ریخت شناسی ظروف سفالین مأکولات (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بحث ریخت شناسی یکی از مباحث مهم در شناخت سفالینه های ایرانی است. برخی از تولیدات سفالین ایران از جمله ظروف مأکولات از این منظر جزء آثار شاخص ایرانی است. آثار بررسی شده در این تحقیق از تاریخ هزاره اول پیش از میلاد تا قرن یازدهم هجری را شامل می شوند. قدمت آثار دریافت شده نشان می دهد که این ظروف یکی از تولیدات کهن سفالگری ایران بوده است. منطقه شرق ایران در سده دوم هجری و کاشان و گرگان نیز در سده ششم و هفتم هجری از مهم ترین مراکز تولید بوده اند. ظروف مأکولات را می توان جزء ظروف درباری برشمرد؛ چراکه اغلب در سرای امیران دوره سلجوقی رواج داشته است. گستره جغرافیایی این ظروف شامل کشورهایی چون ایران، ترکیه، سوریه و مصر بوده است. بیشترین آثار موجود متعلق به ایران در دوره اسلامی است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که وجه تمایز ظروف سفالین مأکولات با سایر ظروف، فنون ساخت این ظروف است. این نوع سفالینه ها، به شیوه قالبی و به دو صورت یک پوسته و دوپوسته ساخته می شده است. فرم ظاهری این سفالینه ها به شکل ظروفی است با تعدادی گودی همسان که در ترکیبی متمرکز و متقارن در کنار هم قرار گرفته اند. این گودی ها معمولاً هفت تایی و به شکل مدوّر هستند. داخل این گودی ها معمولاً خوراکی هایی قرار می داده اند. در متون فارسی اغلب این ظروف با نام ظروف مأکولات و ظروف هفت سین معرفی شده اند. در متون غربی نیز اغلب با نام ظروف شیرینی خوری معرفی شده اند. تعدد نظرات در خصوص این نوع از ظروف بسیار مشهود است و گاه به سبب کاربردهایی که برای آن ارائه می شود، درست می نماید. در این پژوهش از عنوان ظروف مأکولات استفاده شده است؛ در واقع این عنوان دربردارنده مفهوم جامعی از نام های مطرح شده در منابع متعدد، به جهت کاربردی است.Morphogy of Earthenware Pots for victuals
Morphology phenomenon can be regarded as one of dominant topics in identifying and studying of Iranian pottery. Accordingly, some Iranian earthenware products including pots for victuals are considered as outstanding artworks. The works studied in the present research include from first millennium B.C to 11th century AH. Some samples of antiquities in this research reveal that these pots can be taken into account as ancient pottery products. The pots for victuals can also be considered as ones used in the court because they were commonly used in the palaces of Seljukian rulers (Sultan). The geographical scope of the above-mentioned pots production included Iran, Turkey, Syria, and Egypt. However, Iran in Islamic period had the most existing works. The research method used in this study has been descriptive-analytical. Moreover, the data collection method is in the form of library and field research. The results show that techniques of making earthenware pots for victuals seem distinctly different from techniques utilized for other pottery. These pots were made with molded style in both single and double glazed types.The outward appearance of these earthenware is in the form of a pot with a number of identical hollows which set side by side in a concentrated and symmetrical composition. These hollows are often seven and circular. Apparently, food was placed inside the hollows. This type of works, in Persian texts, are often introduced as "Zorouf maakulat" (pots for victuals) or "Zorouf Haft Sin", while, in western texts, they were represented as "Zorouf Shirinikhori" (Sweet-dish). The variety of attitudes and opinions about aforementioned pots sounds evident. Sometimes, the opinions are seemingly accurate. In the present study, topic of pots for victuals were used for this artwork. Indeed, this topic contains a comprehensive concept of mentioned names in various sources and also in line with the main use of these pots
تبلیغات
