صدور انقلاب تمنا و تقابلی از درون و بیرون

میل به تجلی و مورد توجه واقع شدن خصیصه ای ذاتی است. هر انسانی که تفکر می کند و آرزوی اصلاح جامعه بشری را دارد، با چنین تمنائی از درون و بیرون مواجه است; به همین دلیل است که تفکر اوج می یابد، کتابها نوشته و شعرها سروده می شوند، حماسه ها شکل می گیرند، اجتماعات پدید می آیند، مجامع بین المللی موضوعیت می یابند، قدرت و زیبائی ستایش می گردد و عدالت واژه ای جاوید باقی می ماند; و اساسا یکی از مهمترین انگیزه های مردان و زنان بزرگی که جامعه بشری از سرچشمه دانش و معرفت خود بهره مند کرده اند - از منزوی ترین و فردگرایانه ترین مکاتب فکری و فلسفی تا اجتماعی ترین و مردمی ترین آنها - از همین میل سرچشمه می گیرد. بدون این تمنا هیچ کوشش فردی موثر شکل نمی گیرد تا چه رسد به انقلابهای عظیم اجتماعی نظیر انقلاب اسلامی ایران، البته هرچه این تمایل از فردیت به جمعیت و از جمعیت به جهانی شدن میل می کند با موانع بیشتری روبرو می شود و اوج این تقابل وقتی است که انقلابی نظیر انقلاب اسلامی ایران با چنین تمنائی از درون و بیرون برای جهانی کردن آرمانها و ارزشهای انقلاب خود روبرو می شود. و بدینسان بزرگترین تقابل سیاسی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی تبلیغی در تاریخ بشر برای مهار شکست آن در سطح جهانی به وقوع می بیوندد.
جستجو برای شناسائی دلایل این تقابل که حتی در نظام دو قطبی - توسط دو بلوک رقیب - شاهد آن نبوده ایم، دلیل اجماع دو قطب قدرت برای شکست و نابودی انقلاب اسلامی، و اینکه چرا روح حماسی انقلاب اسلامی همچنان روبه عروج و عزت باقی مانده و تمنای صدور آن از درون و بیرون پا برجاست، به اضافه تهاجم جدیدی که علیه انقلاب اسلامی توسط دوستان نادان و دشمنان دانا آغاز گردیده است.انگیزه نوشتن این سطور می باشند. بحث صدور انقلاب اسلامی از لحظه ورود حضرت امام (ره) به پاریس و اوجگیری نهضت مقدس مردم ایران در کانون توجهات جامعه جهانی قرار گرفت و اولین پرسشها در این باب توسط نهادهای سیاسی غرب و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی مطرح گردیده اند، دلایل امر نیز روشن بوده است. زیرا انقلاب اسلامی ایران یکبار دیگر پس از جنگهای صلیبی، اسلام و ارزشهای متعالی آنرا مبنای هویت و حرکت مجدد مسلمانها قرار می داد. و اگر جنگهای صلیبی با آزادسازی سرزمینهای غصب شده عملا خاتمه یافت انقلاب اسلامی به دلیل وقوع در استراتژیک ترین منطقه جهان و در مهمترین کشور این منطقه و با شورانگیزترین شعائر و وحدت بخش ترین ایدئولوژی و با بی شمارترین مخاطبین و در گسترده ترین جغرافیا و با شدیدترین تمنا و تمایل برای توسعه و صدور - از درون و بیرون - برای تغییر مبانی نظام بین الملل و بالتبع تغییر ساختار آن - نظام دو قطبی - مواجه بود، به همین دلیل موج مقابله با مقوله صدور انقلاب اسلامی قبل از پیروزی نهائی آن در 22 بهمن 1357 آغاز گردید. البته پاسخ حضرت امام (ره) نیز روشن و صریح بود. "نهضت مقدس ایران نهضت اسلامی است و از این جهت بدیهی است که همه مسلمین جهان تحت تاثیر آن قرار می گیرند." (1)
با پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل دولت بحث صدور انقلاب به یکی ا زاصلی ترین و جذابترین موضوعات جامعه انقلابی ایران تبدیل گردید. برداشتهای اولیه نزد دوستان و دشمنان یکسان بود، انقلاب اسلامی همچون سایر انقلابهای دنیا باید یکی از سه دیدگاه ذیل را انتخاب نماید:
الف - دیدگاه رادیکال. در این دیدگاه منافع ملی با منافع آرمانی یکسان فرض می شود و هر نوع نرمش در برابر نظام بین المللی مطرود و براندازی نظامهای مخالف در اولویت خط حماسی صدور انقلاب قرار می گیرد.
