بررسی تطبیقی آیه چهل سوره توبه با تأکید بر مناظره شیخ مفید (مقاله ترویجی حوزه)

چکیده

آیه 40 سوره توبه معروف به آیه غار به علت اشتمال آن نسبت به قضیه مصاحبت ابوبکر با پیامبر (ص) در غار میان مفسران امامیه و اهل تسنن مورد بحث بوده است. هدف از این نوشتار، تحلیل و تبیین ادله تفسیری فریقین و داوری بین آن ها با تأکید بر مناظره منقول از شیخ مفید می باشد که براساس گردآوری اطلاعات کتابخانه ای از تفاسیر شیعه و اهل تسنن و برخی کتب کلامی مرتبط و روشب توصیفی _ تحلیلی آن ها به گونه تطبیقی و توجه به اشتراک ها و افتراق ها و سپس قضاوت بین دلایل انجام گرفته است. استفضال برای ابوبکر توسط مفسران عامه با ایرادهایی مواجه است؛ مانند مصداقیّت عبدالله بن بکر به جای او؛ روایت عایشه در عدم نزول آیه درباره او و خاندانش مگر حادثه افک؛ حضور ابوبکر در نماز جماعت سالم بن حذیفه در قبا هم زمان با وقوع حادثه غار. با لحاظ ادبیات مناظره علمای شیعه در مقام تفسیر یا جدل با مخالفان، دیده می شود که اولاً، منطق بر این استدلال ها حکم فرماست؛ ثانیاً، ادب مناظره نیز رعایت شده است؛ درصورتی که در این میان برخی مفسران اهل تسنن با تعصّب به تفسیر این آیه پرداخته اند.