بررسى عوامل و انگیزههاى گرایش به تحصیلات دانشگاهى در بین طلاب حوزه
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
متن
اصلىترین سؤالى که نگارنده در این تحقیق به دنبال پاسخ آن است، این است که: چه عوامل و یا انگیزههایى موجب مىشود تا طلاب حوزههاى علمیه به تحصیلات دانشگاهى گرایش پیدا کنند؟
روشى که در این تحقیق به کار رفته است، و آن را از سایر تحقیقات انجامشده در این زمینه متمایز مىکند روش میدانى و یا پیمایشى از نوع روش توصیفى است . این روش غالبا در مواردى به کار مىرود که محقق قصد دارد اطلاعاتى نظیر درصد افراد موافق یا مخالف یک عقیده مشخص را جمعآورى کرده، از طریق آنها به تبیین روابط بین متغیرهاى مورد بحثبپردازد . جامعه آمارى، کلیه دانشجویان طلبه مرد، مقطع کارشناسى سال تحصیلى 79-80 دانشگاههاى مفید (ره) و مؤسسه آموزش عالى باقرالعلوم (ع) مىباشند . از بین این تعداد و با تناسب به حجم تعداد دانشجویان دو دانشگاه، 200 نفر به عنوان نمونه آمارى و به شیوه نمونهگیرى تصادفى در دسترس انتخاب شدند . اطلاعات مورد نیاز، از طریق پرسشنامه پنج درجهاى مقیاس لیکرت1 که حاوى 25 ماده محقق ساخته بود و هفت عامل و انگیزه را مىسنجید، جمعآورى شد . از طریق روشهاى آمار توصیفى فراوانى و درصد (از طریق ترسیم جدولها و نمودارها) و روش آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، یافتههاى به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .
عوامل مختلفى موجب مىشود تا بررسى موضوع مورد نظر اهمیت و ضرورت خاصى یابد که مهمترین آنها به شرح ذیل است:
1 . درباره اشتغال طلاب به تحصیلات دانشگاهى، حداقل دو نظر موافق و مخالف از جانب مسئولان، متفکران و اندیشمندان حوزه مطرح مىشود . موافقین و مخالفین هریک براى اثبات مدعاى خویش به ادله و شواهدى استناد مىکنند . به نظر مىرسد که تحقیق حاضر از طریق به دست آوردن عوامل و انگیزههاى گرایش طلاب در پرداختن به تحصیلات مذکور، گامى در جهت کشف حقیقتخواهد بود و با استناد به آن، صاحبنظران دیدگاههاى مذکور مىتوانند دقتبیشترى بر ادعاى خود مطرح سازند .
2 . نتیجه و حاصل بررسى موضوع مىتواند در برنامهریزىهاى آموزشى و غیرآموزشى مسئولان و برنامهریزان مدیریتحوزه کاربرد داشته باشد، و در صورت وجود نواقص و کاستىها در برنامههاى حوزه، اقدامات اساسى جهت اصلاح آنها برداشته شود . به هر تقدیر، توجه به خواستهها و نیازهاى افراد تحت امر یکى از شیوههاى مؤثر در مدیریت مىباشد که با سبک و سنگین کردن آنها نسبتبه هدفهاى مورد نظر، مىتوان هرچه سریعتر به آن هدفها نزدیک شد . گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىتواند عوامل و انگیزههاى مختلفى داشته باشد که با دستیافتن به آنها مىتوان به نیازها و خواستههاى طلاب پى برد و حوزهاى بر پایه مقتضاى زمان ساخت .
3 . نتیجه تحقیق مىتواند براى طلابى که هنوز از دانش دانشگاهى برخوردار نشدهاند، اعم از این که قصد ورود به دانشگاه را داشته و یا نداشته باشند، مفید واقع شود . چنین افرادى ممکن استبراساس بىاطلاعى از عوامل و انگیزههاى طلاب دانشجو در روى آوردن به دانشگاه، تفسیر غیرواقعى از علوم دانشگاهى بنمایند و بدینترتیب، یکى از علل و مقدمات نادرست راهیابى یا عدم راهیابى به دانشگاه را براى خویش فراهم آورند، در حالى که اطلاع از حاصل تحقیق نقطه مثبتى در جهت رفع برداشت مذکور خواهد بود .
