهت بارورى رهنمون کرد، از این رو به منظور تعمیق و کارآمدى روابط انسانى، کلیه عوامل مؤثر در افزایش منزلت سازمانى کارکنان مورد توجه قرار مى گیرد. در این رابطه، برخى خواسته اند مبناى ارتباطات آدمى را در حد ارضاى نیازهاى اولیه تقلیل دهند و گرایش انسانها را به همدیگر، در حد رفع نیازهاى طبیعى تحلیل کنند، و غایت هدفمندى و انسجام سازمانى را این امر بدانند، ولى آنچه حائز اهمیت بوده این است که ماهیت ارتباطات آدمیان در سطح رفع نیازهاى جسمانى باقى نمى ماند، بلکه از آن فراتر رفته و به مرتبه بى پایان و گسترده «محبت بر پایه دین» مى رسد، و این تکامل در ماهیت ارتباطات، تا بدان جاست که اراده آدمى در نتیجه حرکت او به سوى هدف و انجام کار، برخاسته از نوع علاقه و محبتى است که به هدف یا موضوع انجام کار، دارد و این مدعا، در گستره واقعیتهاى روزمره زندگى امرى قابل اثبات است، بدین گونه که آدمى تا به چیزى دلبستگى نداشته باشد هرگز در جهت رسیدن به آن تلاش نخواهد کرد.
جدول شماره 5 ـ معرفهاى همبسته با شاخص الگوى ارتباطى در سازمان
در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص الگوى ارتباطى در سازمان» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N= فراوانى 1 برقرارى ارتباط بین فرماندهان و کارکنان براساس مساوات و تعهد 9 2 برقرارى ارتباط بین کارکنان با یکدیگر براساس تقوى و اخلاق انسانى 10 3 امکان ارتباط کارکنان با سطوح بالاى مدیریت سازمان 9
تعداد فراوانى
19 = N
9
1
10
2
9
3
معرفهاى همبسته
نقش و تأثیر «شاخص بهسازى اداره و هدایت» سازمان در منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
نیروهاى مسلح در نظام جمهورى اسلامى عضوى فعال و آگاه براى حفاظت از ارزشها هستند از این رو حفظ و نگهدارى منزلت اجتماعى نیروهاى نظامى چیزى بیش از سازمان رسمى و هماهنگى در نیروهاى نظامى را مى طلبد، واگذارى منابع انسانى و قرار دادن آنان تحت نظر یک فرمانده کافى نیست، افراد باید بگونه اى باشند که معناى کارشان را به عنوان بخشى از کل بزرگتر درک کنند. بر این اساس، هیچ وظیفه اى در مدیریت و اداره سازمان مهم تر از هدایت و رشد دادن منابع انسانى در سازمان نیست،و در این رابطه مدیریت منابع انسانى به عنوان یک هنر مواج مى باشد، از این رو طرح ریزى مدیریت صحیح باید با وظایف و نقش انسانى آن با یکدیگر هماهنگى داشته باشد تا سیستم منابع انسانى به صورت پویا بتواند کارآیى داشته باشد و این کار فقط با افزایش منزلت سازمانى کارکنان به دست خواهد آمد.
جدول شماره6ـ معرفهاى همبسته با شاخص اداره وهدایت سازمان درمنزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص اداره و هدایت سازمان» از نظر برخى فرماندهان ارشد فراوانى 1 پرهیز کامل فرماندهان و مدیران از سوء رفتار، نسبت به کارکنان 15 2 عمق و میزان انسجام و هماهنگى سازمانى 7 3 رعایت احترامات و سلسله مراتب نظامى 5 4 به کار بستن و حاکمیت ارزشهاى دوران دفاع مقدس در سازمان 11 5 وجود یک ساختار مؤثر سازمانى 3 6 دورى مدیران و فرماندهان از دنیاطلبى (بى آلایش و تکلّف بودن) 10 7 حمایت و حفظ آبروى کارکنان را در رأس تدابیر فرماندهى قرار گرفتن 3 8 ایجاد امنیت شغلى 4 9 تفویض اختیار لازم به مدیران و فرماندهان صفى و اجرایى 6 10 ارایه و بیان نظرات و انتقادها از سوى کارکنان 3 11 حاکمیت قانون و مقررات به جاى حاکمیت سلیقه و رابطه 5
تعداد فراوانى
15
1
7
2
5
3
11
4
3
5
10
6
3
7
4
8
6
9
3
10
5
11
معرفهاى
همبسته19 = N
نقش و تأثیر «شاخص چگونگى مأموریت و وظایف سازمانى» در منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
مطالعات اولیه، حاکى از آن است که عملکرد، تابعى از انگیزش و توان است. به عبارت ساده تر کارکنان باید تا حدودى به کار و مهارتهاى لازم براى انجام دادن آن علاقه داشته باشند، برخى دیگر از صاحبنظران، این فکر را با افزودن ادارک فرد از نقش خود یا شناخت شغل و وظیفه سازمانى گسترش دادند، این اندیشمندان بر این باور بودند که ممکن است کارکنان، تمایل و مهارتهاى لازم براى انجام دادن کار را دارا باشند ولى این عامل در صورتى مؤثر است که از آنچه باید انجام شود و چگونگى آن، شناخت خوبى وجود داشته باشد.