ب - دیدگاه فرصت طلبانه. طرفداران این دیدگاه منافع ملی را اصل و منافع آرمانی را فرع بر آن می دانند. تکیه گاه اصلی را بر بازسازی ملی و کوشش برای صدور انقلاب را غیر منطقی و موکول به اقتضاء شرایط بین الملی می دانند.
ج - دیدگاه محافظه کارانه. این گروه منافع آرمانی را فاقد وجاهت بین المللی دانسته و تنها منافع ملی را به رسمیت می شناسند این دیدگاه هر گونه فعالیتی را برای صدور انقلاب عملی نادرست و موجب برانگیختن حساسیت منفی جامعه جهانی بر علیه منافع ملی می داند. لکن بنیانگذار جمهوری اسلامی در ایران، علی رغم تاکید دائمی بر خدشه ناپذیر بودن اصل صدور انقلاب به نفی و طرد هر سه دیدگاه پرداخته اند، دلایل حضرت امام را می توان به شرح ذیل دسته بندی نمود:
الف - دلایل مکتبی: هر سه دیدگاه از صدور انقلاب کسب قدرت را هدف دارند، حال آنکه در باور حضرت امام هدف از صدور انقلاب انجام تکلیف برای ترویج اسلام است نه کسب قدرت.
ج - دلایل جامعه شناختی: از دید حضرت امام صدور انقلاب باید نتیجه کار مشترک و موکول به خواست توام با کوشش خود مردم باشد. در صورتی که هر سه دیدگاه حرکتهای زورمدارانه که مستلزم اخذ تصمیم و اقدام بجای ملتها است را در دستور کار دارند.
د - دلایل سیاسی: هر سه دیدگاه به صدور انقلاب نگاه ابزاری دارند، حال آنکه حضرت امام آن را یکی از اصول سیاست خارجی در اسلام می دانند.
مزید بر دلایل فوق باید توجه داشت که حضرت امام در زمان نفی و طرد هر یک از سه دیدگاه مطروحه لحن و نحوه استدلال بخصوصی داشته اند که مبین دقت و توجه ایشان به جبهه خودی و بیگانه نیز می باشد.
ایشان در پاسخ به گروه اول - دیدگاه رادیکال - که توجیه قدرتمند خود را از عبارت زیبای ایشان "اسلام مرزی نمی شناسد" (2) گرفته بودند، با لحنی آمرانه و ارشادی می فرمایند: "ما که می گوئیم باید انقلاب به همه جا صادر بشود. این معنی غلط را از او برداشت نکنند که ما می خواهیم کشورگشائی کنیم. ما همه کشورهای اسلامی را از خودمان می دانیم. همه کشورها باید در جای خودشان باشند." (3) علت طرد این دیدگاه توسط حضرت امام (ره) آن است که طرفداران این نظریه به دلیل روح حماسی، قدرت دشمن را نادیده و یا کم ارزیابی می کنند و به دلیل عدم موفقیت به ماجراجوئی و نهایتا به شکست تن خواهند داد. لحن ایشان در نفی و طرد دیدگاه دوم - فرصت طلبانه - هشدار دهنده است: "مسائل اقتصادی و مادی اگر لحظه ای مسئولین را از وظیفه ای که بر عهده دارند منصرف کند. خطری بزرگ و خیانتی سهمگین را به دنبال دارد. باید دولت اسلامی تمام سعی و توان خود را در اداره هرچه بهتر مردم بنماید، ولی این بدان معنی نیست که آنها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانی است منصرف کند." (4) به باور حضرت امام طرفداران این دیدگاه با اضافه ارزیابی نمودن نظام سلطه، فرصت طلبی را مشی سیاست خود قرار خواهند داد و استفاده از زور - قدرت ظالمانه - را برای حفظ دستاوردهای محدود و مقطعی - اگر دستاوردی را تصور کنیم - مجاز خواهند دانست و در نهایت یا شکست خورده یا بدتر از شکست به همان قدرتی تبدیل می شوند که برای براندازی آن قیام کرده بودند.
