سطح بندی و ارتقای شاخص های کمی و کارکرد سکونت در راستای برنامه ریزی راهبردی و پایداری مسکن شهری (مورد مطالعه: محله ارامنه منطقه 7 شهرداری تهران) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقدمه: به دنبال گسترش شهرنشینی و سرعت زیاد تغییرات در بافت های شهری به دلایل مختلف، کیفیت محیط سکونتی در نواحی شهری به شدت تنزل یافته است. از این رو، امروزه یکی از اهداف برنامه ریزی شهری، دستیابی به بیشترین مطلوبیت کیفیت محیط شهری و رضایت شهروندان در ابعاد مختلف است. در این میان، کاربری مسکن به عنوان مهم ترین و اصلی ترین کاربری شهری، نقش تعیین کننده ای در شکل گیری شهرها داشته و دارد. توجه به پایداری بخش مسکن به عنوان مهم ترین عنصر شهری در توسعه پایدار شهری، از اساسی ترین وجه آن شناخته می شود. امروزه مسکن به عنوان فضای زندگی با نیازهای گوناگون انسان در سطوح مختلف سروکار دارد و به دلیل ماهیت اقتصادی آن یکی از مقوله های اصلی جامعه شهری و روستایی به حساب می آید. در واقع مسکن در زمره حساس ترین و اساسی ترین بخش ها در برنامه ریزی توسعه اقتصادی و اجتماعی است و هرگونه تغییر در یکی از مؤلفه های اقتصادی، اجتماعی، یا سیاسی روی تحولات مسکن تأثیر می گذارد. بر این اساس، ایجاد پایداری در بخش مسکن و برنامه ریزی آن در راستای توسعه پایدار شهری، گامی مهم در کاهش ناپایداری های کنونی محسوب می شود. در این راستا، با توجه به نقش و جایگاه برنامه ریزی راهبردی در توسعه مسکن و ارتقای کارکرد سکونت محلات شهری؛ پژوهش حاضر در تلاش است تا به تعیین راهبردهای توسعه مسکن و ارتقا و کارکرد سکونت در منطقه 7 شهر تهران بپردازد. مواد و روش هاپژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات مبتنی بر روش مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و روش میدانی است. روش تجزیه و تحلیل داده و اطلاعات پژوهش حاضر، از روش های آماری توصیفی، تحلیلی و تجویزی استفاده شده است. در روش تجزیه وتحلیل جهت پردازش داده ها، رتبه بندی و سطح بندی شاخص های کمی و شاخص های کارکردی سکونت از نرم افزارهای EXCELL وGIS، برای محاسبه شاخص ها و شناسایی محله هدف برنامه ریزی و در روش تحلیلی از مدل SWOT برای به دست آوردن ضعف ها و قوت ها و شناسایی فرصت ها و تهدید های محله استفاده شده است. شاخص های مورد استفاده در پژوهش حاضر شامل: شاخص کمی مسکن و شاخص های کارکرد سکونت است.یافته هانتایج حاصل از تحلیل بررسی و تجزیه وتحلیل شاخص های مسکن و کارکرد سکونت در محلات منطقه 7 نشان داد بیشترین مساحت مسکونی متعلق به محلات شاهد و کمترین مقدار به محله نظام آباد و محله امجدیه خاقانی، بیشترین کمبود واحد مسکونی به محله عباس آباد اندیشه و کمترین مقدار به محله بهار تعلق دارد. بیشترین تعداد ریزدانگی بافت در محله شاهد و کمترین مقدار به محله نیلوفر شهید قندی تعلق دارد. کمترین تعداد واحد مسکونی به محله نظام آباد، بیشترین تعداد خانوار به محله شاهد و کمترین تعداد به امجدیه خاقانی، بیشترین سرانه مسکونی به محله نیلوفر شهید قندی و کمترین مقدار به خواجه نظام الملک، بیشترین شدت کاربری مسکونی به محلات شاهد، خواجه نظام الملک و ارامنه و کمترین مقدار به مجیدیه دبستان، بیشترین تعداد تراکم ناخالص مسکونی به محله خواجه نظام الملک و ارامنه و کمترین تعداد به محله نیلوفر شهید قندی، بیشترین مقدار نفوذ ناپذیری به محله خواجه نظام الملک، بیشترین تعداد بافت درشت دانه به محله عباس آباد اندیشه و کمترین مقدار به محله دهقان گرگان، بیشترین تعداد مسکن ناپایدار به محله نیلوفر شهید قندی و کمترین مقدار به محله بهار، بیشترین بافت فرسوده متعلق به محله شاهد و کمترین مقدار به محله نیلوفر شهید قندی تعلق دارد. همچنین نتایج نشان داد هیچ یک از محلات منطقه به لحاظ شاخص های کارکرد سکونت، به جز در چند مورد در سطح مناسبی قرار ندارند. در ارتباط با سرانه شهری محله خواجه نظام الملک دارای بیشترین سرانه و محله کاج دارای کمترین سرانه شهری، در ارتباط با سرانه خدمات درمانی محله امجدیه خاقانی دارای بیشترین و محله ارامنه دارای کمترین سرانه شهری، در ارتباط با سرانه کاربری تجاری