تلفیق عشق و عرفان، باور به «وحدت وجود» و رمز «زلف و روی» جنبه های «صورت و معنا» در تحلیل زبان عارفانه عطار
آرشیو
چکیده
از آغازین نمونه های غزلیات عرفانی فارسی تا کنون، ابراز عاشقی و بیان حال های عاشقانه جایگاهی ویژه و نمودی گسترده در مضامین عرفانی داشته است. غزلیات عطار را باید از آغازین نمونه های غزل تلفیقی که مضامین عاشقانه و عارفانه را درهم می آمیزد، به شمار آورد. تئوری پردازی و رمزسازی عرفانی این تلفیق را نیز می توان از درون غزلیات عطار استخراج کرد. مبانی نظری تلفیق عشق و عرفان را بیش از هر چیز باید در باور عرفانی «وحدت وجود» جست وجو کرد. بررسی زبان شناسانه، سبک شناسانه و عرفان پژوهانه مبحث «صورت و معنا» پیوند ساختاری عشق و عرفان را در لایه های مختلف سروده های عطار آشکار می سازد. در این مقاله با پیشینه بررسی معانی و مضامین غزلیات فارسی تا سده هشتم هجری، و بهره گیری از مباحث عرفان نظری، زبان شناسی شناخت گرا، و سبک شناسی ساخت شکنانه با محوریت مبحث «صورت و معنا»، به بررسی ساختار عاشقانه- عارفانه غزلیات عطار و رمزگشایی از زبان سمبولیک ویژه اش در این حوزه پرداخته شد. پژوهش به شیوه کتاب خانه ای، همراه با گردآوری و طبقه بندی استقرایی داده ها، و تحلیل کیفی، تبیینی و اکتشافی بود که به چند نتیجه اصلی انجامید: تبیین روند شکل گیری چند نماد پرکاربرد «زلف»، «روی»، «خط» و «لب» در غزلیات عطار؛ بررسی انتقادی بحث سبک شناسانه «تلفیق عشق و عرفان»؛ و تحلیل جنبه های گوناگون صورت و معنا در زمینه های مختلف زبانی، ادبی و عرفانی.Integration of Love and Mysticism: Unity of Existence and the Symbolic Locks of Hair and Face of the Form and Meaning in the Analysis of the Mystical Language of ʿAttār
From the early examples of mystical sonnets (ghazals) in Persian literature to the present day, the expression of love and the depiction of amorous states have had a special place and extensive manifestation in mystical themes. ʿAttār’s ghazals should be considered as early examples of such poetry that blends amorous and mystical themes. The theoretical elaboration and mystical coding of this integration can also be extracted from within ʿAttār’s ghazals. The theoretical foundations of integrating love and mysticism need to be sought primarily in the mystical belief in the Unity of Existence. Linguistic, stylistic, and mystical analysis of the concepts of form and meaning reveal the structural link between love and mysticism in different layers of ʿAttār’s compositions. This article examines the amorous-mystical structure of ʿAttār’s ghazals and deciphers his unique symbolic language in this field, drawing on the existing literature on the meanings and themes of Persian ghazals until the 8th/14th century. The examination is also conducted by employing theoretical mysticism, cognitive linguistics, and deconstructive stylistics centered around the dichotomy of form and meaning. The research adopts a library-based approach, accompanied by inductive data collection and classification, as well as qualitative, explanatory, and exploratory analysis, leading to several main findings: it elucidates the formation process of several commonly used symbols such as “locks of hair,” “face,” “beauty spots,” and “lips” in ʿAttār’s ghazals; it critically examines the stylistic discussion of “integrating love and mysticism”; and it analyzes various aspects of form and meaning in different linguistic, literary, and mystical domains.
تبلیغات
