روش صحیح حفظ قرآن
آرشیو
چکیده
متن
آخرین مرحله
در این مرحله با حفظ سوره نحل (ایات 106 تا آخر) و سوره اسراء، برنامه حفظ قرآن مجید به پایان خواهد رسید.
هفته اول:از ایه 106 تا آخر سوه(ایه 128) هر روز 5 ایه.
هفته دوم:از اول سوره اسراء تا ایه 25.
هفته سوم:از ایه 26 تا 50.
هفته چهارم:از ایه 51 تا 75.
هفته پنجم:از ایه 76 تا 100.
هفته پنجم:از ایه 101 تا 111 (آخر سوره).
با رسیدن به این مرحله حفظ تمام قرآن مجید به پایان می‌رسد.و چه خوب است،کسانی که توفیق حفظ تمامی قرآن را یافته‌اند،به پاس این نعمت و فضل عظیم خداوند،ابتداء یک سجده شکر بجای آورند و در آن به حمد پروردگار عالم بپردازند.
در حقیقت،این شکر و حمد باید،به طور مستمر انجام شود،تا عامل بقای این نعمت عظیم و نیز فزونی کمک‌های خداوندی در دریافت معارف آن و تأثیرهای عمیق روحی و به وجود آمدن زمینه مناسب روحی در عمل به محتوای ایات آن شود.
تلاوت سوره‌های حفظ شده
بعد از حفظ ایات مشخص شده، در این مرحله،به جهت اینکه حفظ سوره‌ها به پایان رسیده است،فرصت مناسبی برای تلاوت و تکرار و توجه به دقایق معانی ایات و مطالعه کلی در تفسیر قرآن به وجود خواهد آمد.
لازم است،ایات تعیین شده در این مرحله در دفعات متعدد تلاوت شود؛به این صورت که روز اول هفته،سوره یونس تلاوت شود؛روز دوم،سوره هود؛روز سوم،سوره یوسف؛روز چهارم،سوره‌های رعد و ابراهیم و حجر ـ هر سه سوره،در یک روز ـ روز پنجم،سوره نحل؛روز ششم،سوره اسراء و این ترتیب،پنج هفته پشت سر هم به کار بسته شود.
برنامه تلاوت مستمر
به خواست خداوند،مقالات مربوط به حفظ قرآن،مشتمل بر تفسیر ایاتی از سوره‌ها، مطابق روشی که در گذشته به کار بسته می‌شد ـ یعنی کشف معانی دقیق لحاظ شده در روابط بین ایات و نیز یادآوری‌هایی در مورد تلاوت‌ها و تکرارها و ارائه روشی،به منظور جلوگیری از فراموشی موارد حفظ شده ـ ادامه پیدا خواهد کرد،اما در این قسمت، باید برنامه مداوم برای تلاوت و تکرار در دوره بعد از اتمام حفظ باید تعیین شود،تا مراتب و مراحل بعدی این راه،روشن گردد.
در اولین شماره‌های این سلسله مقالات یادآوری شده است که در این برنامه،حفظ الفاظ ایات قرآن هدف اصلی و نهائی تلقی نمی‌شود، بلکه حفظ الفاظ ایات مقدمه و عامل ورود به فضای نورانی قرآن کریم می‌باشد.فضایی که با عطر بهشتی معطر شده و با نور صفات پروردگار عالم روشن گشته است. شکوه و بزرگی و نورانیت این فضا برای کسانی قابل ادراک است که خود وارد آن شده‌اند.
التبه امکان دارد،قلب برخی از ما در پوششی ناشی از اشتغالات پراکنده و آشفته قرار گرفته باشد و این پوشش،متناسب با میزان رقت یا غلظت آن،مانع نفوذ نور عرشی ایات در دلها و تجلی عظمت و نورانیت در آنها شود.بنابراین،سفارش مشهور رسول اکرم،حضرت محمد(ص) متذکر می‌شویم که فرمود:
«انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابداً و انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض؛من دو امانت گرانبها در میان شما به یادگار می‌گذارم و آن دو هرگز از هم جدا نخواهند شد،تا اینکه در کنار حوض[کوثر در بهشت] نزد من بیایند».
پس،از آنجایی که شخصیت و رفتارهای شخص رسول اکرم(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت تجسم و تجلی حقیقت قرآن مجید می‌باشد،لازم است،این هر دو امانت و دو یادگار گرانبهای پیامبر اکرم(ص)در کنار یکدیگر مورد توجه قرار بگیرند.در حقیقت،تمامی زیبایی‌ها و جاذبه‌ها و عظمت شخصیت و اخلاق و رفتارهای رسول اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) جلوه‌گاه زیبایی‌ها،جاذبه‌ها و عظمت ایات قرآن مجید می‌باشد و این،جهتی از معنای کلام شریف رسول خدا(ص) می‌باشد،آنجا که می‌فرماید:هرگز از هم جدا نمی‌شوند.