عملکرد منزلت آور سازمانى = تابع (توان. تمایل و علاقمندى. شناخت شغل)
نمودار ارتباط عملکرد منزلت آور با توان و تمایل و شناخت شغل
از این رو هر چقدر مأموریت و وظیفه سازمانى متناسب با علایق و توانایى افراد باشد به همان میزان افراد احساس موفقیت و به طبع احساس منزلت سازمانى مى نمایند.
بنابراین علاقمندى و شناخت شغل از ملاکهایى است که در ارزشیابى رفتار منزلت آور مورد توجه واقع مى شود. علاقمندى و ادراک صحیح از وظیفه سازمانى موجب مى گردد که هر عضو از اعضاى سازمان از عملکرد خود و کارهایى که انجام مى دهد لذت ببرد و احساس رضایتمندى براى او حاصل گردد علاقمندى و تمایل به انجام وظایف سازمانى عمدتاً از نزدیکى و یا تطبیق هدفهاى کارکنان با اهداف سازمان و شخصیت فردى با هویت سازمانى ناشى مى گردد و بر اثر آن هر یک از اعضاى سازمان احساس وابستگى بیشترى با تشکیلات سازمانى دارد، وجود این احساس موجبات همکارى بیشتر و برقرارى ارتباط ارگانیک راحت تر را ممکن ساخته، در نتیجه در مورد منزلت سازمانى کارکنان تقویت شده است. بدون شک وجود علاقمندى و ادراک صحیح از انجام وظایف سازمانى موجب مى شود که آن وظیفه از ارزش بیشترى برخوردار گردد و به طبع عامل آن نیز از ارزشمندى و منزلت برخوردار شود.
جدول شماره 7 ـ معرفهاى همبسته با شاخص مأموریت و وظایف سازمان
در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص چگونگى مأموریت و وظایف سازمانى» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 وجود ارزشمندى و فایده مندى پست سازمانى و وظایف شغلى در نظر کارکنان 6 2 کارآمدسازى مأموریت سازمانهاى نظامى در زمان صلح براساس نیاز جامعه 7
تعداد فراوانى
6
1
7
2
معرفهاى همبسته19 = N
نقش و تأثیر «شاخص نظارت و ارزشیابى» در منزلت سازمانى نیروهاى مسلح
بر اساس نظام نظارت و ارزشیابى و ارزیابى عملکرد سپاه، مى توان پیشرفت رفتارى سازمانى را به لحاظ منزلت سازمانى، نظارت نمود. در این راستا با استفاده از شیوه هاى علمى، این امکان را فراهم آورد تا با تلفیق دانش روز و آموزه هاى تجربى و دینى در افزایش منزلت اجتماعى نظامیان مورد استفاده قرار داد.
