دریچه های ورود ارزش ها به سیر پژوهش علمی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
ارزیابی جواز یا عدم جواز تأثیر ارزش های غیرعلمی در فرآیند دانش و پیامدهای آن در چند دهه اخیر به مسأله ای مهم در فلسفه علم تبدیل شده و ادله فراوانی در دفاع یا رد این اثرگذاری بیان شده است. یکی از مقدمات تحلیل این مسأله، تبیین سیر پژوهش علمی و ترسیم زمینه ها و منافذ دخالت ارزش ها است. به نظر می رسد هر فعالیت علمی دارای سه بخش کلان مدخل، فرآیند اصلی (مقدماتی و استنتاج) و کاربرد است که هر یک شامل چند مرحله جزئی تر می شود و دخالت دادن ارزش های غیرعلمی می تواند در انتخاب ها و ترجیح ها و درنتیجه در سرنوشت فعالیت علمی مؤثر باشد. دو مرحله پیشین و پسین علم اغلب ارزش بار است و این دخالتی در رسالت فعالیت علمی، یعنی عینیت علمی ندارد. مرحله میانی و اصلی فعالیت علمی در مواردی همچون تحلیل داده ها، انتخاب روش، وزن دهی شواهد و گزینش فرضیه، آبستن تأثرپذیری از ارزش ها است و استدلال ها در عدم جواز دخالت ارزش ها نیز ناظر به لغزش سیر علمی در این مراحل و دوری از عینیت علم و ذهنی و شخصی شدن آن است. در این پژوهش با تقسیم سیر پژوهش علمی به سه مرحله، نحوه دخالت ارزش های غیرعلمی ترسیم شده و نشان داده شده است که علم در بخش های مختلفی مستعد اثرپذیری از ارزش های غیرعلمی است؛ حال اینکه این اثرگذاری و اثرپذیری به لحاظ هنجاری تا چه اندازه مجاز باشد، بحثی ثانوی است.Entrance of values in the process of scientific research
Assessing the permissibility or impermissibility of the impact of unscientific values on the knowledge process and its consequences has become an important issue in the philosophy of science in recent decades, and many arguments have been put forward to defend or reject this influence. One of the prerequisites for analyzing this issue is explaining the course of scientific research and drawing the contexts and pores of the involvement of values. It seems that each scientific activity has three major parts: entry, main process (preliminary and inference) and application, each of which includes several more detailed steps, and the inclusion of unscientific values can be effective in choices and preferences and thus in the fate of scientific activity. The first and last stages of science are often valuable, and this does not interfere with the mission of scientific activity, that is, scientific objectivity. The middle and main stage of scientific activity in cases such as data analysis, method selection, weighting of evidence and selection of hypotheses, is pregnant with the influence of values and arguments in the impermissibility of values also indicate the slippage of scientific progress in these stages and avoidance of scientific and mental objectivity. It is personalization. In this research, by dividing the process of scientific research into three stages, the involvement of unscientific values is outlined and shown that science is prone to be influenced by unscientific values in different sections; The extent to which this influence is normatively permissible is a secondary issue.
تبلیغات
