علوم انسانی و مبانی معرفت شناختی آن در رویکرد اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تعریف علوم انسانی و مبانی نظری و معرفتی خاصی که این علوم بر آنها مبتنی هستند، از مهم ترین موضوعات پژوهش نزد محققان است. مسئله پژوهش حاضر، این است که اگر بنا باشد علوم انسانی با رویکرد اسلامی تولید شوند، بر کدام مبانی معرفت شناختی ابتنا دارند، این مبانی دارای چه مختصاتی هستند، و چگونه در فرآیند تولید این علوم اثر می گذارند. دستاوردهای حاصل از پژوهش حاضر عبارتند از: 1. مهم ترین مبانی معرفت شناختیِ علوم انسانی در رویکرد اسلامی عبارتند از: «واقع گرایی»، «مطابقت گرایی»، «مبناگرایی»، «یقین گرایی» و «عقل گرایی»؛ 2. این پنج مبنا، دارای خصوصیت «شبکه »ای هستند، بدین معنا که از یکدیگر منتج می شوند و بر هم اثر می گذارند یا به تعبیری، دارای ربط منطقی و متعامل هستند؛ و 3. با اشراب این مبانی در علوم انسانی، نیز با نظرداشت «ابزارها و مراتب معرفت» به ویژه معارف عقلی و شهودی، همینطور با بهره گیری از «منابع معرفت» به ویژه متون دینی و «مواجهه تفکر اسلامی با تکثرگرایی و نسبی گرایی معرفتی»، نظرگاه های متفاوتی در علوم انسانی - به نسبتِ دیدگاه های غربی- به وجود خواهند آمد که بر اساس آنها می توان در لایه های مختلفی از تولید علوم انسانی سخن گفت. پژوهش حاضر، درصدد ارائه تعریفی جدید از علوم انسانی و تبیین مبانی و مختصات معرفت شناختی این علوم، با روش عقلی- فلسفی است.Humanities and Its Epistemological Principles in Islamic Approach
The definition of humanities and the specific theoretical and epistemic principles on which these sciences are based, are among the most important topics for the researchers. The issue of the present study is that if the humanities are to be produced by an Islamic approach, on what epistemological principles are they based, what are the characteristics of these principles, and how do they affect the production process of these sciences. The achievements of the present study are: 1. the most important epistemological principles of humanities in the Islamic approach are: "realism", "theory of correspondence", "foundationalism", "certainness" and "rationalism"; 2. these five principles have a network characteristic, meaning that these principles derive from each other and affect each other, or in other words, they have a logical and interactive relationship; 3. as a result of generalizing these principles in the humanities, also with regard to "instruments and levels of knowledge", especially reason and rational perception, as well as intuitive perception and esoteric findings, as well as "sources of knowledge" especially religious texts, and "encounter of Islamic thought with epistemological pluralism and relativism", different views will be formed in the humanities compared to Western views, and based on this, we can speak in different layers of the production of humanities in Islamic approach. The present study seeks to provide a new definition of the humanities and explain the epistemological principles and characteristics of these sciences using a rational-philosophical method.
تبلیغات
