تحلیل و بررسی چالش ها و راه حل های مسئله «خطای حسی» در حکمت اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
وجود خطا در ادراکات حسی، چالش های فلسفی متعددی را به همراه دارد. از این رو پرداختن به دیدگاه ها و راه حل های فلاسفه مسلمان در این مسئله اهمیت پیدا می کند. در این نوشتار به روش کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات، و با روش عقلی به تحلیل آن پرداخته شده است؛ به این صورت که ابتدا به چیستی علم حسی و فرایند پیدایش آن در حیطه بدن و نفس پرداخته شده است، سپس چالش های نشئت گرفته از مسئله خطای حسی مورد تبیین قرار گرفته و در ادامه به نحوه مواجهه حکمای مسلمان با مسئله خطای حسی و چالش های آن پرداخته شده است. با تحلیل دیدگاه حکمای مسلمان چنین نتیجه گرفته شده که محورهای مواجهه حکما در مورد خطای حسی عبارت اند از: 1 عدم اتصاف ادراک حسی به خطا و صواب؛ 2 تأثیر قوه واهمه و متخیله در خطای حسی؛ 3 کشف و تصحیح خطای حسی به واسطه قوه عاقله. از نظر نویسندگان با تحلیل و تفکیک جنبه های معرفت شناختی و هستی شناختی ادراکات حسی، مشخص می شود که ادراکات حسی به معنای حقیقی قابل صدق و کذب هستند و اعتبار معرفت شناختی آن ها مبتنی بر فکر و تعقل است. از این رو، ادراکات حسی و قضایای محسوسات از تحت بدیهیات و یقینیات خارج می شوند.The Analysis and Review of the Challenges and Solutions to the Issue of “Perceptual Illusion” in Islamic Wisdom
The existence of illusions in perceptual perceptions have many philosophical challenges; so, it is important to study the views and solutions of Muslim philosophers in this issue. The information in this article has been collected using a library method and analyzed by using a rational method in such a way that firstly, the quiddity of sensual knowledge and the process of its emergence in the field of body and soul are discussed, then the challenges arising from the issue of perceptual illusion have been explained, and then the way Muslim sages face the issue of perceptual illusion and its challenges are discussed. It has been concluded by analyzing the views of Muslim sages that the issues of the sages’ confrontation regarding perceptual illusion are: 1- Non-attribution of perceptual perception to mistake (Arabic: خطأ, khaṭā) and correctness (Arabic: صواب, ṣawāb, right) 2- The effect of the faculty of estimation and estimated on perceptual illusion 3- Discovery and correction of perceptual illusion through intellectual faculty. It is clear according to the author by analyzing and separating the epistemological and ontological aspects of perceptual perceptions that perceptual perceptions can be true and false in the true sense and their epistemological validity is based on thought and reasoning; hence perceptual perceptions and sensible propositions are removed from the axioms and certainties.
تبلیغات
