دراسه فی الجانبین المعرفی والسلوکی لعلاقه الإنسان بذاته من منظور الإمام علی (ع) فی حکم نهج البلاغه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تعتبر إقامه العلاقه من ضروریات الحیاه البشریه، وهی تنقسم إلى أربعه أنواع: العلاقه مع الله، والعلاقه مع الذات، والعلاقه مع سائر البشر، والعلاقه مع الطبیعه. من خلال النظر إلى کلمات أمیر المؤمنین علی (ع) تتبلور موضوعات قیمه ومفیده فیما یتعلق بکیفیه إقامه العلاقات فی المجالات الأربعه المذکوره أعلاه بشکل فعال إلی جانب تسلیط الضوء علی قواعدها ومبادئها، حیث یمکن العثور على نماذجها فی نهج البلاغه. إن هذه الدراسه تتناول وتسلط الضوء علی العلاقه مع الذات فی الجانبین المعرفی والسلوکی (العملی) وفق حکم نهج البلاغه وذلک على أساس منهج وصفی تحلیلی فی إطار تحلیل المفاهیم. وتظهر نتائج الدراسه أن معظم حکم نهج البلاغه یجری استخدامها فی البعدین المعرفی والسلوکی ویمکن استخدامها فیما یتعلق بصیاغه مبادئ العلاقات وقواعدها. کما استنتجنا أن علاقه الإنسان المعرفیه مع نفسه تحظی بأعلى مستویات الاهتمام والتکرار فی نهج البلاغه. کما أن «معرفه الفضائل الأخلاقیه» التی تنضوی تحت محور «معرفه النفس وعلاقه الإنسان بذاته» یتم التطرق إلیها أکثر من بین مکونات الاتصال المعرفی والعلاقه السلوکیه للإنسان مع نفسه، مما یشیر إلى أهمیه هذا المکوّن. فیمکن القول إجمالیا بأن العدید من معاییر العلاقه الجیده تتسق وتتوافق مع الکثیر من حکم نهج البلاغه.تبیین «بُعد شناختی ورفتاری» ارتباط انسان با خویشتن در حکمت‌های نهج البلاغه
از ضروریات زندگی انسان ارتباط می‌باشد که به چهارگونه تقسیم می‌شود: ارتباط با خداوند، ارتباط با خود، ارتباط با همنوعان وارتباط با طبیعت. در کلام امیرالمؤمنین علی، مضامین گرانقدر و مفیدی در چگونگی برقراری ارتباطات چهارگانۀ مؤثر و ضوابط و اصول آن استخراج می‌شود، که بخشی از آن‌ها را می‌توان در نهج البلاغه جُست. این پژوهش نحوۀ ارتباط با خویشتن در دو بُعد شناختی و رفتاری (عملی) را، با توجه به حکمت‌های نهج البلاغه و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی از نوع تحلیل مفهومی مورد مطالعه وتحلیل قرار می‌دهد. نتایج نشان می‌دهد که اغلب حکمت‌های نهج‌البلاغه در دو بُعد شناختی و رفتاری کاربرد داشته، در تدوین اصول وقواعد ارتباطی قابل استفاده‌اند. ارتباط شناختی انسان با خویشتن بیشترین میزان توجّه و فراوانی را به خود اختصاص داده است. همچنین طبقه «شناخت فضایل اخلاقی» در ذیل محور «خود شناسی در ارتباط با خویشتن» در بین مؤلفه‌های ارتباط شناختی وارتباط رفتاری انسان با خود، بیشترین فراوانی را دارا می‌باشد، که نشان‌دهندۀ اهمیت این مؤلفه است. در مجموع می‌توان گفت که، بسیاری از شاخص‌ها وویژگی‌های یک ارتباط خوب، هم‌راستا و قابل انطباق با اکثر حکمت‌ها هستند.
تبلیغات
