محمدرضا حافظ نیا به سال 1334 در روستایی از توابع بیرجند و در خانواده ای مذهبی و سنتی به دنیا آمد. وی در کودکی پدرش را از دست داد و مادرش با زحمات فراوان او را بزرگ کرد. حافظ نیا با تلاش و کوشش مراحل تحصیلی را با موفقیت طی کرد و پس از اخذ دیپلم در دانش سرای عالی تربیت معلم در رشته جغرافیا ادامه تحصیل داد. وی در دوران دانشجویی با محافل مذهبی و سیاسی آشنا شد. حافظ نیا پس از فراغت از تحصیل به خدمت نظام وظیفه رفت و به لشکر 77 خراسان منتقل گردید. او با همان ایده های مبارزاتی اش در مرداد ماه 1357 همزمان با ماه رمضان، فرمانده لشکر.
