بررسی انتقادی دیدگاه هاینس هالم درباره نصیریه و ماهیت عرفانی آموزه های آن

چکیده

اینکه هاینس هالم با چه رویکردی نصیریه را معرفی کرده و به چه میزان با منابع اصلی هماهنگ است، مسئله اصلی پژوهش حاضر به شمار می آید. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد تاریخی به تبیین و نقد دیدگاه های هاینس هالم درباره فرقه «نصیریه» از فرقه های انشعاب یافته شیعه می پردازد. هالم دیدگاه های خود درباره این فرقه را بیشتر در کتاب غنوصیان و مقاله نصیریه در دائره المعارف اسلام لیدن (2 EI ) بیان نموده که محور اصلی بررسی در این پژوهش است. هالم ضمن تلاش برای تبیین صحیح تاریخ نصیریه بر اساس منابع اسلامی و پیوند آنان با غالیان صدر اسلام، درصد معرفی شخصیت های برجسته فرقه، آموزه ها، آیین و اعیاد نصیری بر اساس اندیشه باطنیگری بوده و این مسئله را ماهیت عرفانی برای نصیریه معنا نموده که محل تأمل است. با توجه به اهمیت دائره المعارف اسلام (2 EI ) که از منابع مهم و مرجع مطالعاتی در مراکز علمی به شمار می آید و هم چنین مرجعیت علمی مؤلفان مقالات شیعی دائره المعارف، روشمندی پژوهش ها و دستاوردهای جدید مطالعات، بررسی آرای آنان باهدف دستیابی به نقاط قوت و ضعف، اصلاح دیدگاه ها و معرفی مناسب تر فرقه های شیعه، ضروری به نظر می رسد و این پژوهش نیز عهده دار بخشی از این مهم است.