بازکاوی مبانی فقهی ایقاع یا عقد بودن ابراء در فقه مذاهب اسلامی
آرشیو
چکیده
عقد یا ایقاع بودن ابراء آثار و نتایج متفاوتی دارد، دلایل چندی موجب اختلاف مذاهب فقهی در ایقاع یا عقد بودن ابراء شده است، از جمله آن دلایل آیات و روایاتی است که در آن ها واژه هایی ، مانند «صدقه» ، «هبه» و... در معنای ابراء به کار رفته است ، زیرا از یک سو مشهور فقهای اسلامی هبه و صدقه را عقد دانسته اند، که به قبول نیاز دارند؛ از سوی دیگر به سبب تفاوت ماهیت ابراء، هبه و صدقه، ابراء را ایقاع شمرده اند حال آن که عقد بودن صدقه مورد تردید است. شرط نبودن قبول بدهکار، همیشه موجب منت و اذیت بدهکار نیست تا عقد بودن ابراء را نتیجه دهد، بر فرض که شرط نبودن قبول بدهکار موجب منت و اذیت وی شود، با اسقاط ذمه او و ایقاع بودن ابراء منافاتی ندارد. اختلاف در اسقاط یا تملیک بودن ابراء نیز از جمله دلایل اختلاف در عقد یا ایقاع بودن آن است. اختلاف های مزبور موجب آن شده که برخی از فقهای امامیه در مورد عقد یا ایقاع بودن ابراء متوقف شوند، همچنین برخی از مذاهب فقهی اهل سنت وقوع ابراء با لفظ «ابراء» و وقوع آن با لفظ «هبه» را متفاوت بدانند. با توجه به دلایلی که ایقاع بودن ابراء را نتیجه می دهند، قانونگذار باید در تعریف ماده 289 قانون مدنی بازنگری کرده و در تعریف ابراء به ایقاع بودن آن تصریح کند تا از تفسیرهای گوناگون قانون مدنی جلوگیری نماید. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.Re-exploring the Jurisprudential Foundations of Unilateral Contract and the Contract for Abra' in Jurisprudence of Islamic Religions
The contract of Abra' has different effects and results. Several reasons have caused differences in jurisprudential religions whether Abra' is a unilateral or bilateral contract. There are Quranic verses and hadiths where "charity", "donation" etc; are used as contract of Abra. Most of Islamic jurists have used donation and charity as a bilateral contract and require acceptance from the payee. On the other hand, due to the difference in the nature of Abra', it is like donation and charity considered as a unilateral contract. There is also a doubt that donation is a contract. The condition of not accepting the debtor does not always cause the debtor to conclude Abra' as a contract. Assuming that the condition of not accepting the debtor causes his/her annoyance; this does not contradict with his/her responsibility and Abra' is considered as unilateral contract .There are also disagreements in the abandonment or possession for Abra' that cause it to be a bilateral or unilateral contract. These disputes have caused some Imami jurists to stop interpretation for Abra' as they were not sure if it is unilateral or bilateral contract. Sunni jurisprudential religions consider the occurrence of Abra' different from the word "Hiba" (donation). Considering the reasons that conclude Abra' as a unilateral contract, the legislator should reconsider the definition of Article 289 of Civil Law and stipulate in the definition of Abra' to prevent various interpretations of civil law. The present study is performed using descriptive and analytic methodology.