محله نیلوفر شهید قندی دارای بیشترین سرانه و محله ارامنه دارای کمترین سرانه، محله امجدیه خاقانی دارای بیشترین سرانه بهداشتی و محله ارامنه، مجیدیه دبستان، قصر حشمتیه دارای کمترین سرانه، محله سهروردی باغ صبا دارای بیشترین سرانه فضای سبز و محله بهار دارای کمترین سرانه، محله عباس آباد اندیشه دارای بیشترین سرانه کاربری حمل ونقل و پارکینگ و محله ارامنه دارای کمترین سرانه نسبت به سایر محلات قرار دارند. بر این اساس، چنین می توان نتیجه گرفت که قسمت های شرقی منطقه از سرانه های شهری کمتری برخوردار هستند. نتایج حاصل از رتبه بندی و سطح بندی های صورت گرفته محلات از نظر شاخص های مسکن و کارکرد سکونت نشان داد محله ارامنه در وضع نابسامانی به سر می برد. نتیجه گیریدر پژوهش حاضر تلاش شد تا با استفاده از سطح بندی شاخص های کمی و کارکرد سکونت مسکن در منطقه 7 شهرداری تهران و محله ارامنه، وضعیت پایداری مسکن در سطح محلات مورد بررسی و سنجش قرار گیرد. نتایج حاصل از یافته های پژوهش در ارتباط با بررسی شاخص های کمی مسکن محله ارامنه در میان محلات منطقه 7 نشان داد محله ارامنه از نظر مساحت مسکونی در سطح زیاد و در رتبه 3، از نظر سرانه مسکونی در رتبه 9، از نظر تراکم ناخالص مسکونی در رتبه 2، از نظر تعداد کل واحد مسکونی در رتبه 3، از نظر تعداد خانوار در رتبه 3، از نظر شدت کاربری مسکونی در رتبه 1، از نظر کمبود واحد مسکونی در رتبه 11، از نظر تعداد واحد مسکونی در رتبه 4، از نظر تراکم نفر در واحد مسکونی در رتبه 9، از نظر تعداد بافت ریزدانه در رتبه 2، از نظر تعداد بافت درشت دانه در رتبه 10، از نظر تعداد مسکن ناپایدار در رتبه 3، از نظر نفوذناپذیری با نفوذ ناپذیری صفر در رتبه 12، از نظر تعداد بافت خالی در رتبه 14 نسبت به سایر محلات منطقه 7 قرار دارد. همچنین نتایج حاصل از بررسی شاخص های کارکرد سکونت محلات منطقه 7، محله ارامنه با سرانه شهری در رتبه 5، از نظر سرانه مذهبی در رتبه 10، از نظر سرانه فضای سبز در رتبه 6، از نظر سرانه خدمات درمانی در رتبه 14، از نظر سرانه آموزشی در رتبه 14، از نظر سرانه ورزشی در رتبه 14، از نظر سرانه حمل و نقل و پارکینگ در رتبه 13، از نظر سرانه تجاری در رتبه 14، از نظر سرانه بهداشتی در رتبه 12، از نظر سرانه فرهنگی در رتبه 8 نسبت به سایر محلات منطقه 7 قرار دارد. نتایج مدل وزن دهی چندمعیاره الکتره تشکیل شده از شاخص های مسکن و کارکرد سکونت نشان می دهد این محله دارای چیرگی (صفر) با وزن (111912/0) است که شاخص های نامساعد مربوط به کارکرد سکونت از قبیل کاربری مذهبی، ورزشی، حمل و نقل و پارکینگ و فضای سبز و کاربری تجاری که دارای رتبه بسیار ضعیف است و همچنین، ناپایداری مسکن، نفوذناپذیری بافت مسکونی و فرسودگی شدید در این محله باعث شده است.Leveling and Upgrading of Quantitative Indicators and Residential Function in Line with Strategic Planning and Sustainability of Urban Housing (Case Study: Armenian Quarter, District 7, Tehran Municipality)
Introduction Following the expansion of urbanization and the high speed of changes in urban contexts for various reasons, the quality of the residential environment in urban areas has severely degraded. Therefore, today one of the goals of urban planning is to achieve the highest quality of the urban environment and the satisfaction of citizens in different dimensions. Meanwhile, the use of housing, as the most important and main urban use, has played a decisive role in the formation of cities. Paying attention to the sustainability of the housing sector as the most important urban element in sustainable urban development is known as one of its most fundamental aspects. Today, housing, as a living space, deals with various human needs at different levels, and due to its economic nature, it is considered one of the main categories of urban and rural society. Housing is one of the most sensitive and essential sectors in economic