بنابراین،به منظور مشاهده شکوه و زیبایی حقیقی قرآن،باید با سیره امامان معصوم(ع) آشنا و برای ورود به مدینه علم پیامبر خدا(ص) از در آن وارد شد.آن در،وجود مبارک امیرالمؤمنین علی(ع) می‌باشد.
جان کلام،اینکه حفظ ایات قرآن راه رسیدن به عالم مورد نظر می‌باشد،نه پایان راه و در حقیقت،آغازی برای ورود در آن عالم با زیبایی و جاذبه‌های بی‌پایان و همسایگی با پیامبران خدا و نیکان و مقربین و صدیقین است.
پس پایان یافتن حفظ ایات به معنای تمام شدن دیگر برنامه‌های حفظ نیست،بلکه تازه در این مرحله بهره‌برداری از آن شروع می‌شود و حافظ قرآن با توانایی و آمادگی روحی بیشتر وارد فضای جاذبه‌های قرآن می‌شود.
در شماره‌های گذشته به کلامی از امام حسین(ع) اشاره شد که فرموده است:
«هر کس ایاتی از قرآن را در نمازش بخواند، برابر هر حرفی صد «حسنه» برای او محسوب خواهد شد و اگر در غیر نماز،ایاتی را بخواند،به ازای هر حرف ده «حسنه» خواهد داشت و اگر کسی ایات قرآن را در ذهن خود بیاورد و یا به تلاوت کسی گوش بدهد،به ازای هر حرفی از ایات،یک «حسنه» به دست خواهد آورد».
اکنون که در راه سفر زیارتی کربلا هستم و در بین راه این مقاله را می‌نویسم،این کلام شریف را از کتاب اصول کافی،کتاب فضل القرآن،به منظور زینت بخشیدن مقاله خود یادآور گشتم و حال،به روش تلاوت مناسب،بعد از دوره اتمام حفظ اشاره‌ای می‌نماییم:
لازم است،در راستای تلاوت پیوسته که یکی از پیامدهای آن جلوگیری از فراموش شدن «حفظیات» است،تمام قرآن در دو بخش در نظر گرفته شود.بخش اول،از آغاز قرآن تا آخر سوره اسراء و بخش دوم،از سوره کهف تا آخر قرآن؛یعنی نصف دوم.بهتر است،تلاوت‌ها با ترتیب موجود در قرآن انجام گیرد،به این معنا که از اول شروع شود و تا به پایان برسد و این کار تکرار شود،چنانکه رسول خدا(ص)سفارش فرموده اند:باید مؤمنان،هر ماه یک بار،قرآن را از اول تا آخر تلاوت کنند.
پس،بنابر این سفارش امکان آن وجود دارد که هر روز،به اندازه یک جزء از قرآن تلاوت شود. می‌توان در سوره‌های بزرگ به منظور تنوع میان بخش‌هایی از آنها ـ مثل قطعات 5 ایه‌ای ـ یک سوره کوچک‌تر قرار دارد،تا شیرینی تلاوت سوره‌ها بیشتر شود و اگر کسی نیاز به این تنوع را احساس نکرد،می‌تواند از آغاز شروع کند و تا آخر ادامه دهد ـ هر روز به اندازه تقریبی یک جزء.
نکته دیگر اینکه می‌بایست،در تلاوت ایات سفارش مکرر رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) را در مورد محتوای ایه و توجه عمیق قلبی به آن،همواره به خاطر داشت و آن را به کار بست،چنانکه خود، بر این روش بوده‌اند.
به خواست خداوند،در مقالات بعدی بحث مستند و مفصلی در این زمینه مطرح خواهیم کرد.
تلاش برای حفظ جواهر قدسی
در آغاز مقاله به عظمت نعمتی بی‌پایان،به نام قرآن کریم اشاره شد و اینکه همیشه باید به جهت آن خدا را ستود.
همانطور که ما از جواهرات قیمتی با دقت مراقبت می‌کنیم و آنها را در هر جایی قرار نمی‌دهیم،به طریق اولی، باید تمام تلاشمان را برای حفظ گوهر قرآن در ذهن خود به کار گیریم و حق آن را به شایستگی،به جای آوریم.
به یاری خدا،بحث مطرح شده گذشته در مورد معانی لحاظ شده در روابط ایات،در شماره‌های بعدی ادامه خواهد یافت.
