معرفی و نقد کتاب: پرتوهای فلسفه سیاسی در اندیشه امام خمینی اولویتها در مواجهه با شرایط نوین جهانی

تقدیر الهی چنین رقم خورد که مردم ایران و پیروان امام در سراسر جهان در روزهای پایانی سال 1373 رحلت یکی از باوفاترین، صمیمی ترین و مؤثرترین یاران امام و انقلاب را به سوگ بنشینند. و این فراق تلخ در شرایطی واقع شد که نظام اسلامی در دوران تحکیم اقتدار و ثبات خویش و در آغاز دوران سازندگی و توسعه سیاسی و اقتصادی بیش از هر زمان به وجود او که حقیقتا یادگار امام بود، احساس نیاز می کرد. همو که دل دریایی اش گنجینه ای از اسرار ناگفته امام بود.
آگاهی عمیق وی به سیر مراحل انقلاب و وفاداری و نزدیکی بی بدیلش به امام و زوایای خط و راه امام شرایطی را پدید آورده بود که در دوران پس از رحلت امام، جامعه تبیین خط امام را در کلام او می جست، و مردم رنج فراق معمار انقلاب را با تازه کردن دیدار وی در حسینیه جماران التیام می بخشیدند حمایت متعهدانه وی از ارکان نظام اسلامی و حقوق مردم و جایگاه رهبری، پشتوانه ای ارزشمند محسوب می شد و افزون بر اینها او با کوله باری از تجارب ارزنده ای که در میدانهای مبارزه با رژیم شاه اندوخته و درسهای گرانبهایی که از همراهی اش با امام خمینی و بودن در کنار آن عزیز به عنوان مشاوری امین و دلسوز آموخته بود، در چنان موقعیتی قرار داشت که نظراتش در مجامع و شوراهای عالی تصمیم گیری نظام، راهگشا و بن بست شکن بود.
وجودش حلقه وصل یاران امام بود و سخنانش سرشار از دفاع از حقوق مردم به عنوان صاحب اصلی انقلاب; در مهار بحرانها و کاهش تنشهای سیاسی بین جناحهای مؤمن به انقلاب، کوششهایش - در عین نامهربانیهایی که می دید - بس مؤثر و راه گشا بود و انتقادهای صریح و دلسوزانه اش بر دلها می نشست. واقعا از این ناحیه - بویژه در شرایط کنونی جامعه - جایش خالی است و خلاء وجود چنان شخصیتی که خود و موقعیت خود را فراموش کرده و تمام همتش را مصروف اعتلای راه امام و تحقق هدفهای انقلاب اسلامی کرده بود به خوبی احساس می شود.
اینک در چهارمین سالگرد رحلت مهاجر قبیله ایمان، سرمقاله این شماره را به تحلیلی از یادگار امام اختصاص داده ایم که اتفاقا چند روز مانده به کوچ از این سرای فانی، در دیدار با اساتید و دانشجویان دانشگاه شاهد و در تبیین یکی از ضرورتهای کنونی انقلاب اسلامی در مواجهه با شرایط نوین جهانی ایراد کرده است. یادش گرامی باد.
حمید انصاری
بسم الله الرحمن الرحیم
رسیدگی به امور بازماندگان شهیدان و ایثارگران انقلاب اسلامی و اعتلای فرهنگی و علمی آنان خدمتی ارزنده است. هیچ کس به اندازه شهیدان والامقام دین خود را نسبت به اسلام، انقلاب و کشور ادا نکرده است. همه ما باید خدمت گزار وصایا و اندیشه های شهیدان و ایثارگران و بازماندگان آنان باشیم. اخیرا به نوشته ای از امام (س) برخوردم که مرقوم فرموده بودند:
«من ناراحتی تنفسی دارم ، فعلا برایم ملاقات نگذارید، اما از دیدار با خانواده شهیدان مضایقه نکنید.»
امام هر گاه خانواده شهیدان و ایثارگران را ملاقات می کردند شور و حال عجیبی داشتند و مؤکدا سفارش می کردند که مسؤولان به وضع آنها رسیدگی کنند.
تاسیس دانشگاه شاهد به فرمان حضرت امام پاسخ به نیاز علمی و فرهنگی فرزندان شاهد و بازماندگان ایثارگران عزیز بود. امروز فرزندان شاهد و ایثارگران در این دانشگاه با تحقیق و تفحص و پیگیری درس و تهذیب باید ادامه دهنده آرمانهای امام و انقلاب باشند.
پیشرفت علمی و اعتلای فرهنگ و تمدن ملل آزادیخواه و انقلابی لازمه استقلال و پیروزی نهایی در برابر قدرتهای استعماری است. امروز در دنیای معاصر دیگر جنگهای نظامی در تعیین سرنوشت ملتها تقریبا منسوخ شده است، جنگ اصلی جنگ دانش، فرهنگ و اعتلای تمدنهاست. بازماندگان شهیدان و ایثارگران شایسته ترین و لایقترین مجاهدانی هستند که می توانند در خط مقدم نبرد تمام عیار علمی و فرهنگی در برابر استکبار جهانی پایداری کنند. این نبرد، تعیین کننده بقا و استمرار اندیشه صاحبان و وارثان ایدئولوژی اسلامی است.
