صرفه طولی، تضمین همانندناپذیری جاودانه قرآن کریم

چکیده

اعجاز قرآن و وجوه اعجاز آن یکی از مهم ترین مباحث قرآنی و مهم ترین راه برای اثبات نبوت پیامبر اعظم9 است. ناتوانی بشر از هماوردی با آن از باورهای همه مسلمانان است. قرآن پژوهان وجوهی برای راز این ناتوانی برشمرده اند. بسیاری از آنان، سرّ همانندناپذیری قرآن را به ذات قرآن منتسب دانسته، به ویژگی هایی چون اعجاز بیانی، هماهنگی، اخبار غیبی، و تشریعی به عنوان وجوهی از اعجاز قرآن اشاره کرده اند؛ در مقابل، گروهی به صرفه گراییده اند. برخی از دانشوران نیز بدون انتخاب یا رد نظریه صرفه آن را یکی از وجوه اعجاز قرآن برشمرده اند. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای است و در پی اثبات این نظریه است که نه تنها درباره قرآن کریم، بلکه در دیگر معجزات نبوی و معجزات دیگر انبیا، «علت عجز بشر از هماوردی»، صرفه است. بر این اساس درباره قرآن کریم، «نظریه صرفه» در «طول وجوه اعجاز» است و نه در عرض آن؛ یعنی «صرفه» به مثابه «اراده تکوینی الهی بر صرف و بازگرداندن مردم از معارضه با قرآن» است. منظور بسیاری از پیروان صرفه نیز اراده تکوینی الهی بر صرف و بازگرداندن مردم از معارضه با قرآن به سلب انگیزه ها یا سلب ابزار معارضه یا سلب اراده معارضان است. صرفه به این معنا می تواند همانندناپذیری جاودانه قرآن را تضمین کند.