4 . آنچه که موارد بالا را تشدید مىکند و بر قوت آن مىافزاید، این است که از بررسى پیشینه تحقیقات معلوم شد بهجز چند مورد مقاله که حاکى از نظر شخصى نویسندگان آن مىباشد و مواردى نیز مصاحبه (غیرعلمى) از تعدادى طلاب دانشجو، کار میدانى (پیمایشى) خاصى در این خصوص انجام نشده است .
منحصر بودن جامعه آمارى تحقیق از بین دانشجویان، به طلاب دانشجوى مشغول به تحصیلات دانشگاهى همزمان با تحصیلات حوزوى، و از بین دانشگاههاى فراوان، به دانشگاه مفید (ره) و مؤسسه آموزش عالى باقرالعلوم (ع) از بین رشتههاى مختلف دانشگاهى، به رشتههاى علوم انسانى، از بین مقاطع متعدد، به مقطع کارشناسى، از بین عوامل و انگیزههاى گوناگون، به هفت عامل و انگیزه معین، از جمله مهمترین محدودیتهاى این تحقیق است که محقق به آنها توجه داشته و در بررسى و اعلام نتایج تحقیق، پا را از آنها فراتر نمىگذارد .
گذشته از فصل اول پایاننامه که به کلیات و طرح تحقیق اختصاص یافته، ویژگىهاى نظام آموزشى حوزه و دانشگاه، روششناسى تحقیق، یافتهها و تجزیه و تحلیل آنها، و در نهایت نتیجهگیرى و پیشنهادها، به ترتیب، عناوین اصلى فصول دوم، سوم، چهارم و پنجم این رساله مىباشد . اینک به اختصار مطالب هریک از این فصول توضیح داده مىشود .
فصل دوم رساله که مباحثى نظرى آن را تشکیل مىدهد، به چهار بخش عمده تقسیم مىشود: بخش اول مقدمه کوتاهى است که چهارچوب و عنوانهاى اصلى بخشهاى دیگر در آن جا دارد . بخش دوم به بررسى نظام آموزشى حوزه و ویژگىهاى آن مىپردازد . در این بخش، گستره تاریخى، هدفهاى آموزشى، مواد و محتواى آموزشى، استادان و ویژگىهاى آنان، طلاب و ویژگىهاى آنان، ارزشیابى، مدارج و لقبهاى علمى نظام آموزشى حوزههاى علمیه مورد بررسى قرار مىگیرد . در ذیل عنوان گستره تاریخى حوزه، مباحث مربوط به آغاز پیدایش حوزه، وضعیت علمى حوزهها در عصرامام محمد باقر (ع) و امام صادق (ع)، حوزههاى علمیه بعد از عصر حضور ائمه (ع) و نقطه شروع مدرسهسازى در عالم اسلام به بحث گذاشته شد .
اهمیت استادان، شرایط گزینش و روش تدریس آنان، مباحث تشکیلدهنده استادان و ویژگىهاى آنان مىباشد . شرایط گزینش شیوههاى یادگیرى طلاب نیز، تحت عنوان طلاب و ویژگىهاى آنان مورد بحث قرار گرفته است . در بخش سوم فصل دوم رساله، به بررسى نظام آموزشى دانشگاه و ویژگىهاى آن پرداخته شده است . گستره تاریخى، هدفهاى آموزشى، مواد و محتواى آموزشى، استادان و ویژگىهاى آنان، دانشجویان و ویژگىهاى آنان، ارزشیابى، مدارج و لقبهاى علمى نظام آموزشى دانشگاه، مباحث اساسى این بخش مىباشد . مباحثى که تحت عنوان کلى گستره تاریخى دانشگاه مطرح شده است، آغاز پیدایش دانشگاه، عوامل مؤثر در پیدایش دانشگاه، تغییرات و تحولات در دانشگاه و پیشینه دانشگاه در ایران مىباشد . شرایط گزینش و روش تدریس استادان از جمله مواردى هستند که مباحث اصلى استادان و ویژگىهاى آنان را تشکیل مىدهند . شرایط گزینش، ویژگىهاى کلى و شیوههاى یادگیرى دانشجویان، در بخش دانشجویان و ویژگىهاى آنان مورد بحث قرار گرفته است .