جدول شماره 8 ـ معرفهاى هبسته با شاخص نظارت و ارزشیابى در منزلت سازمانى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص نظارت و ارزشیابى» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 با تخلفات سازمانى به ویژه درخصوص مدیران و فرماندهان با قاطعیت برخورد نمودن (عدم وجود تبعیض در برخورد با تخلفات سازمانى) 3 2 وجود ملاکهاى شفاف و ارزشیابى و تأثیر آن در انتصابات و تعیین جایگاه 15
تعداد فراوانى
3
1
15
2
معرفهاى همبسته19 = N
نقش و تأثیر شاخص امتیازات اجتماعى نظامیان در منزلت اجتماعى نیروهاى مسلح
بر اساس تعریف جایگاه اجتماعى (موقعیت اجتماعى) به معنى آن است که انسانها در یک گروه اجتماعى و یا در یک جامعه در یک مکان اجتماعى یا جایگاه اجتماعى خاصى قرار دارند که محدوده اى است با قواعد و هنجارهاى مشخص تر، متمایزتر و متفاوت تر از دیگران. از این رو جایگاه یک فرد را در سلسله مراتب درون یک گروه بر اساس منزلت و امتیازات و تفاوت او با دیگر اعضاء تعیین مى کند، این تفاوت را مى توان بر اساس میزان درآمد یا درجه اى که براى هر موقعیت تعیین مى شود، نشان داد.
مى توان براى توصیف مقام یا منزلت اجتماعى رابطه زیر را بیان نمود:
(درجه) موقعیت و جایگاه + ارزش = مقام
بر اساس واقعیت هاى موجود جامعه، نیز مى توان به معیارهاى درجه بندى جایگاه اجتماعى زیر نیز اشاره داشت:
1. ثروت (میزان درآمد و مالکیت)
2. تحصیلات و تخصص (یعنى توانایى علمى و مهارتى)
3. مشاغل، پایگاه بالا یا اقتدار (مقام و نقش اجتماعى)
در جامعه اسلامى، موقعیت و جایگاه اجتماعى، باید داراى بار ارزشى باشد.
جدول شماره 9 ـ معرفهاى همبسته با شاخص امتیازات اجتماعى نظامیان
بر منزلت اجتماعى آنان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص امتیازات اجتماعى نظامیان» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N= فراوانى 1 همخوانى و معادل سازى مدارک تحصیلى نظامى با مدارک دانشگاهى 6 2 همخوانى و معادل سازى درجات نظامى با جایگاهها و پست هاى کشورى 5 3 وجود برنامه و ساز و کار براى حمایت و حفظ منزلت اجتماعى نظامیان در دوران بازنشستگى 7 4 وجود تسهیلات ویژه اجتماعى براى خانواده نظامیان 2
تعداد فراوانى
6
1
5
2
7
3
2
4
معرفهاى همبسته19 = N
نقش و تأثیر «شاخص کارآمد سازى خدمات نظامى در زمان صلح» در منزلت اجتماعى آنان
برخى معتقدند انسانها بر اساس سه نوع مرجع ساختار ارزیابى مى شوند و از آن طریق پایگاه و منزلت اجتماعى بالاترى کسب مى کنند:
الف ـ ساختار وابستگى سازمانى یا گروهى: مانند تعلق به یک گروه نژادى، شغلى، مذهبى اگر این گروه ها در جامعه با ارزش باشند، افرادى که به این گروه یا سازمانها وابسته اند، از سوى دیگران ارزش مثبت کسب مى نمایند، بنابراین در این موقعیت ها، افراد خود سهمى در با ارزش کردن موقعیت با منزلت خود ندارند، بلکه در یک موقعیت مناسب (در گروه یا سازمان برتر) و یا نامناسب (در گروه و یا سازمان پایین) بوجود مى آید.
به عنوان مثال: هرگاه در جامعه، ارزشهایى نظیر، تعهد به مکتب، ایثار، فداکارى، شهادت طلبى، تقوا، همیت در پاسدارى از انقلاب، کار و کوشش، خدمت به جامعه، اخوت اسلامى، احترام به شریعت و قانون اجتماعى حاکمیت داشته باشد. طبیعتاً به همان میزان اعضاء آن سازمان و گروه نیز احساس منزلت و جایگاه اجتماعى مى نماید.
ب ـ ساختار توانایى؛ وقتى که انسانها بر اساس توانایى هایشان ارزیابى شوند. در اینجا ضابطه آنست که تو چه مى توانى؟
فلسفه وجود و کارکرد اصلى سازمانهاى نظامى در هر جامعه اى عبارت است از جنگیدن و کسب پیروزى در جنگ و بازدارندگى براى حفظ امنیت و اعمال حاکمیت سیاسى، این کارکردها، سازمانها را از دیگر سازمانهاى اجتماعى ممتاز مى نماید. زیرا هیچ کشورى نمى تواند ابتدا منتظر حمله دشمن بماند و پس از آن ارتش و نیروهاى مسلح خود را تشکیل داده یا آماده نبرد کند.