در این مرحله با حفظ سوره نحل (ایات 106 تا آخر) و سوره اسراء، برنامه حفظ قرآن مجید به پایان خواهد رسید.
هفته اول:از ایه 106 تا آخر سوه(ایه 128) هر روز 5 ایه.
هفته دوم:از اول سوره اسراء تا ایه 25.
هفته سوم:از ایه 26 تا 50.
هفته چهارم:از ایه 51 تا 75.
هفته پنجم:از ایه 76 تا 100.
هفته پنجم:از ایه 101 تا 111 (آخر سوره).
با رسیدن به این مرحله حفظ تمام قرآن مجید به پایان می‌رسد.و چه خوب است،کسانی که توفیق حفظ تمامی قرآن را یافته‌اند،به پاس این نعمت و فضل عظیم خداوند،ابتداء یک سجده شکر بجای آورند و در آن به حمد پروردگار عالم بپردازند.
در حقیقت،این شکر و حمد باید،به طور مستمر انجام شود،تا عامل بقای این نعمت عظیم و نیز فزونی کمک‌های خداوندی در دریافت معارف آن و تأثیرهای عمیق روحی و به وجود آمدن زمینه مناسب روحی در عمل به محتوای ایات آن شود.
تلاوت سوره‌های حفظ شده
بعد از حفظ ایات مشخص شده، در این مرحله،به جهت اینکه حفظ سوره‌ها به پایان رسیده است،فرصت مناسبی برای تلاوت و تکرار و توجه به دقایق معانی ایات و مطالعه کلی در تفسیر قرآن به وجود خواهد آمد.
لازم است،ایات تعیین شده در این مرحله در دفعات متعدد تلاوت شود؛به این صورت که روز اول هفته،سوره یونس تلاوت شود؛روز دوم،سوره هود؛روز سوم،سوره یوسف؛روز چهارم،سوره‌های رعد و ابراهیم و حجر ـ هر سه سوره،در یک روز ـ روز پنجم،سوره نحل؛روز ششم،سوره اسراء و این ترتیب،پنج هفته پشت سر هم به کار بسته شود.
برنامه تلاوت مستمر
به خواست خداوند،مقالات مربوط به حفظ قرآن،مشتمل بر تفسیر ایاتی از سوره‌ها، مطابق روشی که در گذشته به کار بسته می‌شد ـ یعنی کشف معانی دقیق لحاظ شده در روابط بین ایات و نیز یادآوری‌هایی در مورد تلاوت‌ها و تکرارها و ارائه روشی،به منظور جلوگیری از فراموشی موارد حفظ شده ـ ادامه پیدا خواهد کرد،اما در این قسمت، باید برنامه مداوم برای تلاوت و تکرار در دوره بعد از اتمام حفظ باید تعیین شود،تا مراتب و مراحل بعدی این راه،روشن گردد.
در اولین شماره‌های این سلسله مقالات یادآوری شده است که در این برنامه،حفظ الفاظ ایات قرآن هدف اصلی و نهائی تلقی نمی‌شود، بلکه حفظ الفاظ ایات مقدمه و عامل ورود به فضای نورانی قرآن کریم می‌باشد.فضایی که با عطر بهشتی معطر شده و با نور صفات پروردگار عالم روشن گشته است. شکوه و بزرگی و نورانیت این فضا برای کسانی قابل ادراک است که خود وارد آن شده‌اند.
التبه امکان دارد،قلب برخی از ما در پوششی ناشی از اشتغالات پراکنده و آشفته قرار گرفته باشد و این پوشش،متناسب با میزان رقت یا غلظت آن،مانع نفوذ نور عرشی ایات در دلها و تجلی عظمت و نورانیت در آنها شود.بنابراین،سفارش مشهور رسول اکرم،حضرت محمد(ص) متذکر می‌شویم که فرمود:
«انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابداً و انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض؛من دو امانت گرانبها در میان شما به یادگار می‌گذارم و آن دو هرگز از هم جدا نخواهند شد،تا اینکه در کنار حوض[کوثر در بهشت] نزد من بیایند».
پس،از آنجایی که شخصیت و رفتارهای شخص رسول اکرم(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت تجسم و تجلی حقیقت قرآن مجید می‌باشد،لازم است،این هر دو امانت و دو یادگار گرانبهای پیامبر اکرم(ص)در کنار یکدیگر مورد توجه قرار بگیرند.در حقیقت،تمامی زیبایی‌ها و جاذبه‌ها و عظمت شخصیت و اخلاق و رفتارهای رسول اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) جلوه‌گاه زیبایی‌ها،جاذبه‌ها و عظمت ایات قرآن مجید می‌باشد و این،جهتی از معنای کلام شریف رسول خدا(ص) می‌باشد،آنجا که می‌فرماید:هرگز از هم جدا نمی‌شوند.