در بخش چهارم فصل دوم، مقایسهاى بین دو نظام آموزشى حوزه و دانشگاه صورت گرفته است . مقایسه این دو نظام آموزشى براساس هدفهاى آموزشى، مواد و محتواى آموزشى، استادان و شاگردان و ویژگىهاى آنان، پایگاه اجتماعى، شغل و مدرک انجام شده است . در این بخش با توجه به چهار معیار فوق، وجوه مشترک و مختلف نظام آموزشى حوزه و دانشگاه مشخص شده است .
فصل سوم رساله به روششناسى تحقیق اختصاص دارد . این فصل مشتمل بر چهار بخش است: در بخش اول ضمن تعیین متغیرهاى مستقل و وابسته تحقیق و ارتباط مواد پرسشنامه با این متغیرها، روش پژوهش را که به روش میدانى مىباشد، تعریف و مشخص کردیم . در بخش دوم، به تبیین جامعه آمارى و روش نمونهگیرى از آن پرداختیم . علاوه بر آن، در این بخش، به خاطر آشنایى با دانشگاههاى جامعه آمارى، مختصرى از تاریخچه شکلگیرى، اهداف تاسیس و مقاطع آموزشى دانشگاه مفید (ره) و مؤسسه آموزش عالى باقرالعلوم (ع) را توضیح دادیم . در بخش سوم، به روش و نوع وسیله جمعآورى اطلاعات پرداختیم . اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق پرسشنامه و توزیع آن بین طلاب دانشجو به دست آمده است . این پرسشنامه محقق ساخته، از 25 ماده به صورت بسته یا منظم2 تشکیل شده است که انگیزههاى اصلى گرایش طلاب را به تحصیلات دانشگاهى مشخص مىکند . در این بخش، روش محاسبه روایى3 و پایایى4 پرسشنامه به تفصیل توضیح داده شد . در بخش پایانى این فصل (بخش چهارم)، روشهاى آمارى تحقیق را مورد بررسى قرار دادیم .
فصل چهارم رساله که مهمترین فصل آن مىباشد به یافتهها و تجزیه و تحلیل آنها اختصاص دارد . این فصل از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول به مشخصات فردى پاسخگویان ارتباط دارد . در این بخش، رشته تحصیلى، ترم تحصیلى، نوع شرکت در آزمون ورودى دانشگاه، میزان تحصیلات حوزوى، میزان تحصیلات جدید (قبل از ورود به حوزه) پاسخگویان در ضمن ترسیم جدولها و نمودارها مشخص گردیده است . در بخش دوم به یافتههاى آمارى مربوط به سؤالهاى ویژه تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شده است . در این بخش، ابتدا توصیف آمارى گویههاى مواد هر سؤالى بهطور جداگانه و در ضمن ترسیم جدول توضیح داده شد، و سپس متوسط فراوانى و درصد گویههاى مواد هر سؤال مورد محاسبه قرار گرفت و با ترسیم جدول و نمودار مخصوص به هریک نمایش داده شد، در آخر نیز آزمون خى دو (X2) هر سؤالى بهطور مجزا محاسبه گردید و در ضمن ترسیم جدول نمایش داده شد .
فصل پنجم و بخش پایانى پایاننامه به خلاصه، نیتجهگیرى و پیشنهادها اختصاص دارد . در این فصل، ابتدا خلاصهاى از کل فصول گذشته ارائه شد، سپس نتایجحاصل از پژوهش که در ضمن فصل سابق به آنها اشاره شد، در اینجا بار دیگر تحت عنوان نتیجهگیرى مطرح گردید . در بخش نتیجهگیرى، با توجه به یافتههاى به دست آمده، سؤالهاى ویژه تحقیق پاسخ داده شد . بر این اساس، هر سؤالى بهطور جداگانه و به ترتیب بالاترین فراوانى و درصد آمارى مورد بررسى قرار گرفت .
سؤال اول: آیا انگیزه کسب مهارت و تخصصهاى دانشگاهى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
169 فراوانى و 5/84 درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه کسب مهارت و تخصصهاى دانشگاهى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد . انگیزه مذکور در میان سایر انگیزهها از مهمترین آنها است و از اولویت اول برخوردار است .
سؤال دوم: آیا انگیزه تبیین دیدگاه اسلام در رشتههاى علوم انسانى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
162 فراوانى و 81درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه تبیین دیدگاه اسلام در رشتههاى علوم انسانى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد . انگیزه مذکور در میان سایر انگیزهها از اولویت دوم برخوردار است .