لکن لحن پاسخ ایشان به گروه سوم - دیدگاه محافظه کارانه - قاطع و کوبنده است "ما انقلابمان را به تمام جهان صادر می کنیم". (5)
از منظر امام ا ین دیدگاه که خاستگاهی ملی گرایانه - ناسیونالیستی - دارد ضمن آنکه از فضای پیرامونی غافل و موجبات محاصره و اضمحلال انقلاب را فراهم می نماید، اساسا دیدگاهی ضد (غیر) اسلامی است زیرا نسبت به اولین وظیفه دولت اسلامی یا هر فرد مسلمان که نشر و تبلیغ اسلام در جهان است موضعی منفی دارد، وظیفه ای که مسلمانان در ضعیف ترین شرایط سیاسی و اجتماعی خود و در زمان دور بودن از قدرت از آن دست نکشیدند، و جهاد مستمر حضرت امام در این رابطه نزدیک به هفتاد سال قدمت دارد.
آنچه از بررسی مواضع حضرت امام در نفی و طرد سه دیدگاه فوق مسلم است، تلاش ایشان برای بنیانگذاری روش و شیوه جدیدی برای صدور انقلاب (اسلامی) است. زیرا شکست هر سه دیدگاه، مبین وجود روشهای مقابله با آنها در ادبیات سیاسی غرب و نظامهای استعماری پیشرفته و سازمانهای جاسوسی با سابقه اش می باشد و امام با طرد آنها و جایگزینی روش جدیدی برای صدور انقلاب نیروی بازدارندگی غرب در این مقوله را زمینگیر، سردرگم و ناتوان ساخت. به گونه ای که یکی از منادیان دیدگاه سوم که هم سابقه زندگی طولانی در غرب و هم ارتباطات وسیعی با محافل این کشورها دارد، به شکل ناشیانه ای ضمن منحوس دانستن واژه"صدور انقلاب" (6) در محاوره بین المللی دلایل مخالفت خود و جریان همفکرش را با صدور انقلاب چنین بیان می کند. " انقلاب کالا نیست که در کوله پشتی های انقلابی های ایران بشود به دنیا صادرش کرد". (7) تردیدی نیست که اندیشه صدور انقلاب در کوله پشتی متعلق به هیچیک از مسئولین و انقلابیون جمهوری اسلامی ایران نبوده و نیست. زیرا کسانی که فکر می کنند انقلاب کالائی است که در کوله پشتی قابل صدور باشد همان اندازه احمقند که کسانی بخواهند با همین انگ و بر چسب از صدور انقلاب جلوگیری کنند، علی ایحال از دیدگاه حضرت امام اعتقاد به اسلام و ارزشهای متعالی آن مترادف با احساس مسئولیت دائمی نسبت به سرنوشت کلیه انسانهاست، در این دیدگاه همانگونه که نادیده انگاشتن مرزها نتیجه ای جز ماجراجوئی و شکست در پی ندارد، بستن مرزها و اسیر شدن در قیوداتی نظیر رشد و توسعه ملی بدون توجه به سرنوشت سایر ملتها کاری عبث و بیهوده است و نمی توان الگوی مناسبی برای ملتها گردید مگر آنکه در قبال مسائل و معضلات آنها احساس مسئولیت دائمی داشت و به ندای مظلومیت آنها پاسخ داد. به بارو حضرت امام اشاعه پیام رهایی بخش و عزت آفرین انقلاب اسلامی د رعصر ارتباطات موکول به اجازه نشر ا ز جانب مخالفان نیست، بویژه اگر این انقلاب بر علیه درد و رنج مشترک همه انسانها باشد، حضرت امام، انقلاب