غرب شناسی استراتژیک و سوژه های آستانه ای: فرنگی مآب، فُکلی و جنتملن در سینمای پیش از انقلاب
آرشیو
چکیده
مطالعه حاضر از دل پژوهشی تبارشناسانه در تاریخ سینمای ایران پیش از انقلاب برخاسته و به طرح این مسئله می پردازد که بازنمایی بصری از غرب بر روی پرده سینمای ایران چه صورت بندی هایی از فهم «اهالی سینما» از غرب به دست می دهد؟ این مسیر به طور مشخص به میانجی مطالعه شش فیلم، «سوژه های تولیدشده در سینمای ایران در مواجهه با غرب و غربی» را بررسی می کند. مدعای اصلی مقاله این است که سینمای ایران در مواجهه با غرب «سوژه هایی آستانه ای» خلق کرده است که مدام در حال تغییر و تحوّل بوده اند. «فرنگی مآب» اولین سوژه ای است که مطالعه حاضر در تبارشناسی خود به آن می پردازد. این سوژه آستانه ای که پیش از شکل گیری سینما در ایران شکل گرفته است، فیگوری مثبت بوده که در بین ایرانیان بیش از هر چیزی تداعی کننده منورالفکران برجسته عصر مشروطه است. «فُکلی»، دومین سوژه آستانه ای مرتبط با غرب در تاریخ ایران معاصر است که محصول سال های شکست و یأس آلود ایرانِ اوایل قرن بیستم است. «جنتلمن» به منزله تعدیل یافته فیگور فُکلی، سومین سوژه ای است که در مسیر بازنمایی غرب و صورت بندی سوژه مرتبط با غرب در سینمای ایران برساخته می شود. مقاله حاضر، این تحولات مفهومی در برساخت سوژه های مرتبط با غرب را ذیل مفهوم غرب شناسی استراتژیک از نو صورت بندی می کند.Strategic Occidentalism and Liminal Positions: Farangi’ma’ab, Fokoli, and Gentleman in Pre-revolutionary Iranian Cinema
This genealogical study traces visual representations of the West in the history of Iranian cinema before the 1979 Revolution. In doing so, it is mainly focused on different modes of subject positions projected on the scenes as multiple forms of Occidentalism(s). By focusing on six films, the article argues that Iranian cinema has articulated at least three ‘threshold subjects’ in narrating the west. Farangima’ab is the first subject position that the current study deals with. This threshold subject had been generated even before the genesis of cinema in Iran but still lived through in different forms on the screen as a positive figure, mostly as reminiscent of the prominent intellectuals of the Constitutional era. Fokli is the second threshold subject related to the West in the history of contemporary Iran which was a by-product of the dark and despairing years of early and mid-20th century Iran. Finally, a gentleman was the adjusted focal figure of the second half of 20th-century Iranian cinema.