برآورد حجم اقتصاد غیررسمی ایران: رویکرد منطق فازی

چکیده

کشورهای در حال توسعه اغلب در کنار بخش رسمی خود، شاهد فعالیت های غیررسمی اقتصادی هستند. اقتصاد غیررسمی برخلاف اقتصاد رسمی کشور، قانون های مصوب را نمی پذیرد و محیط کاری خود را بر اساس ضوابط رفتاری درون این اقتصاد مشخص می کند. اقتصاد غیررسمی یک متغیر مهم در سیاست گذاری های اقتصادی و سیاست های مالی در هر اقتصاد است، بنابراین اطلاع از اندازه و ویژگی های آن برای سیاست گذاران اقتصادی ضروری است. در این مطالعه از نظریه مجموعه های فازی و منطق فازی برای برآورد اندازه اقتصاد غیررسمی ایران طی دوره زمانی 1355 تا 1395 استفاده شده است. برای این منظور از سه شاخص نرخ موثر مالیات، نرخ بیکاری و شاخص مقررات دولت به عنوان متغیرهایی که سهم بالایی در توضیح اقتصاد غیررسمی دارند، استفاده شده است. نتایج نشان داد که طی دوره مورد بررسی اندازه اقتصاد غیررسمی ایران در نوسان بوده است، بیش ترین اندازه آن مربوط به سال 1395 و کمترین مقدار مربوط به سال 1356 بوده است. حجم اقتصاد غیررسمی ایران طی دوره 1395-1355 به طور میانگین 17.4 درصد از تولید ناخالص داخلی است.