اسلامی را الگوی ارزشهای مطلوب مردم تحت ستم می دانستند و معتقد بودند انقلاب اسلامی از آن جهت که معرف آرمانهای مردم محروم و مسلمانان مظلوم است، مورد پذیرش آنان قرار خواهد گرفت و مشی خود را بر نفی ظلم و ظلم پذیری، نفی سلطه و سلطه گری و نفی سکوت و برخورد انفعالی قرار دادند. ایشان بدینسان انقلاب اسلامی را نه به عنوان یک آرمان و آرزوی دست نیافتنی بلکه به عنوان یک امر عملی و تحقق پذیر به دنیا صادر کردند. بهتر آن است که خاتمه این فصل را مزین به کلمات همیشه جاوید آن حضرت کنیم و شاهد کوشش خستگی ناپذیر ایشان از قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تا آخرین روزهای حیات مبارکشان درباره همین تکلیف الهی - صدور انقلاب - باشیم. و در این رابطه، مخاطبین انقلاب اسلامی و مفاهیم قابل صدور آن را به شماره ای دیگر واگذا رنمائیم.
"نهضت مقدس ایران، نهضت اسلامی است. از این جهت بدیهی است که همه مسلمین جهان تحت تاثیر آن قرار می گیرند." (8) (10/10/1357)
"ما انقلابمان را به جهان صادر می کنیم. چرا که انقلاب ما اسلامی است. و تا بانگ لا اله الا الله و محمد رسول الله (ص) بر تمام جهان طنین نیفکند مبارزه هست و تا مبارزه در هر کجای جهان علیه مستکبرین هست ما هستیم." (9) (22/11/58)
"ما باید در صدرو انقلابمان به جهان کوششم کنیم و تفکر اینکه ما انقلابمان را صادر نمی کنیم کنار بگذاریم زیرا اسلام بین کشورهای مسلمان فرقی قائل نمی باشد و پشتیبان تمام مستضعفین جهان است. از طرفی دیگر تمام قدرتها و ابرقدرتها کمر به نابودی مان بسته اند و اگر ما در بسته بمانیم قطعا با شکست مواجه خواهیم شد. ما باید حسابمان را صریحا با قدرتها و ابرقدرتها یکسره کنیم و به آنها نشان دهیم که با تمام گرفتاریهای مشقت باری که داریم با جهان برخورد مکتبی می نمائیم." (10) (1/1/59)
"ما امروز دورنمای صدور انقلاب اسلامی را در جهان مستضعفان و مظلومان بیش از پیش می بینیم." (11) (15/2/62)
"اسلام صادر شد در سرتاسر دنیا، از این سیاه های عزیزی که در امریکا هستند و تا افریقا و تا شوروی و همه جا، نور اسلام تابیده است و توجه مردم به اسلام شده است. و مقصود ما از صدور انقلاب همین بود و تحقق پیدا کرد و انشاءالله اسلام در همه جا غلبه بر کفر پیدا خواهد کرد." (12) (4/2/64)
"عطر خونهای پاک شهدای عزیز ما، در تمامی جهان پیچیده و اثرات آن را در اقصی نقاط عالم مشاهده می کنیم. حماسه مردم فلسطین یک پدیده تصادفی نیست، آیا دنیا تصور می کند که این حماسه را چه کسانی سروده اند و هم اکنون مردم فلسطین به چه آرمانی تکیه کرده اند که بی محابا و با دست خالی در برابر حملات وحشیانه صهیونیست ها مقاومت می کنند؟ آیا تنها آوای وطن گرایی است که از وجود آنان دنیایی از صلابت آفریده است؟ آیا از درخت سیاست بازان خود فروخته است که بر دامن فلسطینیان میوه استقامت و زیتون نور و امید می ریزد؟ اگر این چنین بود، اینها که سالهاست در کنار فلسطینیان و به نام ملت فلسطین نان خورده اند! شکی نیست که این آوای الله اکبر است، این همان فریاد ملت ماست که در ایران شاه را و در بیت المقدس غاصبین را به نومیدی کشاند. و این تحقق همان شعار برائت است که ملت فلسطین در تظاهرات حج، دوشادوش خواهران و برادران ایرانی خود فریاد رسای آزادی قدس را سر داد و مرگ بر آمریکا، شوروی و اسرائیل گفت، و بر همان بستر شهادتی که خون عزیزان ما بر آن ریخته شد، او نیز نثار خون نمود و به رسم شهادت آرمید. آری، فلسطینی راه گم کرده خود را از راه برائت ما یافت و دیدیم که در این مبارزه چطور حصارهای آهنین فرو ریخت و چگونه خون بر شمشیر و ایمان بر کفر و فریاد بر گلوله پیروز شد و چطور خواب بنی اسرائیل در تصرف از نیل تا فرات آشفته گشت، و دوباره کوکب دریه فلسطین از شجره مبارکه لاشرقیه و لاغربیه ما برافروخت. و امروز به همان گونه که فعالیت های وسیعی در سراسر جهان برای به سازش کشیدن ما به کفر و شرک در جریان است، برای خاموش کردن شعله های خشم ملت مسلمان فلسطین نیز به همان شکل ادامه دارد و این تنها یک نمونه از پیشرفت انقلاب است. و حال آن که معتقدین به اصول انقلاب اسلامی ما در سراسر جهان رو به فزونی نهاده است و ما اینها را سرمایه های بالقوه انقلاب خود تلقی می کنیم، و هم آنهایی که با مرکب خون طومار حمایت از ما را امضا می کنند و با سرو جان دعوت انقلاب را لبیک می گویند و به یاری خداوند کنترل همه جهان را به دست خواهند گرفت.
امروز جنگ حق و باطل، جنگ فقر و غنا، جنگ استضعاف و استکبار و جنگ پابرهنه ها و مرفهین بی درد شروع شده است. و من دست و بازوی همه عزیزانی که در سراسر جهان کوله بار مبارزه را بر دوش گرفته اند و عزم جهاد در راه خدا و اعتلای عزت مسلمین را نموده اند، می بوسم و سلام و درودهای خالصانه خود را به همه غنچه های آزادی و کمال نثار می کنم و به ملت عزیز و دلاور ایران هم عرض می کنم خداوند آثار و برکات معنویت شما را به جهان صادر نموده است، و قلب ها و چشمان پر فروغ شما کانون حمایت از محرومان شده است، و شراره کینه انقلابی تان جهانخواران چپ و راست را به وحشت انداخته است." (13)
فهرست منابع
1. صدور انقلاب از دیدگاه امام خمینی - تبیان دفتر ششم چاپ اول تابستان 1374 ص 25
2. همان صفحه 13
3. همان ص 59
4. همان ص 47
5. همان ص 34
6و7. مصاحبه دکتر یزدی با مجله آبان شماره 50 و 49
8. صدور انقلاب از دیدگاه امام خمینی - ص 25
9. همان ص 34
10. همان ص 35و34
11. همان ص 92
12. همان ص 114
13. همان ص 119و118