and social development planning. Any change in one of the economic, social, or political components affects housing developments. Based on this, creating stability in housing planning in line with sustainable urban development is an important step in reducing current instabilities. In this regard, considering the role and place of strategic planning in the development of housing and improving the function of living in urban areas, the current research is trying to determine the strategies of housing development and the improvement and functionality of residence in the 7th district of Tehran.
Materials and MethodsThe current research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature and method. The method of collecting information is based on documentary studies, library, and field methods. The data and information analysis method of the present study uses descriptive, analytical, and prescriptive statistical methods. The analysis method for data processing, ranking, and leveling of quantitative indicators and functional indicators of residence included EXCELL and GIS software, to calculate indicators and identify the target neighborhood of planning, and the analytical of the SWOT model has been used to obtain the weak and strong points and to identify the opportunities and threats of the neighborhood. The indicators used in the current research include the housing quantitative index and residential function indicators.FindingsThe results of the analysis of housing indicators and housing function in the neighborhoods of district 7 showed that the largest residential area belongs to the Shahid neighborhoods and the smallest to the Nizam-Abad and Amjadiyeh-Khaghani. The greatest shortage of residential units belongs to neighborhoods and the fewest shortage of residential units belongs to the Bahar neighborhood. The highest number of fine textiles is in Shahid neighborhood and the fewest belong to the Nilufar-Shahid Ghandi neighborhood and the fewest residential units are in Nizam-Abad neighborhood. The largest number of households is in Shahid neighborhood and the lowest number is in Amjadiyeh-Khaghani. The highest number of residential units is in Nilufar-Shahid Qandi neighborhood and the lowest number is in Khwaja Nizam al-Mulk, the highest intensity of residential use is in Shahid, Khwaja Nizam and Al-Maluk and Armenians neighborhoods, and the lowest number to Majidiyeh-Dabastan, the highest number of gross residential density in the neighborhood of Khwaja Nizam al-Maluk and Armenians, and the lowest number to Nilofar-Shahid Qandi neighborhood, the highest amount of imperviousness to the neighborhood of Khwaja Nizam al-Maluk, the highest amount of coarse texture in the neighborhood Abbas-Abad-Andisheh and the lowest amount belongs to Dehghan-Gorgan neighborhood, the highest number of unstable housing belongs to Nilofar-Shahid Qandi neighborhood and the lowest number to Bahar neighborhood, the most worn-out fabric belongs to Shahid neighborhood and the least belongs to Nilofar-Shahid Qandi neighborhood. Also, the results showed that none of the localities in the region are at a suitable level in terms of residential function indicators, except in a few cases. In relation to the urban per capita, Khawaja Nizam al-Mulk neighborhood has the highest per capita and Kaj neighborhood has the lowest urban per capita, in relation to the health services per capita, mjadiyeh-Khaghani neighborhood has the highest, and Armenian