هنر تلاوت

از آنجا که تالیف کتاب (( هنر تلاوت )) به قلم استاد غلامرضا شاه میوه اصفهانی تحولی در جامعه قرآنی به وجود آورد بر آن شدیم تا گفتگوی مختصری با ایشان و آشنایی بیشتری با تالیفشان داشته باشیم.
آقای غلامرضا شاه میوه اصفهانی از قاریان و اساتید محترم کشور در هنر تلاوت قرآن و تواشیح می باشند که در جلسات تعلیم و تدریس قرآنی ایشان از دهه 60 تا کنون شاگردان زیادی را در سطح استان و کشور تربیت و تحویل جامعه قرآنی شده اند و هم اکنون در عرصه های بین المللی مشغول تلاوت قرآن، تواشیح و داوری مسابقات قرآنی هستند. ما از صمیم قلب برای ایشان آرزوی موفقیت می کنیم و سئوالات خود را با ایشان مطرح می کنیم.
استاد عزیز: 1- لطفا توضیحی راجع به چارچوب تالیف خود بفرمائید.
2- هدف از تالیف این کتاب چه بوده است؟
3- ضرورت وجود و تالیف این کتاب در جامعه ما چه بوده است؟
استاد محترم : 4- سطح مفاهیم این کتاب مربوط به کدامیک از اقشار جامعه است و آیا استفاده از مطالب این کتاب احتیاج به علوم قبلی دارد یا اینکه افراد مبتدی نیز می توانند از آن استفاده کنند؟
استاد گرانقدر :5- با توجه به اینکه منابع و مواخذ پژوهش جنابعالی بسیار محدود بووده است، روش شما در جمع آوری اطلاعات چه بوده است؟
استاد گرامی :6- آیا جنابعالی تالیف خود را در اینجا به پایان رسانده اید تا اینکه قصد کامل آن را در ویرایشهای بعدی دارید؟
استاد عزیز : 7- تصور می کنید تالیف موجود تا چه حد در تلاوت قرآن و رشته های مربوط به آن تحول ایجاد می کند یا به عبارتی تا چه حد نیازهای قرآن پژوهان را ارضاء می کند ؟
8- چند سال است که مشغول تالیف این کتاب هستید؟
9- آیا برای این کتاب مجبور به سفرهایی هم شده اید و آیا در این سفرها با چهره های مشهور یا اساتیدی هم ملاقات داشته اید؟
جواب سوال اول :
بسم الله الرحمن الرحیم
باسلام به شما و خوانندگان محترم این مجله و با تشکر از مسئولین این فصلنامه قرآنی. کتاب حاضر در زمینه ابعاد صوت و لحنی به نگارش درآمده و در واقع با ارایه یک تقسیم بندی جدید این ابعاد را در چهار فصل صوت شناسی ـ نغمه شناسی ـ مبانی شناسی و سبک شناسی مورد شناخت و بررسی قرار می دهد و مطالب آن نیز در بسیاری از موارد جدید و در نوع خود بدیع است اما در عین حال سعی شده تماما مستند و علمی باشد تا بتواند مورد پذیرش اهل نظر قرار گیرد.
جواب سئوال دوم :
همانطور که در مقدمه نیز اشاره کرده ام هدف اصلی اینجانب اولا معرفی هنر تلاوت به طور عام بعنوان یک هنر در میان سایر هنرهاست. زیرا همواره اعتقاد من این بوده است که در حق این هنر جفا شده و تا کنون معرفی شایسته و بایسته ای نسبت به ابعاد موسیقایی هنر تلاوت قرآن انجام نگرفته است ثانیا به دلیل وجود برخی از آموزه های اشتباه در موسیقی تلاوت که متاسفانه چند سالی است در میان قاریان رواج یافته بر آن شدم که این آموزه ها را در حد توان اصلاح کرده و صبغه ای علمی و قابل پذیرش به آن ببخشم.
جواب سئوال سه :
این کتاب با دورویکرد متفاوت به رشته تحریر در آمده است اول اینکه هر کسی که بخواهد اطلاعاتی راجع به موسیقی هنر تلاوت دست یابد می تواند از این کتاب استفاده کند و این شامل یک فرد مبتدی تا یک فرد محقق حرفه ای می گردد و دوم اینکه کتاب می تواند به طور خاص مورد استفاده جامعه قاریان قرآن کریم و اساتید و مدرسان صوت و لحن قرار گیرد.
