بررسی نقش فضای مجازی در سرمایۀ فرهنگی (مطالعۀ موردی: دانشجویان پیام نور مرکز اصفهان)

چکیده

ارتباطات و فرهنگ ازاین رو که ارتباط محصول فرهنگ و فرهنگ مشخص کننده ساختار فضا و زمینه های ارتباطی است، محکوم به هم زیستی اند. از سویی دیگر، ارتباطات محمل و مسیر زندگی فرهنگ است و درنتیجه، هیچ فرهنگی بدون ارتباطات قادر به بقاء نیست. اقبال گستردۀ ایرانیان به استفاده از فضای مجازی را می توان به عنوان پدیده ای فرهنگی و رسانه ای از زوایای مختلف موردبررسی قرارداد. از همین منظر، پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی سرمایۀ فرهنگی در بین کاربران فضای مجازی با استفاده از روش پیمایشی پرداخته است. در این تحقیق، منظور از سرمایۀ فرهنگی مجموعه ای از روابط، معلومات و امتیازات است که فرد برای حفظ کردن یا به دست آوردن یک موقعیت اجتماعی از آن استفاده می کند. در این راستا، دیدگاه نظری پیر بوردیو ، تکیه گاه فضای مفهومی پژوهش است. برای سرمایۀ فرهنگی سه بُعد تعریف شده است که شامل بُعد بدنی (مجموعۀ توانایی ها و دانایی های ذهنی و مهارت های عملی و رفتاری و تجربی)، بُعد عینی (اشیاء و لوازم فرهنگی مثل کتاب، مجلات، تابلوهای نقاشی و...) و بُعد نهادی (مدارک تحصیلی، فنی و حرفه ای و فرهنگی و هنری) می باشد. روش پژوهش حاضر بر مبنای اصول روش شناختی کمی است و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای،400 نفر به عنوان حجم نمونه از میان دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز اصفهان انتخاب شده و از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد متغیرهای جنسیت و ساعات حضور در فضای مجازی بر میزان سرمایه فرهنگی کاربران این شبکه مؤثر است و متغیرهای سن، وضعیت تأهل، سال ورود به دانشگاه، نوع دانشکده، سابقه استفاده از فضای مجازی، نوع شبکۀ اجتماعی و عضویت در گروه های مجازی تأثیری در میزان سرمایه فرهنگی کاربران ندارد.