سؤال سوم: آیا انگیزه کسب پایگاه اجتماعى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
154 فراوانى و 77درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه پایگاه اجتماعى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر انگیزهها از اولویتسوم برخوردار است .
سؤال چهارم: آیا انگیزه برقرارى ارتباط نزدیک با دانشجویان به خاطر آشنا ساختن ایشان با معارف اسلام، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
152 فراوانى و 76 درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه ارتباط نزدیک با دانشجویان به خاطر آشنا ساختن ایشان با معارف اسلام در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر انگیزهها از اولویت چهارم برخوردار است .
سؤال پنجم: آیا کاستىها و نواقص موجود در نظام آموزشى حوزه، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
148 فراوانى و 74درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، کاستىها و نواقص موجود در نظام آموزشى حوزه در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر عوامل از اولویت پنجم برخوردار است .
سؤال ششم: آیا انگیزه اخذ مدرک دانشگاهى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
123 فراوانى و 5/61 درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (2 X) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه اخذ مدرک دانشگاهى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر انگیزهها از اولویتششم برخوردار است .
سؤال هفتم: آیا انگیزه شغلیابى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
112 فراوانى و 56 درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه شغلیابى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر انگیزهها از اولویت هفتم برخوردار است .
در بخش پایانى فصل پنجم، با توجه به نتایج تحقیق و مطالعات انجام شده و تجارب به دست آمده طى انجام پژوهش، برخى رهنمودها و پیشنهادها به محققان و دستاندرکاران مدیریت آموزشى حوزه ارائه شد . همچنین به پژوهشگرانى که تمایل به مطالعات میدانى در حوزه مورد نظر دارند، موضوعاتى پیشنهاد شد که در صورت امکان مىتوانند آنها را در تحقیقات آتى خود مد نظر گیرند . مدیران و مسئولان نظام آموزشى حوزه نیز مىتوانند نتایج این تحقیق را مورد توجه قرار دهند .
پىنوشتها:
1. Likert.
2. Structured closed questionnaire.
3. Validity.
4. Reliability.
روشى که در این تحقیق به کار رفته است، و آن را از سایر تحقیقات انجامشده در این زمینه متمایز مىکند روش میدانى و یا پیمایشى از نوع روش توصیفى است . این روش غالبا در مواردى به کار مىرود که محقق قصد دارد اطلاعاتى نظیر درصد افراد موافق یا مخالف یک عقیده مشخص را جمعآورى کرده، از طریق آنها به تبیین روابط بین متغیرهاى مورد بحثبپردازد . جامعه آمارى، کلیه دانشجویان طلبه مرد، مقطع کارشناسى سال تحصیلى 79-80 دانشگاههاى مفید (ره) و مؤسسه آموزش عالى باقرالعلوم (ع) مىباشند . از بین این تعداد و با تناسب به حجم تعداد دانشجویان دو دانشگاه، 200 نفر به عنوان نمونه آمارى و به شیوه نمونهگیرى تصادفى در دسترس انتخاب شدند . اطلاعات مورد نیاز، از طریق پرسشنامه پنج درجهاى مقیاس لیکرت1 که حاوى 25 ماده محقق ساخته بود و هفت عامل و انگیزه را مىسنجید، جمعآورى شد . از طریق روشهاى آمار توصیفى فراوانى و درصد (از طریق ترسیم جدولها و نمودارها) و روش آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، یافتههاى به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .
عوامل مختلفى موجب مىشود تا بررسى موضوع مورد نظر اهمیت و ضرورت خاصى یابد که مهمترین آنها به شرح ذیل است:
1 . درباره اشتغال طلاب به تحصیلات دانشگاهى، حداقل دو نظر موافق و مخالف از جانب مسئولان، متفکران و اندیشمندان حوزه مطرح مىشود . موافقین و مخالفین هریک براى اثبات مدعاى خویش به ادله و شواهدى استناد مىکنند . به نظر مىرسد که تحقیق حاضر از طریق به دست آوردن عوامل و انگیزههاى گرایش طلاب در پرداختن به تحصیلات مذکور، گامى در جهت کشف حقیقتخواهد بود و با استناد به آن، صاحبنظران دیدگاههاى مذکور مىتوانند دقتبیشترى بر ادعاى خود مطرح سازند .