شما به عنوان حامل پیام شهیدان و ارزشهای انقلاب اسلامی باید در جهت اعتلای فرهنگی، علمی و آموزشی جامعه اسلامی پیشگام باشید.
شکی نیست که مردم ما از نظر شعور و آگاهیهای سیاسی در مقایسه با سایر کشورها در سطح بسیار بالایی هستند. آنها بخوبی با فرهنگ و مفاهیم سیاسی معاصر آشنایی دارند. علل دشمنی نظام و انقلاب با قدرتهای بزرگ را تحلیل می کنند. می دانند چرا حاضر نیستیم بر سر معیارها و ارزشهای اسلامی با هیچ قدرتی معامله کنیم. چرا مواضع سیاسی ما در اوپک و سایر مجامع بین الملل چنین و چنان است، چرا از مسلمانان جهان دفاع می کنیم و می گوییم اسرائیل غده سرطانی است و باید محو شود و اصولا کشوری به نام اسرائیل را به رسمیت نمی شناسیم. باید دانش مردم در حدود متعارف از مسائل اقتصادی در بعد جهانی و اوضاع آشفته اقتصادی در داخل بیشتر از گذشته توسط اساتید فن، کارشناسان و مسؤولان و رسانه های ارتباط جمعی برای مردم تشریح شود. امروز در داخل کشور چیزی تحت عنوان بحران یا مشکل سیاسی نداریم و بحمد الله نظام و انقلاب با قدرت در سطح جهان از مواضع به حق خود دفاع می کند و این باعث سرفرازی و افتخار است که هنوز خط امام به عنوان سیاست اصلی، مؤثر و غالب از سوی رهبری معظم انقلاب، مسؤولان و مردم به بهترین وجه دنبال می شود. اما مردم از عمده ترین مسایل مبتلا به اقتصاد کشورها، مفهوم وابستگی اقتصادی به قدرتهای بزرگ در قالب کارتلها و تراستها، سیاستهای اقتصادی سرمایه داری غرب، بحرانها، ورشکستگیهای بعضی از شرکتهای بزرگ و علل آن در جهان سرمایه داری، نقش اقتصاد غرب در بلعیدن منابع کشورهای جهان سوم و بحرانهای سیاسی تابع آن، نوع نگرش علمای بزرگ علم اقتصاد در نیل به اهداف اقتصادی و نوع بینش رهبران سیاسی از پیروی و دنبال کردن اینگونه نگرشها و روش اجرای آنها، اطلاع کافی و وافی ندارند. صاحبنظران، کارشناسان و رسانه های گروهی کمتر از مسایل سیاسی، مشکلات اقتصادی را مورد نقد بررسی قرار داده اند. اگر بحثی در این مورد کرده باشند، به صورت اندک و نادر است، زیرا اکثر متخصصان در محدوده تخصص خود حرف زده اند و اصل بحث هم ممکن است زیاد شیرین به نظر نیاید. مردم و حتی بسیاری از مسؤولان از آن اطلاعی ندارند و به خاطر همین عدم اطلاع یا نمی توانند جوابی برای بحرانها و معضلات داشته باشند و یا آنکه اگر جوابی هم داشته باشند به هیچ وجه قانع کننده نیست.