بر این اساس سازمانهاى نظامى باید به طور دائمى، کارآئى خود را حفظ کنند و آمادگى واکنش لحظه اى را داشته باشد، بدیهى است که مدیریت بازدارندگى از سوى سازمانهاى نظامى و کارآیى آن به شدت به موفقیت و جایگاه آنان در جامعه همبسته مى باشد.
از این رو هر چه به این کارآیى و موفقیت افزوده شود، به همان میزان، منزلت اجتماعى نیروهاى مسلح افزایش مى یابد.
ج - ساختار نتایج؛ وقتى انسانها بر اساس نتایج کارشان ارزیابى شوند، یعنى بر اساس ضابطه، تو چه کردى؟ به عبارت دیگر چه نیازى از نیازهاى جامعه را بر طرف مى نماید. بدیهى است که هر چقدر نیاز مهم و بزرگ تر باشد، پاسخ مثبت به آن مى تواند موجب تصاحب جایگاه بالاترى در جامعه شود. از این رو در زمان صلح هر چقدر کارآمدى خدمات سازمانى نظامیان در بخش غیر نظامى بیشتر و مؤثر شود مى تواند منزلت اجتماعى نظامیان را در جامعه افزایش دهد.
جدول شماره 10 ـ معرفهاى همبسته با شاخص کارآمدسازى خدمات نظامى در زمان صلح
بر منزلت اجتماعى آنان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص کارآمدسازى خدمات نظامى در زمان صلح» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 ایفاى نقش غیر نظامى در جامعه مانند امداد رسانى، سازندگى و عمران و نظایر آن 10 2 انجام وظایف و مأموریتهاى سازمانى به طور شایسته و مطلوب (کارآمدى سازمان در زمینه بازدارندگى) 15 3 ترویج فرهنگ آینده نگرى و دوراندیشى (خلاقیت و پیشرو بودن) 7 4 تبعیت مطلق از رهبرى و به کار بستن توصیه هاى ایشان در مدیریت و اداره سازمان 9 5 کاهش هزینه ها و کوچک کردن سازمانهاى نظامى در دوران صلح 2 6 بهسازى چگونگى به کارگیرى سربازان و رفتار مناسب با آنان 6 7 بهسازى هدایت و سازماندهى نیروهاى بسیج 5
تعداد فراوانى
8
1
15
2
13
3
8
4
7
5
6
6
5
7
معرفهاى همبسته19 = N
نقش و تأثیر شاخص اطلاع رسانى و توسعه ارتباطات اجتماعى در منزلت اجتماعى نظامیان
جنگیدن و کسب پیروزى به عنوان کارکرد اصلى سازمانهاى نظامى، محسوب مى شود. زیرا مأموریت سازمانهاى نظامى با هستى و بود و نبود یک کشور، با حیثیت یا تمامیت ارضى آن سر و کار دارد و کمترین سازمانى در یک جامعه را مى توان یافت که اگر به وظیفه خود درست عمل نکند، هستى آن کشور به خطر بیفتد یا به خسارتهاى غیر قابل چشم پوشى مانند از دست دادن بخشى از سرزمین یا جمعیت یا دیگر منافع ملى منجر شود. از این رو نظامیان به نسبت سازمانهاى غیر نظامى، از منزلت بالایى برخوردار هستند. لکن در زمان صلح از یک سو ممکن است این حالت کاهش پیدا کند و از سوى دیگر در جامعه ارزشهایى همانند عدم تعهد، بى تفاوتى، خودباختگى، مصرف زدگى، خودکامگى ظهور پیدا کند. بر این اساس سازمانهاى نظامى بایستى اولاً فرهنگ و ارزشهاى جهادى را در جامعه تقویت نمایند، ثانیاً با خوددارى در جانبدارى از جناحهاى سیاسى خاص، استقلال و حمایت خود را از آرمانهاى دینى به اثبات برسانند، و اهمیت و نقش نظامیان را در بازگرداندن دشمن و حتى توسعه عمرانى جامعه اطلاع رسانى نمایند، در این صورت مى توان همانند دوران جنگ منزلت نظامیان را افزایش داد.