بنابراین،به منظور مشاهده شکوه و زیبایی حقیقی قرآن،باید با سیره امامان معصوم(ع) آشنا و برای ورود به مدینه علم پیامبر خدا(ص) از در آن وارد شد.آن در،وجود مبارک امیرالمؤمنین علی(ع) می‌باشد.
جان کلام،اینکه حفظ ایات قرآن راه رسیدن به عالم مورد نظر می‌باشد،نه پایان راه و در حقیقت،آغازی برای ورود در آن عالم با زیبایی و جاذبه‌های بی‌پایان و همسایگی با پیامبران خدا و نیکان و مقربین و صدیقین است.
پس پایان یافتن حفظ ایات به معنای تمام شدن دیگر برنامه‌های حفظ نیست،بلکه تازه در این مرحله بهره‌برداری از آن شروع می‌شود و حافظ قرآن با توانایی و آمادگی روحی بیشتر وارد فضای جاذبه‌های قرآن می‌شود.
در شماره‌های گذشته به کلامی از امام حسین(ع) اشاره شد که فرموده است:
«هر کس ایاتی از قرآن را در نمازش بخواند، برابر هر حرفی صد «حسنه» برای او محسوب خواهد شد و اگر در غیر نماز،ایاتی را بخواند،به ازای هر حرف ده «حسنه» خواهد داشت و اگر کسی ایات قرآن را در ذهن خود بیاورد و یا به تلاوت کسی گوش بدهد،به ازای هر حرفی از ایات،یک «حسنه» به دست خواهد آورد».
اکنون که در راه سفر زیارتی کربلا هستم و در بین راه این مقاله را می‌نویسم،این کلام شریف را از کتاب اصول کافی،کتاب فضل القرآن،به منظور زینت بخشیدن مقاله خود یادآور گشتم و حال،به روش تلاوت مناسب،بعد از دوره اتمام حفظ اشاره‌ای می‌نماییم:
لازم است،در راستای تلاوت پیوسته که یکی از پیامدهای آن جلوگیری از فراموش شدن «حفظیات» است،تمام قرآن در دو بخش در نظر گرفته شود.بخش اول،از آغاز قرآن تا آخر سوره اسراء و بخش دوم،از سوره کهف تا آخر قرآن؛یعنی نصف دوم.بهتر است،تلاوت‌ها با ترتیب موجود در قرآن انجام گیرد،به این معنا که از اول شروع شود و تا به پایان برسد و این کار تکرار شود،چنانکه رسول خدا(ص)سفارش فرموده اند:باید مؤمنان،هر ماه یک بار،قرآن را از اول تا آخر تلاوت کنند.
پس،بنابر این سفارش امکان آن وجود دارد که هر روز،به اندازه یک جزء از قرآن تلاوت شود. می‌توان در سوره‌های بزرگ به منظور تنوع میان بخش‌هایی از آنها ـ مثل قطعات 5 ایه‌ای ـ یک سوره کوچک‌تر قرار دارد،تا شیرینی تلاوت سوره‌ها بیشتر شود و اگر کسی نیاز به این تنوع را احساس نکرد،می‌تواند از آغاز شروع کند و تا آخر ادامه دهد ـ هر روز به اندازه تقریبی یک جزء.
نکته دیگر اینکه می‌بایست،در تلاوت ایات سفارش مکرر رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) را در مورد محتوای ایه و توجه عمیق قلبی به آن،همواره به خاطر داشت و آن را به کار بست،چنانکه خود، بر این روش بوده‌اند.
به خواست خداوند،در مقالات بعدی بحث مستند و مفصلی در این زمینه مطرح خواهیم کرد.
تلاش برای حفظ جواهر قدسی
در آغاز مقاله به عظمت نعمتی بی‌پایان،به نام قرآن کریم اشاره شد و اینکه همیشه باید به جهت آن خدا را ستود.
همانطور که ما از جواهرات قیمتی با دقت مراقبت می‌کنیم و آنها را در هر جایی قرار نمی‌دهیم،به طریق اولی، باید تمام تلاشمان را برای حفظ گوهر قرآن در ذهن خود به کار گیریم و حق آن را به شایستگی،به جای آوریم.
به یاری خدا،بحث مطرح شده گذشته در مورد معانی لحاظ شده در روابط ایات،در شماره‌های بعدی ادامه خواهد یافت.
تبلیغات
