امام هادی (ع) (254-212ق) در روزگاری می زیست که علاوه بر تقابل با حاکمان و کارگزاران غاصب عباسی، با جریان های فکری و اندیشه ای نیز مواجهه داشت که اعتقادات مردم را مورد هجمه قرار می دادند؛ لذا آن حضرت در برخورد با این گروه ها، با تربیت اصحاب آگاه و دانشور در حیطه سیاسی و معرفتی، به مبارزه با آنان پرداخت. پژوهش حاضر، با رویکرد توصیفی- تحلیلی، فعالیت های این اصحاب را گونه شناسی کرده و به معرفی آنان پرداخته است تا مخاطب با نگرشی کلی بتواند عصر امام هادی(ع) را تحلیل کند. براین اساس، با شیوه کتابخانه ای و مراجعه به منابع رجالی، فهرست نگاری ها و آثار تاریخی، داده های مورد نیاز برای شناخت اصحاب امام هادی(ع) فراهم آمده است. آنگاه باتوجه به فعالیت ها، اصحاب امام در سه گونه کنشگری سیاسی با فعالیت های ضد حکومتی، مانند حضور در قیام ها؛ کنشگری سازمانی، همچون فعالیت در سازمان وکالت و کنشگری مبارزه معرفتی (اعتقادی)، مانند مقابله با غالیان گونه شناسی شدند.