neighborhood has the lowest urban per capita, in relation to the commercial use per capita of Nilufar-Shahid neighborhood. Kandi has the highest per capita population and the Armenian neighborhood has the lowest per capita, Amjadiyeh-Khaghani neighborhood has the highest health per capita, and the Armenian neighborhood, Majidieh-Debastan, Qasr-Hashmatieh has the lowest per capita, Sohrvardi-Bagh Saba neighborhood has the highest green space per capita and Bahar neighborhood has the lowest per capita. Abbas-Abad-Andisheh neighborhood has the highest transportation and parking usage per capita and Armenian neighborhood has the lowest per capita compared to other neighborhoods. Based on this, it can be concluded that the eastern parts of the region have less urban population. The results of the ranking and stratification of the neighborhoods in terms of housing indicators and the function of the residence showed that the Armenian neighborhood is in a state of disarray.
ConclusionIn the current research, an attempt was made to investigate and measure the stability of housing at the neighborhood level by using quantitative indicators and the function of housing occupancy in District 7 of Tehran municipality and the Armenian neighborhood. The results of the research findings in connection with the investigation of the quantitative indicators of the housing of the Armenian neighborhood among the neighborhoods of District 7 showed that the Armenian neighborhood is at a high level in terms of residential area and ranks 3rd, in terms of residential per capita, it is ranked 9th. In terms of gross residential density, it ranks 2nd, in terms of the total number of residential units, in 3rd rank, in terms of the number of households, in 3rd rank, in terms of the intensity of residential use, in 1st rank, in terms of the lack of residential units in 11th rank, in terms of the number of residential units in Rank 4, in terms of density of people in a residential unit in rank 9, in terms of the number of fine-grained tissue in rank 2, in terms of the number of coarse-grained tissue in rank 10, in terms of the number of unstable housing in rank 3, in terms of impermeability with zero impermeability in the 12th place, it is in the 14th place in terms of the number of vacant buildings compared to other districts of District 7. Also, the results obtained from the examination of the indicators of the residential function of the districts of District 7, the Armenian neighborhood ranks 5th in terms of the urban population, 10th in terms of religion per capita, 6th in terms of green space per capita, and 14th in terms of medical services per capita. In terms of per capita education, it ranks 14th, in terms of sports, it ranks 14th, in terms of transportation and parking, it ranks 13th, in terms of business, it ranks 14th, in terms of health, it ranks 12th, and in terms of culture, it ranks 8th, compared to other localities in the District 7, it is located. The results of Electra’s multi-criteria weighting model consisting of housing and housing function indicators show that this neighborhood has a predominance (zero) with a weight of (0.111912) that unfavorable indicators related to housing function such as religious use, sports, transportation, parking, green space, and commercial use, which has an abysmal rating, as well as the instability of housing, the impermeability of the residential fabric, and severe wear and tear in this neighborhood have caused it.