جدول شماره 11 معرفهاى همبسته با شاخص اطلاع رسانى در منزلت اجتماعى نظامیان
معرف ها معرف هاى همبسته با «شاخص اطلاع رسانى و توسعه ارتباطات اجتماعى» از نظر برخى فرماندهان ارشد 19N = فراوانى 1 تقویت آگاهى جامعه نسبت به نقش و اهمیت سازمانهاى نظامى 4 2 عدم دخالت و شرکت نظامیان در امور سیاسى و احزاب 10 3 هماهنگ بودن با ارزشهاى ملّى و دینى جامعه 7 4 حمایت و تقویت ارزشها و باورهاى ملّى، انقلابى و اسلامى جامعه 6 5 کاهش قیود و محدودیتهاى نظامیان در عرصه ارتباطات اجتماعى مانند خروج از کشور 4
تعداد فراوانى
4
1
10
2
7
3
6
4
4
5
معرفهاى همبسته19 = N
نتیجه گیرى و خلاصه مطالب
سازمان ها از همکارى کارکنان و درحقیقت از تلاش هماهنگ آنان به وجود مى آیند، اگرچه معمولاً در تحلیل ساختارى سازمان به عناصرى دیگر از قبیل: برنامه، اهداف، مدیریت، روشها، امکانات و... اشاره مى شود. در عین حال آشکار است که هر کدام از عناصر یاد شده و نحوه انجام آنها نیز به نوبه خود از تلاش اعضاى سازمان متأثر مى باشد و عامل انسانى از طریق تلاش، مشى، چگونگى ارتباط و... در نهایت منزلت سازمانى بر کلیه عناصر و جنبه هاى سازمان تأثیر مى گذارد. بر این اساس از طریق میزان تأثیر گذارى عوامل سازمانى و اجتماعى در تحقق و یا افزایش، منزلت درون و برون سازمانى نظامیان را مى توان مورد سنجش قرار داد. بنابراین در این مقاله (مصاحبه اکتشافى) به طور کلى معیارها و یا عوامل عمده مؤثر بر افزایش منزلت سازمانى نظامیان را مى توان به شرح زیر بیان و خلاصه نمود:
1. بهسازى منابع انسانى و سیستم به کارگیرى آن.
2. بهسازى ارایه خدمات معیشتى به کارکنان.
3. حاکمیت عشق و بصیرت در الگوى ارتباطات سازمانى نیروهاى مسلح.
4. بهسازى سیستم مدیریت و اداره سازمان.
5 . متحول نمودن نوع مأموریت و وظایف سازمانى نظامیان در زمان صلح.
6 . افزایش امتیازات اجتماعى نظامیان.
7. کارآمدسازى خدمات نظامى در زمان صلح.
8 . اطلاع رسانى و تقویت یا توسعه ارتباطات اجتماعى سازمانهاى نظامى.
منابع و ماخذ
1. مصاحبه هاى اکتشافى از فرماندهان ارشد در طرح تفصیلى پروژه تحقیقاتى منزلت نظامیان ـ سال 76 ـ پژوهشکده تحقیقات اسلامى.
2. کریمى، یوسف، روان شناسى اجتماعى ـ انتشارات بعثت، سال 1372، ص 39.
3. حبى، محمد باقر، مدیریت نظام انگیزش در سازمانهاى آرمانگرا ـ فصلنامه بینا ـ سال چهارم ـ ش نهم ـ بهار 84 .
4. «درآمدى بر جامعه شناسى جنگ و نیروهاى نظامى» ترجمه محمد حسن آغاسى اصفهانى ـ فصلنامه مصباح ـ ش 3 و 4، سال 1371 .
5 . آوى کوبر «عناصر سازنده تفکر نظامى نوین» ترجمه بهادر امینیان ـ مجله سیاست دفاعى ـ ش 3 و 2 سال 74.
6 . رضائیان، على، مدیریت رفتار سازمانى انتشارات دانشگاه تهران، سال 1372، ص 271.
7. رفیع پور، فرامرز، آناتومى جامعه، انتشارات سهامى، سال 1378، ص 418.
تبلیغات
