نقش و کارکرد اسناد مالی در مناسبات اقتصادی عصر صفوی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

تاریخ اقتصادی یکی از موضوعات مهم پژوهش های تاریخی تلقی می شود. این اهمیت ازآنجا ناشی می شود که شناخت مفاهیم اقتصادی وویژگی های نهاد مالی هر دوره به درک بهتر ساختارهای اجتماعی و سیاسی و به طورکلی وضعیت عمومی آن دوره کمک خواهد کرد؛ علاوه بر این، می تواند راهگشای برنامه ریزی های اقتصادی آینده باشد. اسناد مالی در زمره منابع معتبر تاریخ اقتصادی محسوب می شوند. در دوره صفویه به دلایل مختلف ازجمله تمرکز سیاسی و وحدت سرزمینی، رونق نسبی در اقتصاد و تجارت، افزایش مناسبات خارجی به همراه بهبود عملکرد تشکیلات دیوانی، اسناد مالی جایگاه و نقش قابل توجهی در نظام اداری سیاسی آن دوره پیدا کردند. این دسته از اسناد، اطلاعات کاملی از مبادلات تجاری، زراعی، کالایی بین مردم را روشن می سازند. در تشکیلات دیوانی صفویه، اسناد مربوط به معاملات ملکی و تجاری، محصولات کشاورزی و شیوه خرج کرد و هزینه هاآن ها ثبت می شده است. اسناد مالی مزبور براساس نقش و کارکردی که داشتند تحت عناوین دیوانی مختلف دسته بندی گشته اند. مسئله مقاله حاضر شناسایی و فهم چگونگی تفکیک و بازشناسی این دسته از اسناد بر اساس نقش و کارکرد آن هاست. این مقاله برآن است تا با تکیه بر منابع آرشیوی به بررسی ماهیت اسناد مالی عصر صفوی بپردازد و نقش آن ها را در مطالعات اقتصادی عصر مربوطه موردتوجه قرار دهد.