دراسة رؤیة الإمام علي (ع) في التفکير الرعائي و مفاهیِمه (دراسة الحالة: خطب نهج البلاغة) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نظرًا لأهمیه التفکیر فی تحدید مصیر الإنسان الدنیوی والأخروی، ودعوه الأدیان السماویه، وخاصه الإسلام، إلی التفکیر والتأکید علی التأمل، ترکزت هذه الدراسه على التفکیر الرعائی ومکوناته فی خطب نهج البلاغه. یُعتبر هذا النوع من التفکیر هو أحد أنواع التفکیر الفلسفی الثلاثه التی قام المفکرون المعاصرون بتوسیعها وتطویرها، ومن هنا فإن هدف هذه الدراسه هو فحص التفکیر الرعائی ومکوناته المتمثله فی التفکیر التقدیری، الفعّال، المعیاری والعاطفی فی خطب الإمام علی (ع). طریقه البحث المستخدمه فی هذه الدراسه هی تحلیل المحتوى النوعی بطریقه قائمه على المقارنه، حیث یتم تحدید وتصنیف أمثله المکونات الرعائیه فی خطب نهج البلاغه، ویتم الترکیز على شرح وتوضیح کل منها وفقًا للتواتر الإحصائی والنسبه المئویه. وأظهرت نتائج البحث أنه تم التأکید فی کثیر من الخطب على التفکیر الرعائی وعناصره المرتبطه به، وتشمل بعضها: الحمد والشکر لله، البحث عن الحقیقه، الابتعاد عن الغفله، العداله، الانتباه إلى الآخره، تشجیع الخیر، الالتزام بالعهد، وتَفَوُّقَ أهل البیت. کما أظهرت الدراسه أن الإمام علی (ع) أولى اهتمامًا بمکوِّن التفکیر التقدیری بین مکوِّنات التفکیر الرعائی، وکان مکوِّن التفکیر المعیاری أقل انتشارًا فی خطب نهج البلاغه مقارنه مع المکوِّنات الأخرى. لهذا یمکن أن یکون هذا المصدر الإسلامی الغنی مفیدًا فی تعزیز وتنمیه التفکیر الرعائی بطریقه فعاله ومؤثره.بررسی دیدگاه امام علی (ع) نسبت به تفکر مراقبتی و مقوله های آن (مطالعه موردی خطبه های نهج البلاغه)
باتوجه به اهمیت تفکر و اندیشه در تعیین سرنوشت دنیوی و اخروی انسان و تاکید و دعوت ادیان الهی به ویژه اسلام بر تفکر و اندیشه ورزی، پژوهش حاضر به بررسی کیفیت حضور تفکر مراقبتی و مؤلفه های آن در خطبه های نهج البلاغه پرداخته است. این نوع تفکر یکی از انواع سه گانه تفکر فلسفی محسوب می گردد که اندیشمندان معاصر آن را بسط و توسعه داده اند، از این رو هدف از انجام این پژوهش بررسی تفکر مراقبتی و مؤلفه های مربوط به آن یعنی؛ تفکر ارزش گذار، فعال، هنجاری، عاطفی و همدلانه در خطبه های امام علی (ع) است. روش پژوهش به کاررفته در این پژوهش تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاسی است که در آن با بررسی خطبه های نهج البلاغه، مصادیق مربوط به مؤلفه های تفکر مراقبتی را شناسایی و طبقه بندی نموده و ضمن ارائه فراوانی و درصد به توضیح و تبیین هریک از آن ها پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان داد که در بسیاری از خطبه ها، تفکر مراقبتی و مؤلفه های مربوط به آن مورد تاکید واقع شده است که برخی از آن ها شامل؛ حمد و سپاس خداوند، حقیقت جویی، پرهیز از غفلت، عدالت خواهی، توجه به آخرت، تشویق به نیکی، رعایت پیمان و برتری اهل بیت می باشد. همچنین امام علی (ع) در میان مؤلفه های تفکر مراقبتی بیشترین توجه را به مؤلفه تفکر ارزش گذار مبذول داشته است و مؤلفه تفکر هنجاری نسبت به دیگر مؤلفه ها از فراوانی کمتری در میان خطبه های نهج البلاغه برخوردار بود. لذا این منبع غنی و آموزنده اسلامی می تواند در زمینه تقویت و پرورش تفکر مراقبتی اثربخش و کارامد واقع شود.
تبلیغات
