تطبيق نظرية الاتساق النصي لهاليداي ورقيه حسن علی الخطبة 222 من نهج البلاغة (الإحالة والحذف والاستبدال أنموذجا) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
لقد زودت النظریات اللسانیه الباحثین بآلیات وأدوات مفیده لدراسه النصوص الأدبیه وتحلیلها. إحدى هذه النظریات هی نظریه الاتساق التی تدرس العلاقات بین عناصر النص المختلفه على المستویین النحوی والمعجمی. بما أن أسلوب کتاب نهج البلاغه ومضمونه وبلاغته وفصاحته کان ولایزال محل اهتمام الباحثین، یسعی المقال هذا من خلال استخدام المنهج الوصفی التحلیلی، دراسه عناصر الاتساق النحوی فی المجالات الثلاثه: الإحاله، والحذف، والاستبدال فی الخطبه 222، ومعرفه مدی تماسکها وترابطها. أهم النتائج تشیر إلی أن الخطبه تحظی بدرجه کبیره من التماسک والاستمراریه والترابط، ویعد عنصر الإحاله عاملا أکثر أهمیه فی انسجامها وترابطها. ومن بین العناصر الإحالیه، فإن الضمائر وخاصه ضمائر الغائب یکون لها تردد کبیر فی الخطبه، وبما أن موضوع الخطبه هو وصف صفات العباد وأهل الذکر فإن معظم الضمائر تحیل إلى هذین المرجعین، کما أن عناصر الاتساق النحوی الأخرى رغم قله تکرارها، کانت فعاله فی تماسک نص الخطبه وانسجامه واستمراریتهکاربست نظریه انسجام متنی هالیدی و رقیه حسن در خطبه 222 نهج البلاغه (نمونه موردی: ارجاع، حذف و جانشینی)
نظریه های زبان شناسی، ابزارهای مفیدی برای تحلیلِ متون ادبی پیش روی پژوهشگران قرار داده است. یکی از این نظریه ها، نظریه انسجام متنی است که روابط میان عناصر مختلف یک متن را در دو سطح دستوری و واژگانی مورد بررسی قرار می دهد. با توجه به اینکه، سبک، محتوا، بلاغت و فصاحت نهج البلاغه همواره مورد توجه پژوهشگران بوده و هست؛ مقاله پیش رو بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، عناصر انسجام دستوری را در سه حوزه ارجاع، حذف و جانشینی در خطبه 222 نهج البلاغه مورد بررسی و تحلیل قرار دهد و از این طریق، میزان انسجام و پیوستگی آن را تبیین کند. از مهمترین نتایج به دست آمده اینکه خطبه موردنظر از انسجام و پیوستگی بالایی برخوردار است و در میان عناصر انسجام دستوری، عنصر ارجاع بیشترین عامل انسجام بخش خطبه به شمار می رود. در میان عناصر ارجاعی، ارجاع ضمیری به ویژه ضمایر غایب از بسامد بالایی برخوردار است و با توجه به موضوع خطبه که توصیف ویژگی های بندگان و اهل ذکر است، بیشتر ارجاعات ضمیری نیز به همین دو مرجع برمی گردد. سایر عناصر انسجام دستوری با وجود بسامد پایین، در انسجام متن خطبه نیز تأثیرگذار بوده است.
تبلیغات