2 . نتیجه و حاصل بررسى موضوع مىتواند در برنامهریزىهاى آموزشى و غیرآموزشى مسئولان و برنامهریزان مدیریتحوزه کاربرد داشته باشد، و در صورت وجود نواقص و کاستىها در برنامههاى حوزه، اقدامات اساسى جهت اصلاح آنها برداشته شود . به هر تقدیر، توجه به خواستهها و نیازهاى افراد تحت امر یکى از شیوههاى مؤثر در مدیریت مىباشد که با سبک و سنگین کردن آنها نسبتبه هدفهاى مورد نظر، مىتوان هرچه سریعتر به آن هدفها نزدیک شد . گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىتواند عوامل و انگیزههاى مختلفى داشته باشد که با دستیافتن به آنها مىتوان به نیازها و خواستههاى طلاب پى برد و حوزهاى بر پایه مقتضاى زمان ساخت .
3 . نتیجه تحقیق مىتواند براى طلابى که هنوز از دانش دانشگاهى برخوردار نشدهاند، اعم از این که قصد ورود به دانشگاه را داشته و یا نداشته باشند، مفید واقع شود . چنین افرادى ممکن استبراساس بىاطلاعى از عوامل و انگیزههاى طلاب دانشجو در روى آوردن به دانشگاه، تفسیر غیرواقعى از علوم دانشگاهى بنمایند و بدینترتیب، یکى از علل و مقدمات نادرست راهیابى یا عدم راهیابى به دانشگاه را براى خویش فراهم آورند، در حالى که اطلاع از حاصل تحقیق نقطه مثبتى در جهت رفع برداشت مذکور خواهد بود .
4 . آنچه که موارد بالا را تشدید مىکند و بر قوت آن مىافزاید، این است که از بررسى پیشینه تحقیقات معلوم شد بهجز چند مورد مقاله که حاکى از نظر شخصى نویسندگان آن مىباشد و مواردى نیز مصاحبه (غیرعلمى) از تعدادى طلاب دانشجو، کار میدانى (پیمایشى) خاصى در این خصوص انجام نشده است .
منحصر بودن جامعه آمارى تحقیق از بین دانشجویان، به طلاب دانشجوى مشغول به تحصیلات دانشگاهى همزمان با تحصیلات حوزوى، و از بین دانشگاههاى فراوان، به دانشگاه مفید (ره) و مؤسسه آموزش عالى باقرالعلوم (ع) از بین رشتههاى مختلف دانشگاهى، به رشتههاى علوم انسانى، از بین مقاطع متعدد، به مقطع کارشناسى، از بین عوامل و انگیزههاى گوناگون، به هفت عامل و انگیزه معین، از جمله مهمترین محدودیتهاى این تحقیق است که محقق به آنها توجه داشته و در بررسى و اعلام نتایج تحقیق، پا را از آنها فراتر نمىگذارد .
گذشته از فصل اول پایاننامه که به کلیات و طرح تحقیق اختصاص یافته، ویژگىهاى نظام آموزشى حوزه و دانشگاه، روششناسى تحقیق، یافتهها و تجزیه و تحلیل آنها، و در نهایت نتیجهگیرى و پیشنهادها، به ترتیب، عناوین اصلى فصول دوم، سوم، چهارم و پنجم این رساله مىباشد . اینک به اختصار مطالب هریک از این فصول توضیح داده مىشود .
فصل دوم رساله که مباحثى نظرى آن را تشکیل مىدهد، به چهار بخش عمده تقسیم مىشود: بخش اول مقدمه کوتاهى است که چهارچوب و عنوانهاى اصلى بخشهاى دیگر در آن جا دارد . بخش دوم به بررسى نظام آموزشى حوزه و ویژگىهاى آن مىپردازد . در این بخش، گستره تاریخى، هدفهاى آموزشى، مواد و محتواى آموزشى، استادان و ویژگىهاى آنان، طلاب و ویژگىهاى آنان، ارزشیابى، مدارج و لقبهاى علمى نظام آموزشى حوزههاى علمیه مورد بررسى قرار مىگیرد . در ذیل عنوان گستره تاریخى حوزه، مباحث مربوط به آغاز پیدایش حوزه، وضعیت علمى حوزهها در عصرامام محمد باقر (ع) و امام صادق (ع)، حوزههاى علمیه بعد از عصر حضور ائمه (ع) و نقطه شروع مدرسهسازى در عالم اسلام به بحث گذاشته شد .