جواب سئوال چهار :
البته گرچه در زمینه خود هنر تلاوت تاکنون هیچ کتاب مستند و علمی به چاپ نرسیده و از این حیث منابع کاملا محدود و حتی در حد صفر بوده است اما از آنجا که هنر تلاوت برگرفته از دو منبع مهم یعنی عرف تلاوت و علم موسیقی است با استفاده از منابع مربوط به این دو و نیز آشنائی نزدیکی که حقیر خود به عنوان یک قاری از سالها پیش با این هنر داشته ام و تفکر پیرامون این هنر و استخراج و استنتاج مبانی آن موفق به این تالیف گردیده ام البته ناگفته نماند که در برخی از ابعاد هنر تلاوت مانند نغمه شناسی از آموزشهای علمی چهره های معروف عرب شامل قراء مشهور و نیز موسیقیدانان بهره مند شده ام.
اما به طور کلی منابع اینجانب شامل کتب موسیقی عرب مصاحبه های اساتید و قاریان ـ نوارهای تلاوت قراء مشهور ـ برنامه های رادیویی عربی ـ آموزشهای سینه به سینه و کتب مربوط به صوت شناسی و البته برخی کتب تاریخی بوده است.
جواب سئوال پنج
گرچه نمی توان محدودیتی برای ادامه کار قایل شد اما بعید می دانم که آنچنان تغییراتی نیز در محتوای کتاب در پژوهش های بعدی داشته باشم فقط شاید در بخش نغمه شناسی و یا سبک شناسی در چاپ های بعدی مثالهای افزون تری را برای تفهیم هرچه بهتر به علاقه مندان مورد استفاده قرار دهم و در مورد تالیفات بعدی هم کارهایی را در دستور قرار داده ام که انشاء الله بعدا از آن آگاه خواهید شد.
جواب سئوال شش :
این بستگی به این دارد که در چه حد کیفی و کمی این کتاب مورد استفاده قرار گیرد بعنوان مثال اگر این کتاب به عنوان یک طرح درسی مورد استفاده مراکز آموزشی یا دانشگاهی قرار گیرد و یا در مباحث آیین نامه نویسی مسابقات قرآن از مبانی موجود در آن استفاده شود شاید بتوان بر آن اسم ایجاد تحول نهاد و گرنه در یک حد کاملا غیر رسمی ممکن است تاثیر داشته باشد و نکته دیگر میزان استفاده افراد از این کتاب است اگر در حد 5 تا 10 هزار نفر جامعه قرآنی ( شامل قاریان و علاقمندان تلاوت ) این کتاب را بخوانند و مورد استفاده قرار دهند ممکن است چنین اتفاقی بیفتد.
جواب سئوال هفت :
به طور جدی از سال 1377 تا سال 1381 مراحل تالیف این کتاب انجام شد اما جمع آوری اطلاعات از منابع مختلف به بیش از 15 سال پیش باز می گردد که رفته رفته یادداشت هایی را از آن سالها تهیه کرده و آنها را دسته بندی می کردم و برای آنها مستندات علمی می یافتم.
جواب سئوال هشت :
البته بنده در سفرهایی که به برخی از کشورهای عربی داشته ام با اساتید و چهره های مشهور قرآنی و یا موسیقیدانان عرب ملاقات کرده ام اما نه اینکه این سفرها به خاطر تالیف کتاب بوده باشد از جمله ملاقات و مصاحبه چند ساعته با استاد زهیر المنینی ملحن و موسیقی دان معروف سوریه استاد عرفان ابوالشامات آهنگساز، استاد سلیم القعاد، مرحوم استاد توفیق المنجد، حمزه شکور و سلیمان داوود ، منیرعقلی و محمد عربی القبانی همگی از کشور سوریه و نیز مصاحبه با استاد العینین شعیشع، شحات انور، محمد بسیونی، احمد رزبقی و شعبان الصیاد ، محمد اللیثی و راغب غلوش.
جواب سئوال نه :
امیدوارم این تالیف منجر به انجام کارهای پژوهشی بعدی توسط چهره های جوان قرآنی در زمینه ابعاد هنر تلاوت گردیده و استاد خوبی برای تالیف دیگر در این زمینه باشند . اینجانب معتقدم که این اولین و آخرین کار نبوده و انشاءالله موجب زایش فکر و ایجاد انگیزه در افراد دیگر برای چنین کارهایی خواهد شد.