حکمت آب و آینه در معماری اسلامی

چکیده

تهی کردن کالبد معماری اسلامی از معنا، به مسخ ماهیت معماری اسلامی منجر خواهد شد. فضایی که این معماری طراحی می کند، علاوه بر استفاده از عناصر و مواد در بهترین حالت کاربری خود، از هرآن چه که قابلیت انطباق با معانی رمزی و عمیق اسلامی دارد، به نحوی بهره می برد که این عناصر حامل مفاهیم عرفانی در کالبد معماری آید. آب و آینه با معماری اسلامی همراهی دیرین دارد. آیا آب و آینه را با توجه به نحوه حضور در معماری اسلامی و فضاهایی که از آن ها بهره برده شده است، می توان نشان از مفاهیم اسلامی دانست؟ آب به عنوان شریف ترین نعمتی که خداوند سبحان به انسان ارزانی کرده است، علاوه بر نقش خنک کنندگی و ایجاد طراوت در فضای معماری اسلامی، محمل معانی عمیق عرفانی می گردد و با آینه در ویژگی انعکاس نقوش و تصاویر  اشتراک می یابد. آینه نیز همچون آبی است که در درون بنا به کار می رود که تنها نقش آن انعکاس تصاویر و نقوش است. مفهوم آینه در عرفان اسلامی بسیار پردامنه طرح گردیده و نحوه به کارگیری آن در معماری اسلامی و معانی که این نوع کاربرد بر دوش می کشد نیز بسیار عمیق و قابل تأمل است. در این پژوهش، سعی بر این است تا حکمت کاربرد آب و آیینه در معماری طرح و تبیین شود.