اهمیت استادان، شرایط گزینش و روش تدریس آنان، مباحث تشکیلدهنده استادان و ویژگىهاى آنان مىباشد . شرایط گزینش شیوههاى یادگیرى طلاب نیز، تحت عنوان طلاب و ویژگىهاى آنان مورد بحث قرار گرفته است . در بخش سوم فصل دوم رساله، به بررسى نظام آموزشى دانشگاه و ویژگىهاى آن پرداخته شده است . گستره تاریخى، هدفهاى آموزشى، مواد و محتواى آموزشى، استادان و ویژگىهاى آنان، دانشجویان و ویژگىهاى آنان، ارزشیابى، مدارج و لقبهاى علمى نظام آموزشى دانشگاه، مباحث اساسى این بخش مىباشد . مباحثى که تحت عنوان کلى گستره تاریخى دانشگاه مطرح شده است، آغاز پیدایش دانشگاه، عوامل مؤثر در پیدایش دانشگاه، تغییرات و تحولات در دانشگاه و پیشینه دانشگاه در ایران مىباشد . شرایط گزینش و روش تدریس استادان از جمله مواردى هستند که مباحث اصلى استادان و ویژگىهاى آنان را تشکیل مىدهند . شرایط گزینش، ویژگىهاى کلى و شیوههاى یادگیرى دانشجویان، در بخش دانشجویان و ویژگىهاى آنان مورد بحث قرار گرفته است .
در بخش چهارم فصل دوم، مقایسهاى بین دو نظام آموزشى حوزه و دانشگاه صورت گرفته است . مقایسه این دو نظام آموزشى براساس هدفهاى آموزشى، مواد و محتواى آموزشى، استادان و شاگردان و ویژگىهاى آنان، پایگاه اجتماعى، شغل و مدرک انجام شده است . در این بخش با توجه به چهار معیار فوق، وجوه مشترک و مختلف نظام آموزشى حوزه و دانشگاه مشخص شده است .
فصل سوم رساله به روششناسى تحقیق اختصاص دارد . این فصل مشتمل بر چهار بخش است: در بخش اول ضمن تعیین متغیرهاى مستقل و وابسته تحقیق و ارتباط مواد پرسشنامه با این متغیرها، روش پژوهش را که به روش میدانى مىباشد، تعریف و مشخص کردیم . در بخش دوم، به تبیین جامعه آمارى و روش نمونهگیرى از آن پرداختیم . علاوه بر آن، در این بخش، به خاطر آشنایى با دانشگاههاى جامعه آمارى، مختصرى از تاریخچه شکلگیرى، اهداف تاسیس و مقاطع آموزشى دانشگاه مفید (ره) و مؤسسه آموزش عالى باقرالعلوم (ع) را توضیح دادیم . در بخش سوم، به روش و نوع وسیله جمعآورى اطلاعات پرداختیم . اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق پرسشنامه و توزیع آن بین طلاب دانشجو به دست آمده است . این پرسشنامه محقق ساخته، از 25 ماده به صورت بسته یا منظم2 تشکیل شده است که انگیزههاى اصلى گرایش طلاب را به تحصیلات دانشگاهى مشخص مىکند . در این بخش، روش محاسبه روایى3 و پایایى4 پرسشنامه به تفصیل توضیح داده شد . در بخش پایانى این فصل (بخش چهارم)، روشهاى آمارى تحقیق را مورد بررسى قرار دادیم .
فصل چهارم رساله که مهمترین فصل آن مىباشد به یافتهها و تجزیه و تحلیل آنها اختصاص دارد . این فصل از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول به مشخصات فردى پاسخگویان ارتباط دارد . در این بخش، رشته تحصیلى، ترم تحصیلى، نوع شرکت در آزمون ورودى دانشگاه، میزان تحصیلات حوزوى، میزان تحصیلات جدید (قبل از ورود به حوزه) پاسخگویان در ضمن ترسیم جدولها و نمودارها مشخص گردیده است . در بخش دوم به یافتههاى آمارى مربوط به سؤالهاى ویژه تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شده است . در این بخش، ابتدا توصیف آمارى گویههاى مواد هر سؤالى بهطور جداگانه و در ضمن ترسیم جدول توضیح داده شد، و سپس متوسط فراوانى و درصد گویههاى مواد هر سؤال مورد محاسبه قرار گرفت و با ترسیم جدول و نمودار مخصوص به هریک نمایش داده شد، در آخر نیز آزمون خى دو (X2) هر سؤالى بهطور مجزا محاسبه گردید و در ضمن ترسیم جدول نمایش داده شد .