بخش عمده ای از روشنگری در مسائل اقتصادی جامعه بر عهده رسانه های گروهی بخصوص رادیو، تلوزیون است. لذا باید ماهها با برنامه ریزی دراز مدت و تداوم بحثهای کارشناسی در این زمینه، برای مردم بحث شود. سطح بحثها را نیز باید در حد امکان و با زبانی ساده و قابل فهم برای عموم مردم پایین بیاورند تا واقعا احساس شود که رسانه های گروهی برای همه است. همانگونه که حضرت امام (س) مسائل پیچیده فلسفی و عرفانی را با ساده ترین کلام بیان بیان می کردند و همه از فیلسوف و عوام حرف ایشان را می فهمیدند. هرگز در کلام ایشان از «ایسم » ها و عبارات و اصطلاحات نامانوس خبری نبود. با زبان خود مردم صحبت می کردند. باید سیاستهای حاکم بر اقتصاد پیچیده جهانی و تاثیر آن بر نظام اقتصاد داخلی را با زبانی ساده به مردم بگوییم. روشنگری در این زمینه بسیار مفید است. باید توجه داشته باشیم که مدت زمان صرف شده در رسانه های گروهی در باب مسائل سیاسی و بین الملل به این نتیجه منتهی شده است که مردم می دانند چرا امریکا دشمن شماره یک ملت ماست. چرا فقط هر از گاهی فقط ایران و چند کشور شبیه ایران ناقض حقوق بشر معرفی می شوند و صدها چرای دیگر،نتیجه این که علی رغم حجم گسترده تبلیغات دشمنان نه تنها مردم از اصل انقلاب و نظام برنگشته اند، بلکه با عزمی استوارتر از گذشته از آنها دفاع می کنند. بهترین نمونه اش راهپیمایی 22 بهمن و روز جهانی قدس امسال است. شرایط در تبیین مسایل اقتصادی در داخل کشور، اوضاع گران و موقعیت کشورهای دیگر در مسئله تورم و گرانی و بخصوص کشورهای همسایه، عدم هماهنگی در سیاستهای اقتصادی، وضع تولید و توزیع و علت عدم سرمایه گذاری افراد صالح در امر تولید، علت مخالفت مسؤولان با سرمایه داران زالو صفت، عدم امنیت اقتصادی به خاطر موضع گیریهای متفاوت و اعلام سیاستهای خلق الساعه دستگاههای مالی و اقتصادی، افزایش قیمت ارز، طلا و به تبع آن سایر اجناس و کالاهاست که متاسفانه نمی تواند منتقل کننده اطلاعات دقیق و علمی و مستدل در تمام موارد برای مردم باشد. باید نقطه های کور مبارزه با گرانی برای مردم روشن شود. علت قولهایی که بعضی از وزیران، مسؤولان و مدیران واحدهای تولیدی برای ارائه یک کالا به قیمت معین در زمان مشخص به مردم می دهند و بعد از چند روز قیمت و زمان ارائه را بدون هیچ گونه توجیه قانع کننده و مستدلی بالا می برند، اینها باید توسط مسؤولان و صاحب نظران و کارشناسان برای مردم مورد بحث و بررسی و نقادی قرار گیرند، زیرا امروز اهمیت این مسائل از مسائل سیاسی کمتر نیست. به نظر این جانب با چند مورد توضیحات ناقص، مشکل آگاهی دادن به افکار عمومی حل نمی شود.مستمرا باید برای مردم توضیح داد. امروز توضیح مسائل اقتصادی از هر مطلبی واجب تر است. همه می دانیم که دو دیدگاه اقتصادی در جامعه ما وجود دارد. همانگونه که دو دیدگاه سیاسی هم وجود دارد، از صاحب نظران و متخصصان هر دو دیدگاه که دلسوز انقلاب و سرنوشت میهن و نظام اسلامی هستند، دعوت می شود که نظرات خود را بیان کنند تا معلوم شود کدام سیاستهای اقتصادی درست است و کدام یک غلط. هر دیدگاهی که غالب شد همان سیاست دنبال شود و اگر هیچ کدام قانع نشدند سیاست امروز دنبال شود. هرچند کسی منکر تنشهایی که این سیاست به دنبال دارد، نیست. ریاست محترم جمهوری هم در گذشته اشاره کردند که انجام این گونه سیاستها ممکن است به تعویض دولتها منجر شود و تحلیلهای گوناگونی به دنبال داشته باشد، بعد از این که ثابت شد این سیاستها ممکن درست است آن وقت باید برای رفع نقاط ضعف و موانع تلاش کرد.
موانع موجود بر سر راه برنامه های اقتصادی بخش قابل توجهی از آن به عوامل خارجی مربوط می شود، اما مقداری که مربوط به ندانم کاری و ضعف مدیریت است اگر تعمدی است باید خائنین مجازات شوند، همانگونه که خادمین باید تشویق شوند، اگر مسؤولی مقصر است تنبیه و یا تعویض شود. اگر عوامل آن از داخل است طبق قانون شناسایی و مجازات گردند. مردم از این که برخی از موانع و مشکلات اقتصادی ریشه های داخلی دارند و در قبال آنها رفتار قاطع و ثمربخشی اعمال نمی شود، گله مندند و حق هم دارند وگرنه در بعد خارجی مشکلات اقتصادی حرفی ندارند، ولی همه مشکلات را به گردن امریکا و فشار غرب و عوامل خارجی گذاشتن درست نیست، چون مردم این مسائل را می فهمند، از طرف دیگر باید کارهای زیربنایی که در کشور شده و می شود برای مردم مشروحا بازگو شود،متاسفانه فقط در زمان افتتاح پروژه های عمرانی و زیربنایی خیلی مختصر و گذرا منعکس می شود.باید تاثیرات مثبت این کارها در آینده اقتصادی ملی گفته شود و این که چه فشارهایی را در زمینه های اثرات تورم زدایی بر مردم دارد. امروز بحمد الله انقلاب ما از سالم ترین انقلابهای دوران معاصر است، یکپارچگی، اتحاد و فداکاری مردم موجب اقتدار سیاسی انقلاب شده است، انقلاب از آن خود شماست، زیرا با خون شهیدان والا مقام تثبیت شده است.