فصل پنجم و بخش پایانى پایاننامه به خلاصه، نیتجهگیرى و پیشنهادها اختصاص دارد . در این فصل، ابتدا خلاصهاى از کل فصول گذشته ارائه شد، سپس نتایجحاصل از پژوهش که در ضمن فصل سابق به آنها اشاره شد، در اینجا بار دیگر تحت عنوان نتیجهگیرى مطرح گردید . در بخش نتیجهگیرى، با توجه به یافتههاى به دست آمده، سؤالهاى ویژه تحقیق پاسخ داده شد . بر این اساس، هر سؤالى بهطور جداگانه و به ترتیب بالاترین فراوانى و درصد آمارى مورد بررسى قرار گرفت .
سؤال اول: آیا انگیزه کسب مهارت و تخصصهاى دانشگاهى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
169 فراوانى و 5/84 درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه کسب مهارت و تخصصهاى دانشگاهى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد . انگیزه مذکور در میان سایر انگیزهها از مهمترین آنها است و از اولویت اول برخوردار است .
سؤال دوم: آیا انگیزه تبیین دیدگاه اسلام در رشتههاى علوم انسانى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
162 فراوانى و 81درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه تبیین دیدگاه اسلام در رشتههاى علوم انسانى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد . انگیزه مذکور در میان سایر انگیزهها از اولویت دوم برخوردار است .
سؤال سوم: آیا انگیزه کسب پایگاه اجتماعى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
154 فراوانى و 77درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه پایگاه اجتماعى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر انگیزهها از اولویتسوم برخوردار است .
سؤال چهارم: آیا انگیزه برقرارى ارتباط نزدیک با دانشجویان به خاطر آشنا ساختن ایشان با معارف اسلام، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
152 فراوانى و 76 درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه ارتباط نزدیک با دانشجویان به خاطر آشنا ساختن ایشان با معارف اسلام در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر انگیزهها از اولویت چهارم برخوردار است .
سؤال پنجم: آیا کاستىها و نواقص موجود در نظام آموزشى حوزه، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
148 فراوانى و 74درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، کاستىها و نواقص موجود در نظام آموزشى حوزه در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر عوامل از اولویت پنجم برخوردار است .
سؤال ششم: آیا انگیزه اخذ مدرک دانشگاهى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
123 فراوانى و 5/61 درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (2 X) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه اخذ مدرک دانشگاهى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر انگیزهها از اولویتششم برخوردار است .
سؤال هفتم: آیا انگیزه شغلیابى، سبب گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى مىشود؟
112 فراوانى و 56 درصد از کل 200 نمونه آمارى، موافق با پاسخ مثبتبه سؤال فوق مىباشند . از طرف دیگر، با توجه به محاسبه آمار استنباطى آزمون خى دو (X2) ، نتیجه به دست آمده با 99% اطمینان معنادار است . بنابراین، انگیزه شغلیابى در گرایش طلاب به تحصیلات دانشگاهى تاثیر دارد و در میان سایر انگیزهها از اولویت هفتم برخوردار است .
در بخش پایانى فصل پنجم، با توجه به نتایج تحقیق و مطالعات انجام شده و تجارب به دست آمده طى انجام پژوهش، برخى رهنمودها و پیشنهادها به محققان و دستاندرکاران مدیریت آموزشى حوزه ارائه شد . همچنین به پژوهشگرانى که تمایل به مطالعات میدانى در حوزه مورد نظر دارند، موضوعاتى پیشنهاد شد که در صورت امکان مىتوانند آنها را در تحقیقات آتى خود مد نظر گیرند . مدیران و مسئولان نظام آموزشى حوزه نیز مىتوانند نتایج این تحقیق را مورد توجه قرار دهند .
پىنوشتها:
1. Likert.
2. Structured closed questionnaire.
3. Validity.
4. Reliability.
تبلیغات
